Όταν θριάμβευσε ο Λάνθιμος και το Netflix

Κάθε μέρα μεταφέραμε πρώτες εντυπώσεις από τις μεγάλες παγκόσμιες πρεμιέρες του 75ου Φεστιβάλ Βενετίας, των ταινιών που θα πρωταγωνιστήσουν στη φετινή σεζόν.

***

Κλείνοντας την καθημερινή μας ανταπόκριση από τη φετινή Βενετία, με ένα line-up γεμάτο μεγάλα ονόματα και καλές ταινίες, αξίζει να θυμηθούμε τι γράφαμε για τις ταινίες που θριάμβευσαν και να ρίξουμε μια γενικότερη ματιά στο τι σημαίνουν αυτά τα βραβεία.

Πρώτα, συνοπτικά, τα βραβεία- μαζί με τη διανομή των ταινιών στην Ελλάδα.

• Χρυσό Λιοντάρι: ‘Roma’, Alfonso Cuaron (Netflix)
• Αργυρός Λέων – Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής: ‘The Favourite’, Γιώργος Λάνθιμος (Odeon)
• Αργυρός Λέων – Βραβείο Σκηνοθεσίας: Jacques Audiard, ‘The Sisters Brothers’ (Σπέντζος)
• Volpi Γυναικείας Ερμηνείας: Olivia Colman, ‘The Favourite’ (Odeon)
• Volpi Ανδρικής Ερμηνείας: Willem Dafoe, ‘At Eternity’s Gate’ (Odeon)
• Βραβείο Σεναρίου: Joel & Ethan Coen, ‘The Ballad of Buster Scruggs’ (Netflix)
• Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής: ‘The Nightingale’, Jennifer Kent (αναζητά διανομή)
• Marcello Mastroianni Καλύτερου Νέου Ηθοποιού: Baykali Ganambarr, ‘The Nightingale’ (αναζητά διανομή)

O CUARON ΚΑΙ ΤΟ NETFLIX

Τι γράφαμε για την ταινία του Χρυσού Λέοντα λίγο μετά την παγκόσμια πρεμιέρα της:

Στο Μεξικό της δεκαετίας του ‘70, εν μέσω αναταράξεων και διαδηλώσεων που σχηματίζουν τη χώρα, παρακολουθούμε ένα χρόνο από τη ζωή μιας οικογένειας σε αποσύνθεση, μέσα από τα μάτια της οικιακής βοηθού (η πρωτοεμφανιζόμενη Yalitza Aparicio). […] Ο Cuaron αντλεί υλικό από τα βιώματα των παιδικών του χρόνων για μια εμφανώς προσωπική ιστορία, φτιαγμένη στο άσπρο-μαύρο των αναμνήσεων. Νεορεαλισμός πιο στημένος από ποτέ, με τον μεξικάνο να δομεί την ιστορία του ως μια σειρά από θεατρικής εμφάνισης βινιέτες-αναμνήσεις, σαν μικρά μονόπρακτα στη διάρκεια των οποίων η κάμερα εκτελεί αργόσυρτα pans από άκρη σε άκρη του εκάστοτε σκηνικού. Η οικιακή βοηθός Cleo μοιάζει διαρκώς να βρίσκεται στην τροχιά της οικογένειας ενώ ανά πάσα δεδομένη στιγμή, ο Cuaron πυκνώνει το σκηνικό του με τέτοιο τρόπο ώστε να δίνει την αίσθηση πως έξω από τα όρια του κάδρου ο κόσμος σταματά, δεν υπάρχει απολύτως τίποτα.

Ο Πρόεδρος Del Toro έδωσε το Χρυσό Λιοντάρι στον φίλο του, Alfonso Cuaron, όμως η απόφαση αυτή δεν χωρά αμφισβήτηση. Το ‘Roma’ ήταν η πιο κοινά αποδεκτή ταινία του Φεστιβάλ, σε μια βράβευση που έδωσε τον τόνο για ένα σύνολο βραβείων δίχως κάποια έκπληξη ή τόλμη.

