Βιβλιοφαγικό mashup v188: Είναι τα βιβλία είδη πρώτης ανάγκης;

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΩΣ ΠΡΩΤΗ ΑΝΑΓΚΗ

Τι συμβαίνει όταν τα βιβλιοπωλεία έρχονται αντιμέτωπα με όχι ένα, αλλά με δύο πολυήμερα κλεισίματα μέσα σε εννέα μήνες; Δικαιούνται να μείνουν ανοιχτά τα βιβλιοπωλεία στην περίπτωση ενός καθολικού lockdown; Είναι τα βιβλία πρώτη ανάγκη στην εποχή του κορονοϊού; Σε όλα αυτά τα ερωτήματα θα δοκιμάσουμε να απαντήσουμε σήμερα, καθώς οι χώρες της Ευρώπης προχωρούν η μία μετά την άλλη στην εφαρμογή τοπικών και γενικών lockdown, προσπαθώντας να ανακόψουν την πορεία του δεύτερου κύματος της πανδημίας.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Την περασμένη εβδομάδα ο Εμανουέλ Μακρόν ανακοίνωσε το νέο lockdown της Γαλλίας, που ξεκίνησε από την Παρασκευή σε ολόκληρη τη χώρα και θα διαρκέσει τουλάχιστον μέχρι τα τέλη του Νοεμβρίου. Σε αυτό, κλείνουν και όλα τα καταστήματα λιανικής, πέραν όσων έχουν χαρακτηριστεί ως πρώτης ανάγκης, όπως τα καταστήματα τροφίμων και όσα πωλούν είδη υπολογιστών, όπως για παράδειγμα τα Fnac, απαραίτητα για την τηλεργασία. Μέσα στα όσα κλείνουν βρίσκονται και τα βιβλιοπωλεία.

 

Τα βιβλιοπωλεία της χώρας βρίσκονται σε δεινή θέση μετά το lockdown της άνοιξης. Το κλείσιμο τους κόστισε και, παρόλη την αυξημένη κίνηση του καλοκαιριού, ακόμη και τα γνωστότερα από αυτά είχαν ιδιαίτερη δυσκολία στο να συνεχίσουν χωρίς πρόβλημα τη λειτουργία τους. Το παράδειγμα του Shakespeare and Company του Παρισιού, που ζήτησε τη βοήθεια των αναγνωστών του για να επιβιώσει από το δεύτερο lockdown, μιλά από μόνο του.

Κατά τη διάρκεια του πρώτου lockdown τα περισσότερα από τα βιβλιοπωλεία της Γαλλίας δεν προσέφεραν online παραγγελίες. Έτσι, σχεδόν το σύνολο της κίνησης των βιβλίων αρχικά περνούσε από το Amazon.fr αλλά και τα μεγάλα eshops της χώρας, όπως το Cdiscount, το Fnac, το Furet και άλλα, ενώ στη συνέχεια και μετά το κλείσιμο των γαλλικών αποθηκών του Amazon για ένα μήνα (μετά από αγωγή των υπαλλήλων του για ανεπαρκείς προφυλάξεις από τον κορονοϊό), η αγορά δέχτηκε ένα ακόμη ισχυρότατο πλήγμα.

Η γιγάντωση του Amazon είναι ένα συνεχές αγκάθι στο πλευρό των βιβλιοπωλείων αλλά και της κυβέρνησης, που χρειάστηκε να κατακρίνει τη διαφημιστική καμπάνια της εταιρείας για την Black Friday που συμβαίνει αυτές τις ημέρες στα ΜΜΕ της χώρα, τη στιγμή που τα μαγαζιά κλείνουν, με αποτέλεσμα το Amazon.fr να αποσύρει ένα κομμάτι της.

Κλειστά για τουλάχιστον τέσσερις εβδομάδες λοιπόν τα βιβλιοπωλεία. Και μάλιστα στην πιο σημαντική περίοδο για τον κλάδο, αυτή των εορτών, ενώ ταυτόχρονα καταστήματα όπως τα Fnac που πωλούν και βιβλία θα μπορούσαν να συνεχίσουν να κρατούν ανοιχτές τις πόρτες τους και τα eshops θα έβλεπαν και πάλι τις πωλήσεις τους να εκτοξεύονται. Τα βιβλιοπωλεία ήταν σίγουρο πως θα αντιδράσουν.

