Βιβλιοφαγικό mashup v161: Τι είναι τα Great American Novels

Αποχαιρετούμε δύο ανθρώπους των βιβλίων, μιλάμε για νέες εκδόσεις, κάνουμε ένα ταξίδι Αθήνα-Λάρισα-Θεσσαλονίκη με το τρένο και απαντάμε στο τι είναι το Great American Novel. Όλα αυτά κι ακόμη περισσότερα στο σημερινό Βιβλιοφαγικό mashup που κρατάτε στα χέρια σας.

ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ

Η Ελπίδα ρωτά, “Ακούω συχνά τον όρο Great American Novel και δεν καταλαβαίνω τι ακριβώς είναι και γιατί χρησιμοποιείται, μπορείς να μου εξηγήσεις;”

Φίλη Ελπίδα, πολύ καλή ερώτηση, μπορώ να προσπαθήσω να το εξηγήσω αν και δεν είμαι σίγουρος πως θα καταφέρω να δώσω μια ικανοποιητική απάντηση. Για να δούμε όμως.

Ως Great American Novel περιγράφεται ένα βιβλίο που περιγράφει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την Αμερική. Μιλά για τον τρόπο ζωής, την κοινωνία της, τους ανθρώπους της, τον πολιτισμό της και το κυνήγι αυτού που ονομάζεται Αμερικανικό Όνειρο. Είναι ένα έργο υψηλής λογοτεχνικής αξίας, γραμμένο από Αμερικανό συγγραφέα και θεωρείται κάτι σαν το Εθνικό Βιβλίο της χώρας.

Ο ορισμός που δίνω παραπάνω είναι κάπως ευρής, αλλά αρκεί για να καταλάβει κανείς τι ακριβώς εννοούμε με τον όρο Μεγάλο Αμερικανικό Μυθιστόρημα (για τους φίλους ΜΑΜ). Όμως ποια βιβλία θεωρούνται ΜΑΜ; Εδώ τα πράγματα δυσκολεύουν πολύ, μιας και δεν υπάρχει συναίνεση στο ποια έργα αξίζουν αυτόν τον τίτλο. Πράγμα απολύτως φυσιολογικό βέβαια, μιας και ο όρος “λογοτεχνική αξία” σημαίνει διαφορετικά πράγματα σε διαφορετικούς αναγνώστες.

Τα μυθιστορήματα που συχνότερα βρίσκονται στη συζήτηση ως ΜΑΜ είναι τα ‘The Great Gatsby’ του F. Scott Fitzgerald, ‘To Kill a Mockingbird’ της Harper Lee, ‘Moby-Dick’ του Herman Melville, ‘The Adventures of Huckleberry Finn’ του Mark Twain, κλασικά έργα όχι μόνο για την Αμερικανική αλλά για την παγκόσμια λογοτεχνία, ενώ από νεότερους τίτλους αναφέρονται τα ‘Infinite Jest’ του David Foster Wallace και ‘Freedom’ του Jonathan Franzen.

Φυσικά το Μεγάλο Αμερικανικό Μυθιστόρημα δεν υπάρχει, με τον ίδιο τρόπο που δεν υπάρχει Μεγάλο Ελληνικό Μυθιστόρημα ας πούμε. Κανένα έργο τέχνης δεν μπορεί να ορίζει ένα ολόκληρο έθνος. Κανένας άνθρωπος μόνος του δεν μπορεί να κατέχει τη δημιουργικότητα, τη διανοητική ικανότητα και τη συναισθηματική ευφυΐα ώστε να παράξει ένα βιβλίο που θα περιέχει την ουσία μιας ολόκληρης χώρας (και μάλιστα μιας χώρας με τόσες διαφορές στο εσωτερικό της όπως η Αμερική).

Όμως στην Αμερική είναι συνεχώς η εποχή του κυνηγιού για το επόμενο βιβλίο που θα χαρακτηριστεί ως ΜΑΜ. Δεν είναι δουλειά μας εδώ στη στήλη να αναλύσουμε το γιατί συμβαίνει αυτό και το αν ο όρος του Great American Novel είναι απλά ένα κομμάτι του μάρκετινγκ στο χώρο των εκδόσεων, αλλά ο αγώνας για τη συγγραφή και την ανακάλυψη του επόμενου ΜΑΜ είναι κάτι εντελώς Αμερικανικό, σε μια χώρα που αναζητά διαρκώς την υπεροχή.