Αν υπάρχει ένα στοιχείο που χωρά κουβέντα είναι το γεγονός πως η ταινία είναι του Netflix, εξ ου και δεν είχε παιχτεί στις Κάννες, όπως αναμενόταν. Είναι η πρώτη τόσο μεγάλη νίκη του Netflix σε διεθνές Φεστιβάλ, κι αν πέρσι η συμμετοχή του και μόνο στο Διαγωνιστικό των Καννών έφερε σεισμικές εξελίξεις, το να κερδίσει το μεγαλύτερο βραβείο φανταζόμαστε θα έχει ακόμα μεγαλύτερες συνέπειες. Ήδη στην Ιταλία έχουν αρχίσει οι ενστάσεις και οι πιέσεις προς το Φεστιβάλ να προβεί σε αντίστοιχες κινήσεις με τις Κάννες, κάτι που δε βλέπω να συμβαίνει: To Netflix φέτος έστειλε στη Βενετία 6 (!) ταινίες, εκ των οποίων οι 3 στο επίσημο Διαγωνιστικό. Δε βλέπω το Φεστιβάλ να κάνει πίσω από μια τέτοια σχέση.

Το πιθανότερο που θα συμβεί είναι το Netflix να προσαρμοστεί -επιτέλους- ελαφρώς στο γενικότερο κάλεσμα της βιομηχανίας, στέλνοντας τις ταινίες του στις αίθουσες με έναν πιο αποφασιστικό τρόπο. Η κουλτούρα του “εμείς τα πληρώνουμε, κι άμα θέλουμε να τα αδειάσουμε σε έναν online κουβά, γούστο μας καπέλο μας” λειτουργεί για τις κωμωδίες του Adam Sandler και το ‘Casa de Papel’, αλλά από τη στιγμή που η streaming πλατφόρμα επιθυμεί να διαγωνιστεί επί ίσοις όροις σε Φεστιβάλ και Όσκαρ, αυτό είναι ένα παιχνίδι που θα πρέπει να παίξει. Ήδη, στις αφίσες των ταινιών του Netflix στη Βενετία, αναγράφεται καθαρά σε όλες πως οι ταινίες έρχονται ‘σε επιλεγμένες αίθουσες’.

Αυτό δε θα γεφυρώσει φυσικά το τεράστιο χάσμα στην περίπτωση της Γαλλίας (όπου οι κινηματογραφικές πρεμιέρες προστατεύονται με μια κωμική απόσταση 36 μηνών μέχρι την online πρεμιέρα) όμως είναι ένα βήμα απαραίτητο. Στην τελική, γιατί να δημιουργήσεις ή να αγοράσεις μια ταινία σαν το ‘Roma’, και να κυνηγήσεις Όσκαρ (που σίγουρα θα κυνηγήσει και σίγουρα θα κερδίσει η ταινία) αν δεν πρόκειται να τη δείξεις ποτέ σε αίθουσα, πέρα από μια ντουζίνα σινεμά στη Νέα Υόρκη και το Λος Άντζελες;

O ΛΑΝΘΙΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟ MAINSTREAM

Στη μεγάλη συνέντευξη με τον Γιώργο Λάνθιμο για το περσινό του ‘Ελάφι’, τον είχαμε ρωτήσει πώς αντιμετωπίζει το γεγονός πως οι 4 τελευταίες ταινίες του έχουν βραβευτεί σε όποιο Φεστιβάλ έκαναν πρεμιέρα. Τώρα ο αριθμός είναι πλέον 5, με το ‘The Favourite’ να επεκτείνει το εκπληκτικό σερί πετυχαίνοντας διπλή βράβευση και τρέχοντας ολοταχώς προς τα Όσκαρ.

Τι γράφαμε μετά την πρεμιέρα στο Φεστιβάλ:

Ταινία εποχής για τα παιχνίδι ισχύος γύρω από τον αγγλικό θρόνο στις αρχές του 18ου αιώνα, όταν η δούκισσα Sarah (Rachel Weisz) και ξαδέρφη της Abigail, ξεπεσμένη ευγενής (Emma Stone) αντιμάχονται για την εύνοια της βασίλισσας Άννας (Olivia Colman). […] Ο λαός δεν υφίσταται, είναι μια μακρινή ιδέα. Αυτοί εδώ οι ευγενείς ζουν το δικό τους παράλογο παιχνίδι του στέμματος, και η ιστορία τους στα χέρια του Λάνθιμου είναι η σπαρταριστή σάτιρα που αξίζει να είναι. Η μαύρη κωμική καρδιά της weird περιόδου του σκηνοθέτη επιβεβαιώνεται εδώ με τρόπο αναπάντεχο, ερχόμενη στο προσκήνιo. To ‘The Favourite’ είναι αστείο και επιτρέπει στον Λάνθιμο να επανατοποθετήσει τις αισθητικές του σταθερές σε ένα παντελώς ξένο πλαίσιο. Το σύνολο λειτουργεί κι αυτό το φαινομενικό παιχνίδι απέναντι στο προφανές βοηθάει και τις τρεις πρωταγωνίστριες να εκτοξευθούν.