Μετά την ανακοίνωση του νέου lockdown από τον Μακρόν, οι αναγνώστες δημιούργησαν ουρές έξω από βιβλιοπωλεία και οι σύλλογοι εκδοτών, βιβλιοπωλών και συγγραφέων, σε μια κοινή τους ανακοίνωση, ζήτησαν από την κυβέρνηση το να επιτρέψει στα βιβλιοπωλεία να συνεχίσουν τη λειτουργία τους, λέγοντας πως “η ανάγνωση βιβλίων είναι μια βασική δραστηριότητα στην κοινωνική και ατομική μας ζωή”.

Μετά από συνομιλίες με το συνδικάτο των βιβλιοπωλών, οι υπουργοί Οικονομίας και Πολιτισμού αποφάσισαν να μην επιτρέψουν στα Fnac αλλά και στα σουπερμάρκετ να πωλούν βιβλία, κάτι που βέβαια αφήνει ακόμη πιο ελεύθερο το δρόμο στο Amazon (και συνάντησε αρκετές διαμαρτυρίες από πολλούς ανθρώπους του χώρου), αλλά τουλάχιστον διατηρεί μια κάποια ουδετερότητα στη φυσική αγορά βιβλίου. Η επιγραφή που βλέπετε εδώ γράφει “Αγαπητοί πελάτες, σύμφωνα με τις κυβερνητικές οδηγίες, σας ενημερώνουμε ότι ο Χώρος Πολιτισμού είναι κλειστός”.

 

Οι συνομιλίες θα συνεχιστούν με σκοπό το να ανοίξουν τα βιβλιοπωλεία, πάντα με τις κατάλληλες υγειονομικές οδηγίες, σε 15 ημέρες. Ταυτόχρονα υποστηρίζεται και ενθαρρύνεται το Click & Collect, δηλαδή την παραλαβή από τα καταστήματα των παραγγελιών που κάνουν οι αναγνώστες online, κάτι που δεν είχε συμβεί από τα βιβλιοπωλεία κατά το πρώτο lockdown. Τέλος, η υπουργός Πολιτισμού ανακοίνωσε τη Δευτέρα τη μείωση των ταχυδρομικών τελών στα βιβλία στο 1/3 ή στο 1/4 του τωρινού κόστους, σε μια προσπάθεια να χτυπηθεί το Amazon που προσφέρει αδιανόητες τιμές αποστολής ακόμη και στα €0.01.

Νέο lockdown ανακοινώθηκε όμως και στη Βρετανία, εκεί όπου τα βιβλιοπωλεία θα κλείσουν μαζί με την υπόλοιπη αγορά αύριο Πέμπτη. Τα βιβλιοπωλεία της χώρας θα σταματήσουν τη λειτουργία τους εν μέσω μιας περιόδου όπου το ένα ρεκόρ πωλήσεων ακολουθούσε το άλλο και οι ζημιές από το πρώτο lockdown είχαν μειωθεί αισθητά, ενώ βιβλία όπως του Barack Obama που κυκλοφορεί σε λίγες ημέρες υπόσχονταν έναν εξαιρετικό Q4 για τους περισσότερους.

Οι βιβλιοπώλες προσπαθούν να κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν για τους αναγνώστες τους τις τελευταίες ημέρες μέχρι το κλείσιμο, με αρκετούς από αυτούς να ανακοινώνουν πως θα δουλεύουν non-stop μέχρι και την Πέμπτη, ενώ θα συνεχίσουν να δέχονται παραγγελίες τηλεφωνικά και ηλεκτρονικά για παραλαβή από το κατάστημα, διανομή στην πόλη τους ή αποστολή οπουδήποτε βρίσκονται οι αναγνώστες. Το ίδιο συμβαίνει και στην Ιρλανδία, όπου το lockdown θα κρατήσει τουλάχιστον 6 εβδομάδες.

Στο Βέλγιο όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά: Τα βιβλιοπωλεία κρίθηκαν ως “essential” και παραμένουν ανοιχτά από τα μέσα Οκτωβρίου, όταν επιβλήθηκε καθολικό lockdown.