Σε μια εποχή όμως που αντιλαμβάνεται πως το λογοτεχνικό canon δεν αρκεί και πως δε γράφουν μόνο οι λευκοί άνδρες βιβλία, τίτλοι όπως το Μεγάλο Αμερικανικό Μυθιστόρημα είναι πια περιττοί και χρησιμοποιούνται όλοι και λιγότερο. Κι αυτό είναι μια ακόμη μεγάλη, ευχάριστη αλλαγή που μας έφερε στη λογοτεχνία η δεκαετία που μόλις ολοκληρώθηκε.

Έχετε οποιαδήποτε ερώτηση για τα βιβλία; Ψάχνετε προτάσεις για ένα συγκεκριμένο είδος ή μια συγκεκριμένη διάθεση; Θέλετε να μάθετε κάτι για συγγραφείς ή για εκδοτικούς; Για τη λογοτεχνία γενικότερα; Θέλετε στοιχεία, αριθμούς, ονόματα, λίστες; Το βιβλιοφαγικό mashup έχει τις απαντήσεις, αρκεί να κάνετε τις ερωτήσεις.

Συμπληρώστε τη φόρμα παρακάτω και ίσως η δική σας ερώτηση να απαντηθεί σε μια από τις επόμενες Δευτέρες της στήλης μας. Περιμένουμε τις ερωτήσεις σας!

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΓΓΕΛΑΚΗ-ΡΟΥΚ 1939-2020

Σε ηλικία 80 ετών πέθανε το βράδυ της Δευτέρας η ποιήτρια και μεταφράστρια Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, όπως έκανε γνωστό στο Facebook ο ανηψιός της, συγγραφέας Αλέξης Σταμάτης.

Μια από τις σημαντικότερες ποιήτριες και δημιουργούς της μεταπολεμικής Ελλάδας, η Αγγελάκη-Ρουκ είδε δεκάδες έργα της να εκδίδονται σε περιοδικά και εφημερίδες, ενώ από τη δεκαετία του ‘90 τα ποιήματά της βρήκαν στέγη στις Εκδόσεις Καστανιώτη. Στην ποίησή της μίλησε για τη μοναξιά, τον ερωτισμό, το θάνατο, τη σωματικότητα. Μετέφρασε Mayakovsky, Puskin, Plath, Michael March, Saul Bellow και πολλούς ακόμα, ενώ δήλωνε πρώτα και πάνω από όλα μεταφράστρια. Τιμήθηκε με το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων το 2014 και το Βραβείο Ιδρύματος Κώστα & Ελένης Ουράνη Ακαδημίας Αθηνών το 2000.

Τελευταίο της έργο στα τέλη του 2018 το ‘Με άλλο βλέμμα’, από το οποίο και το εξής απόσπασμα:

“Ο θάνατος είναι πάντα ο κυρίαρχος εχθρός, αλλά ως προσωπική εμπειρία μόνο στη φαντασία ζει. Ο άνθρωπος του δίνει σημασία ιστορική και τον συλλαμβάνει σαν την αρχή μιας καινούριας ζωής. Τώρα η ιδέα του θανάτου αδιάφορη μ’ αφήνει, αν και παγώνει με αυτή το σώμα. Τώρα μόνο η επιβίωση είναι η ιδέα που με κατέχει.”

ΝΕΕΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΕΣ

Λίγα και καλά τα φρέσκα βιβλία αυτής της εβδομάδας, καθώς σιγά σιγά οι εκδοτικοί επιστρέφουν από τις διακοπές των γιορτών και παρουσιάζουν τις πρώτες τους εκδόσεις για το 2020.