Όπως και με το ‘Roma’, έτσι και με το ‘The Favourite’ δεν έμοιαζε να υπάρχει αμφιβολία από την πρώτη στιγμή για τη διάκριση της ταινίας. Ο Λάνθιμος καταφέρνει να κάνει το άλμα σε ένα ξεκάθαρα πιο εμπορικό περιβάλλον με απίστευτη σιγουριά και άνεση, και το ‘Favourite’ είναι το είδος της ταινίας που μπορεί να προταθεί για ένα τσουβάλι Όσκαρ.

Ό,τι κι αν κάνει o Λάνθιμος, απλά του βγαίνουν όλα.

ΤΟ ΧΟΛΙΓΟΥΝΤ ΚΑΙ ΤΑ ΟΣΚΑΡ

Όσο για τα υπόλοιπα βραβεία, κινήθηκαν κι αυτά σε ασφαλείς διαδρομές. Το μόνο ελάχιστο ρίσκο ήταν ενδεχομένως η αναγνώριση του ‘Nightingale’ για το οποίο γράφαμε την τελευταία μέρα. Όπως και το ‘The Favourite’, έτσι κι η ταινία της Kent διακρίθηκε με 2 βραβεία, ένας της επιτροπής για την ταινία κι ένα ερμηνευτικό. Είναι μια άξια βράβευσης μιας πολύ δυνατής δουλειάς που ελπίζω να δούμε στις αίθουσές μας. Επίσης, είναι η μόνη βράβευση που μοιάζει να μην έγινε με προ-οσκαρικά κριτήρια.

Όλα τα υπόλοιπα βραβεία πήγαν σε αγγλόφωνες ταινίες που αναμένεται να πρωταγωνιστήσουν τους επόμενους μήνες. Ερμηνευτικά βραβεία σε Colman (ήδη φαβορί για Β’ Γυναικείο, μάλλον) και Dafoe (που ως Βαν Γκογκ θα κάνει λογικά φέτος άλλη μια οσκαρική κούρσα), Σενάριο και Σκηνοθεσία σε δύο γουέστερν (το ένα, του Audiard, το βρήκα υπέροχο, το έτερο των Coen όχι τόσο). Όλα τα βραβεία αγγλόφωνα πλην του Cuaron, που είναι ο Cuaron. Σε κάθε πλαίσιο ανάγνωσης, αυτό είναι ένα αποτέλεσμα στενάχωρο για το δεύτερο μεγαλύτερο ευρωπαϊκό Φεστιβάλ. Σε πολύ μεγάλο βαθμό αυτό είναι και αποτέλεσμα της σύνθεσης του Διαγωνιστικού, αλλά σε εξίσου μεγάλο δείχνει και μια επιτροπή με διάθεση επιβεβαίωσης παρά ρίσκου ή ανακάλυψης.

Οι Κάννες φέτος έκαναν μια θαρραλέα στροφή, αποκλείοντας ονόματα με παράδοση σε εκείνο το Φεστιβάλ, προτείνοντας νέο ονόματα, και κοιτώντας επίμονα προς Ασία. Το αποτέλεσμα το βρήκα, προσωπικά, εντυπωσιακό. Στον αντίποδα, η Βενετία που έτσι κι αλλιώς είχε οσκαρική ροπή εδώ και κάποια χρόνια, αγκάλιασε φέτος ολοκληρωτικά αυτή την τάση, συγκεντρώνοντας όχι μόνο τα μεγάλα οσκαρικά χαρτιά των στούντιο, αλλά και καλωσορίζοντας και κάθε διεθνή auteur που είχε μείνει εκτός Καννών (Nemes, Mike Leigh, Reygadas).

Στο τέλος της μέρας αυτό που μετράει φυσικά είναι οι καλές ταινίες, και σε κάθε περίπτωση τόσο οι Κάννες όσο κι η Βενετία φέτος μας έδωσαν καλές ταινίες και με το παραπάνω, ακολουθώντας ολοκληρωτικά αντίθετες διαδρομές. Όμως η ισορροπία είναι λεπτή, κι ελπίζω το παλιότερο κινηματογραφικό Φεστιβάλ του κόσμου να μην εξελιχθεί σε ένα απλό προ-οσκαρικό gala.

VENICE VIDI VICI

Όλη η κάλυψη του 75ου Φεστιβάλ Βενετίας