Στην Ελλάδα δε φαίνεται να γλιτώνουμε το γενικό lockdown και ήδη η Θεσσαλονίκη και οι Σέρρες βρίσκονται σε τοπικά lockdowns από χτες, με τα βιβλιοπωλεία κλειστά όπως και τα υπόλοιπα καταστήματα λιανικής. Το Click & Collect δεν είναι ένας όρος που παίζει στο δικό μας λεξιλόγιο (ακόμα) και κάθε βιβλιοπωλείο αντιμετωπίζει διαφορετικά το κλείσιμο, με μερικά από αυτά της Θεσσαλονίκης να συνεχίζουν να δέχονται παραγγελίες ηλεκτρονικά με αποστολή μέσω courier. Η παρακάτω φωτογραφία είναι από το απόγευμα της Δευτέρας, στο βιβλιοπωλείο Ιανός της Θεσσαλονίκης.

Τα βιβλία δεν είναι μια πρώτη ανάγκη με την ίδια λογική που αντιμετωπίζουμε για παράδειγμα τα τρόφιμα ή τα φάρμακα, παρόλα όσα θα σας πουν οι φανατικοί της ανάγνωσης. Όμως το ζήτημα περιπλέκεται, μιας και οι κυβερνήσεις προσπαθούν να αντιμετωπίσουν ταυτόχρονα τη σαρωτική επέλαση κολοσσών όπως το Amazon, έναν από τους μεγάλους κερδισμένους της πανδημίας. Ξεκάθαρες απαντήσεις δεν υπάρχουν, αφού ο κόσμος του βιβλίου παλεύει για την επιβίωσή του και τα μικρά βιβλιοπωλεία είναι αναπόφευκτα τα πρώτα πιόνια που θα πέσουν στη μάχη.

ΝΕΕΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΕΣ

Εδώωω τα καλά φρέσκα βιβλία, θα έλεγα εάν ήμουν κράχτης στη λαϊκή αγορά. Εφόσον όμως δεν είμαι, θα σας παρουσιάσω τα παρακάτω πέντε βιβλία με ηρεμία και χωρίς φωνές. Αν και θα έπρεπε, κάποια από αυτά τα βιβλία τον σηκώνουν έναν ενθουσιασμό.

Πρώτος μας σταθμός οι Εκδόσεις Πόλις, εκεί που θα βρούμε νέο James Baldwin, με το πολυαναμενόμενο στα ελληνικά ‘Αν η Beale Street μπορούσε να μιλήσει’ (‘If Beale Street Could Talk’, 1974), σε μετάφραση Άλκηστις Τριμπέρη. Το μυθιστόρημα, που μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Barry Jenkins, μιλά για το φυλετικό ρατσισμό μέσα από την ιστορία της Τις και του Φόνι, ο οποίος κατηγορείται για τον βιασμό μιας γυναίκας που δε διέπραξε και βρίσκεται στη φυλακή πριν παντρευτεί με την Τις, που μαθαίνει σύντομα πως είναι έγκυος και με τις οικογένειες των δύο νέων να προσπαθούν για την αθώωση του Φόνι.

Μαζί και το βραβευμένο με Pulitzer ‘Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά’ (‘All the King’s Men’, 1946) του Robert Penn Warren, σε μετάφραση Αθηνάς Δημητριάδου, ένα από τα γνωστότερα πολιτικά μυθιστορήματα του 20ου αιώνα. Στο βιβλίο του ο Warren παρουσιάζει μια ιστορία δύναμης και διαφθοράς στον Αμερικανικό Νότο στην εποχή της μεγάλης ύφεσης, με πρωταγωνιστές τον κυβερνήτη μιας πολιτείας που ξεκινά την καριέρα του με σκοπό να βοηθήσει τους ανθρώπους και καταλήγει ένας δολοφονικός λαϊκιστής δημαγωγός και τον πρώην δημοσιογράφο που γίνεται ο εκπρόσωπος τύπου και το δεξί του χέρι.

Στις Εκδόσεις Μεταίχμιο συναντάμε το ‘Όσα κρατήσαμε κρυφά’ (‘The Secrets We Kept’, 2019) της Lara Prescott, σε μετάφραση Γιώργου Μπαρουξή, ένα από τα εντυπωσιακότερα ντεμπούτα της περασμένης χρονιάς. Το ιστορικό μυθιστόρημα μας ταξιδεύει στην καρδιά του Ψυχρού Πολέμου, εκεί που δύο γραμματείς της CIA θα βρεθούν ξαφνικά με την αποστολή της ζωής τους: Να βγάλουν κρυφά το ‘Δόκτωρ Ζιβάγκο’ του Boris Pasternak από τη Σοβιετική Ένωση ώστε να μπορέσει να τυπωθεί επιτέλους σε ολόκληρο τον κόσμο.