Ξεκίνημα με τις Εκδόσεις Κλειδάριθμο, εκεί που βρίσκουμε το ‘Ανώνυμη #52’ (‘An Anonymous Girl’, 2019) των Greer Hendricks και Sarah Pekkanen, σε μετάφραση Παλμύρας Ισμυρίδου. Ένα θρίλερ στο οποίο μια νεαρή γυναίκα, η Τζέσικα, γράφεται σε μια ψυχολογική έρευνα με σκοπό να κερδίσει μερικά επιπλέον χρήματα. Εκεί της ζητείται να απαντήσει σε μια σειρά ερωτήσεων ηθικής, αλλά όσο οι ερωτήσεις μπαίνουν όλο και πιο βαθιά, τόσο η Τζέσικα αρχίσει να πιστεύει πως κάποιος γνωρίζει τα μεγαλύτερα μυστικά της.

Στις Εκδόσεις Πατάκη έχουν για εμάς την υποψήφια για Man Booker International Prize νουβέλα της Samanta Schweblin με τίτλο ‘Απόσταση ασφαλείας’ (‘Fever Dream’, 2014), σε μετάφραση Έφης Γιαννοπούλου, που μιλά για την Αμάντα, μια νεαρή γυναίκα που πεθαίνει σε μια κλινική και τον Νταβίντ, ένα αγόρι που κάθεται δίπλα της χωρίς να είναι ο γιος της. Σε αυτό, το πρώτο βιβλίο της Schweblin που μεταφράστηκε στα αγγλικά, γνωρίζουμε μια από τις σημαντικότερες γυναικείες φωνές της σύγχρονης Λατινοαμερικανικής λογοτεχνίας.

Μαζί ο εκδοτικός μας προσφέρει το νεότερο έργο του Δημοσθένη Παπαμάρκου με τίτλο ‘Εξημέρωση: Νεκρογραφία’, μιας σύγχρονης παραβολής για το πώς ο ανθρώπινος λόγος εξημερώνει και υποτάσσει την πραγματικότητα, ένα κείμενο λίγων σελίδων που συνοδεύει την ‘Εξημέρωση’, που παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία Γεωργίας Μαυραγάνη στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών.

Εμπιστοσύνη σε νέες, ελπιδοφόρες πένες της σύγχρονης ελληνικής speculative λογοτεχνίας συνεχίζουν να δείχνουν οι Εκδόσεις Bell, που αυτή τη φορά μας δίνουν το ‘Κάπου αλλού’ της Νατάσας Παυλίτσεβιτς, ένα μυθιστόρημα που βρίσκει τις Εύα και Δάφνη να χάνουν, κυριολεκτικά, τον υπόλοιπο κόσμο. Στο ανατριχιαστικό περιβάλλον του βιβλίου, που αναδεικνύει τον weird τρόμο, οι δύο πρωταγωνίστριες θα βρεθούν απομονωμένες σε ένα σπίτι, ενώ γύρω τους ο κόσμος μοιάζει να υποχωρεί κάθε λεπτό όλο και πιο μακριά τους.

ΕΚΤΟΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Ισορροπία αυτή την εβδομάδα, με τέσσερα βιβλία εντός και τέσσερα βιβλία εκτός Ελλάδας, εκεί που βρίσκουμε true crime, επιστημονική φαντασία, δυστοπία και μυθιστορήματα που αφορούν (και) βιβλιοπωλεία.

‘Agency’ του William Gibson, ένα θρίλερ επιστημονικής φαντασίας που αφορά μια beta tester ενός νέου συστήματος τεχνητής νοημοσύνης που είναι πολύ πιο δυνατό από ό,τι συνειδητοποιούν όλοι, ενώ σε ένα διαφορετικό timeline 100 χρόνια στο μέλλον μετα-αποκαλυπτικοί ερευνητές κοιτούν το παρελθόν και επηρεάζουν τα γεγονότα του.

‘American Dirt’ της Jeanine Cummins, μια σύγχρονη ιστορία μεταναστών, εκεί που η βιβλιοπώλης Lydia Perez και η οικογένειά της κάποτε απολάμβανε μια άνετη, μεσοαστική ζωή στο Ακαπούλκο, αλλά μετά τα καρτέλ ναρκωτικών εισβάλλουν στην πόλη και τώρα η Lydia μαζί με το γιο της βρίσκονται στο δρόμο για την Αμερική, μαζί με χιλιάδες ακόμη απελπισμένους μετανάστες.