Πολλοί αγαπήσαμε το ‘Unorthodox’ του Netflix και οι Εκδόσεις Παπαδόπουλος μας δίνουν την ευκαιρία να διαβάσουμε τα απομνημονεύματα της Deborah Feldman στα οποία βασίστηκε η σειρά. Στο ‘Unorthodox: Το τίμημα της προσωπικής μου ελευθερίας’, σε μετάφραση Χαράλαμπου Γιαννακόπουλου, η συγγραφέας μιλά για το πως μεγάλωσε ως χασιδίστρια Εβραία στο Μπρούκλιν, για το γάμο από προξενιό που της επιβλήθηκε στα 17 της, για την καταπίεση, για τα απαγορευμένα βιβλία που διάβασε, για τα όνειρά της και για τη θρησκοληψία.

Κλείσιμο για σήμερα με ένα θρίλερ που διαδραματίζεται στη Σκωτία, το μυθιστόρημα ‘Το καταφύγιο’ (‘The Hunting Party’, 2018) της Lucy Foley, σε μετάφραση Χρήστου Καψάλη, που μας έρχεται από τις Εκδόσεις Μίνωας. Μια παρέα παλιών φίλων περνάει όπως κάθε χρόνο τις διακοπές της Πρωτοχρονιάς σε ένα κυνηγετικό καταφύγιο στην ορεινή Σκωτία, αλλά μια ένταση μεταξύ τους θα σπρώξει έναν από αυτούς να φύγει, ενώ την ίδια στιγμή ένας μανιακός δολοφόνος κυκλοφορεί στην περιοχή και το καταφύγιό τους κρύβει ένα θανάσιμο μυστικό.

ΕΝΑ ONLINE ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ

Την κατάλληλη στιγμή βρήκε το Bookshop.org να επεκταθεί από την Αμερική που ξεκίνησε στην Βρετανία, αφού θα βοηθήσει αρκετά τα βιβλιοπωλεία που κλείνουν εξαιτίας του Lockdown, όπως είπαμε και παραπάνω. Κατάλληλη στιγμή όμως και για εμάς να πούμε δυο λόγια για το τι είναι και πώς λειτουργεί το Bookshop.org.

Το Bookshop.org είναι ένα online βιβλιοπωλείο που ξεκίνησε την πορεία του τον περασμένο Γενάρη στην Αμερική και το μεγάλο του ατού είναι πως υποστηρίζει τα μικρά βιβλιοπωλεία της χώρας. Σε κάθε αγορά βιβλίου, το 10% συγκεντρώνεται και μοιράζεται εξίσου στα βιβλιοπωλεία που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, ενώ στην περίπτωση που η αγορά γίνει μέσω του affiliate link ενός βιβλιοπωλείου, τότε το 30% της πώλησης πηγαίνει απευθείας στο συγκεκριμένο βιβλιοπωλείο.

 

Τα βιβλία δεν αποστέλλονται από το βιβλιοπωλείο, αλλά από το διανομέα με τον οποίο συνεργάζεται το Bookshop.org, το οποίο είναι μια μη κερδοσκοπική προσπάθεια με αποκλειστικό σκοπό την υποστήριξη και ενδυνάμωση των μικρών βιβλιοπωλείων. Το μοντέλο λοιπόν λειτουργεί ως ένα eshop με κεντρική διαχείριση, στο οποίο συμμετέχουν δεκάδες βιβλιοπωλεία χωρίς όμως την υποχρέωση να εκπληρώσουν τα ίδια τις παραγγελίες ή να έχουν απόθεμα τα χιλιάδες βιβλία που βρίσκονται στο site, καταναλώνοντας ανθρώπινο δυναμικό και πόρους.

Στην Αμερική το Bookshop.org ξεκίνησε με 250 βιβλιοπωλεία λίγες εβδομάδες πριν την καραντίνα και ολόκληρο τον Φεβρουάριο πούλησε βιβλία αξίας $50,000, κάτι που συνέβη μέσα σε μια ημέρα τον Μάρτιο, με τα νούμερα συνεχώς να ανεβαίνουν στις $150,000 τη μέρα τον Απρίλιο και $1,000,000 τον Ιούνιο. Σήμερα περισσότερα από 900 βιβλιοπωλεία βρίσκονται στην πλατφόρμα και έχουν μοιραστεί περίπου $7,700,000.