‘The Third Rainbow Girl’ της Emma Copley Eisenberg, η εξιστόρηση των δολοφονιών δύο νεαρών γυναικών στη Δυτική Βιρτζίνια στο 1980, γνωστές ως Rainbow Murders, που έμειναν για πολλά χρόνια ανεξιχνίαστες και άφησαν ένα μεγάλο τραύμα στους κατοίκους της τοπικής κοινότητας και η ζωή της συγγραφέα στην ίδια περιοχή.

‘Riot Baby’ του Tochi Onyebuchi, μια νουβέλα όπου η Ella, ένα κορίτσι που μπορεί να δει το μέλλον, πρέπει να αποφασίσει πώς να χρησιμοποιήσει το χάρισμά της όταν ο αδερφός της Kev φυλακίζεται για το έγκλημα του να είναι ένας νεαρός μαύρος άντρας στην Αμερική.

AND NOW, THIS

Ανάμεσα στις συμβουλές που δίνει η Strætó, η εταιρία δημοσίων συγκοινωνιών της Ισλανδίας, για την καλή χρήση των λεωφορείων της, είναι και αυτή εδώ. Προτείνουμε να διαβάστε ένα βιβλίο ή να ακούσετε ένα podcast, λέει. Στην εικόνα σημειώνεται η ανάγνωση ως “καλό” και το κόψιμο νυχιών ως “κακό”.

Στο ίδιο ποστ στο Facebook η Strætó έχει αφήσει και σχόλιο που λέει “είναι πιθανό αυτή η εικόνα να βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα”.

Η ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΣΤΟ #INSTAVIVLIO

Κορίτσια που διαβάζουν, τρεις μόνο από τους δεκάδες bookstagrammers που ποστάρουν συχνά στο #instavivlio τις στιγμές που περνούν μαζί με τα βιβλία τους. Εσείς ακόμα;

ΑΝΤΙΟ CHRISTOPHER TOLKIEN

Στα 95 του χρόνια απεβίωσε την περασμένη Πέμπτη ο Christopher Tolkien, γιος και διαχειριστής του έργου του J.R.R. Tolkien.

Ο Christopher ήταν ο τρίτος γιος του σπουδαίου συγγραφέα και εκείνος που άκουσε πρώτος το ‘Χόμπιτ’, το διάσημο έργο του πατέρα του. Μετά το θάνατό του το 1973, ο Christopher ήταν εκείνος που βρέθηκε υπεύθυνος για την λογοτεχνική κληρονομιά που άφησε πίσω του ο J.R.R. Tolkien και ξεκίνησε την οργάνωση όλων των ανέκδοτων έργων του που μέχρι τότε βρίσκονταν διασκορπισμένα σε τετράδια του πατέρα του.

Σε αυτόν οφείλουμε το ‘Σιλμαρίλλιον’, τη μυθολογία της Μέσης-Γης στην οποία διαδραματίζονται τα γεγονότα του ‘Χόμπιτ’ και του ‘Άρχοντα των Δαχτυλιδιών’, τις ‘Ατελείωτες Ιστορίες’, τα ‘Παιδιά του Χούριν’, το ‘Μπέρεν και Λούθιεν’, την εξαντλητική, δωδεκάτομη ‘Εγκυκλοπαίδεια της Μέσης-Γης’. Ακόμη, παρότι ο ίδιος δεν αντιμετώπισε θετικά τις μεταφορές το Peter Jackson, εκείνος ήταν που επέτρεψε τη δημιουργία του κινηματογραφικού ‘Άρχοντα’.

Ο Christopher Tolkien και η αγάπη του, η προσοχή του και η δουλειά του με τα έργα του πατέρα του είναι ο βασικότερος λόγος που οι ιστορίες του J.R.R. Tolkien είναι σήμερα τόσο δημοφιλείς και θεωρούνται από τα σημαντικότερα έργα, όχι μόνο του φανταστικού, αλλά της παγκόσμιας λογοτεχνίας και κουλτούρας. Namárië.

ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΣΤΟ ΤΡΕΝΟ

Μια διαφορετική από τα συνηθισμένα εκδήλωση συνέβη αυτές στη γραμμή του ΟΣΕ Αθήνα-Θεσσαλονίκη: Η παραμυθού Λίλη Λαμπρέλλη, αφηγήθηκε παραμύθια στα γαλλικά, με ταυτόχρονη διερμηνεία στα ελληνικά, στο τρένο για Λάρισα και Θεσσαλονίκη!

 

Η αφηγήτρια ξεκίνησε τη Δευτέρα από την Αθήνα, αφηγήθηκε παραμύθια σε μικρούς και μεγάλους μέσα στο τρένο και κατέληξε στη Λάρισα, εκεί που συνέχισε τις αφηγήσεις στο παράρτημα του Γαλλικού Ινστιτούτου της πόλης. Την τρίτη επιβιβάστηκε και πάλι στο τρένο από τη Λάρισα με προορισμό το βορρά, με τα γαλλικά παραμύθια να την ακολουθούν και τελευταίο της σταθμό το Γαλλικό Ινστιτούτο της Θεσσαλονίκης, πριν κλείσει το ταξίδι της σήμερα, μοιράζοντας ιστορίες στους επιβάτες του μεσημεριανού δρομολογίου Θεσσαλονίκη-Αθήνα.

Η νικήτρια του βραβείου ΙΒΒΥ για το 2011 έχει εκδώσει περισσότερα από 20 βιβλία και ασχολείται εδώ και χρόνια με την αφήγηση παραμυθιών προφορικής παράδοσης, αποτελώντας ένα από τα γνωστότερα ονόματα αφηγητών στη χώρα μας.

RANDOM LINKS

Για τη νέα γενιά του LGBTQ+ φανταστικού, όλες οι τηλεοπτικές και κινηματογραφικές μεταφορές βιβλίων για το 2020, πώς το μεγαλύτερο bestseller της δεκαετίας άλλαξε τη σεξουαλική ζωή μας, η Amazon προχωρά στην έκδοση βιβλίων από διάσημους εμπορικούς συγγραφείς, σε αντίθεση με τα Όσκαρ τα λογοτεχνικά βραβεία φέτος πήγαν σε γυναίκες, αντιδράσεις μετά τα σχόλια του Stephen King για το diversity των Όσκαρ, γιατί πολλές λίστες με βιβλία φανταστικού μοιάζουν ίδιες, στο εσωτερικό της εντυπωσιακής κατάρρευσης του Συλλόγου Συγγραφέων Ερωτικού Βιβλίου της Αμερικής, γιατί χρειαζόμαστε περισσότερα ιστορικά μυθιστορήματα με LGBTQ+ χαρακτήρες, οι άγνωστες εκδόσεις των βιβλίων της Jane Austen που την έκαναν γνωστή παγκοσμίως, ένα λογοτεχνικό θεματικό πάρκο για τον Alexander Pushkin ετοιμάζεται στη Ρωσία, ένα ευχαριστώ για τους φίλους μου που έχουν διαφορετικά αναγνωστικά γούστα από τα δικά μου, μερικά καλά λόγια για το book Twitter, κάνοντας τα παιδιά του 21ου αιώνα να διαβάσουν περισσότερα βιβλία, πώς τα βιβλία του Terry Pratchett με βοήθησαν με την κατάθλιψή μου, η εξέλιξη των γκόθικ ηρωίδων από τα μέσα του 20ου αιώνα μέχρι και σήμερα, πώς ένας βιβλιοθηκονόμος προσπάθησε να συνθλίψει το ‘Goodnight Moon’, είναι οι συγγραφείς αστυνομικής λογοτεχνίας όσο διεστραμμένοι και οι χαρακτήρες τους, όταν η Elena Ferrante σου χαλάει τις ερωτήσεις που έχεις ετοιμάσει για εκείνη, για τη δημοσιογραφία του Gabriel García Márquez, για τις σημειώσεις περιθωρίου των βιβλίων, γιατί οι συγγραφείς αστυνομικών βιβλίων θα έπρεπε να ταξιδεύουν, η παραχώρηση του Jack Reacher από τον Lee Child στον αδερφό του δεν είναι πρωτοφανή κίνηση στη λογοτεχνία.