Τώρα το Bookshop.org επεκτάθηκε και στη Βρετανία τις τελευταίες ημέρες, εκεί που τα ~100 βιβλιοπωλεία της χώρας που συμμετείχαν αρχικά στο εγχείρημα έγιναν μέσα σε ελάχιστο διάστημα περισσότερα από 185 (με το νέο lockdown να παίζει σίγουρα το ρόλο του) και πωλήσεις £65,000 μέσα στην πρώτη του ημέρα. Η διαδικασία που ακολουθείται είναι η ίδια και στο νησί, με την Ισπανία και την Πορτογαλία να φαίνεται πως θα ακολουθήσουν μέσα στο 2021.

Πραγματικά επαναστατικό, όπως δήλωσε και ο εκδότης της Picador στον Guardian, το μοντέλο του Bookshop.org έρχεται ως μια εναλλακτική απέναντι στο Amazon και δίνει στους αναγνώστες την ευκαιρία να στηρίξουν τα αγαπημένα τους μικρά βιβλιοπωλεία ακόμη και από το σπίτι, ακόμη και στις δυσκολίες της πανδημίας που ζούμε τους τελευταίους μήνες.

Σε μας πότε, καλό μου Bookshop.org;

AND NOW, THIS

Έτοιμοι για δωρεάν ebook; Το ‘Africanfuturism: An Anthology’ είναι μια ανθολογία με 8 ιστοριών με θέμα τον αφρικανοφουτουρισμό, με τη συμμετοχή και της Nnedi Okorafor, που μπορείτε να κατεβάσετε και να διαβάσετε δωρεάν.

Η ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΣΤΟ #INSTAVIVLIO

Άλλη μια εβδομάδα και άλλες τρεις φωτογραφίες, επιλεγμένες από το #instavivlio του Instagram, εκεί που θα βρείτε τι διαβάζουν οι Έλληνες αναγνώστες αυτόν τον καιρό.

ΔΙΑΛΕΞΕ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΜΙΚΡΟ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

Θυμόσαστε που πριν από μερικές εβδομάδες είχαμε μιλήσει για την Κουβερτούρα, μια πρωτότυπη ανταλλαγή βιβλίων που σκοπό έχει να στηρίξει τα μικρά βιβλιοπωλείου του κέντρου της Αθήνας;

Τώρα είμαστε εδώ για να μιλήσουμε για το Μανταρίνι, μια νέα δράση που αφορά παιδικά βιβλία και στηρίζει βιβλιοπωλεία σε ολόκληρη την Ελλάδα!

Η ιδέα είναι και πάλι απλή. Συμπληρώνετε τη φόρμα συμμετοχής μέχρι τις 20/11. Αγοράζετε το βιβλίο που θέλετε να στείλετε, από το βιβλιοπωλείο που επιλέξατε στη φόρμα, μέχρι τις 27/11 (με φυσική παρουσία, ηλεκτρονικά ή τηλεφωνικά). Το ταίριασμα των βιβλίων με τους νέους τους αναγνώστες θα γίνει από τους διοργανωτές και οι αποστολές των βιβλίων από τα βιβλιοπωλεία θα ξεκινήσουν από τις 5/12. Εσείς απλά περιμένετε το βιβλίο που διάλεξε για εσάς κάποιος άλλος, να έρθει στο σπίτι σας!

Στη δράση Μανταρίνι, που διοργανώνει το ThisIsUs.gr σε συνεργασία με την ομάδα Είμαστε το βιβλιοπωλείο σου, συμμετέχουν 63 βιβλιοπωλεία από όλη την Ελλάδα, από την Αλεξανδρούπολη μέχρι τη Σπάρτη κι από την Άρτα μέχρι την Πάτμο, και μπορούμε να τα στηρίξουμε ενώ ταυτόχρονα ανταλλάσουμε βιβλία με άγνωστα παιδάκια για τα Χριστούγεννα!

RANDOM LINKS

Το βιβλιοπωλείο Strand της Νέας Υόρκης ζήτησε τη βοήθεια των πελατών του για να σωθεί αλλά δε θα έπρεπε να έχει χρειαστεί να το κάνει, πώς ο τρόμος μεταμόρφωσε τα κόμικς, πόσο τρομακτικές είναι οι ιστορίες φαντασμάτων στη χρονιά της πανδημίας, γιατί είναι σημαντικό να χρησιμοποιείς ακριβή επιστημονικά δεδομένα στο βιβλίο σου, η υπηκοότητα είναι μια ξεπερασμένη προϋπόθεση για τα λογοτεχνικά βραβεία, μπορεί ένας μαύρος συγγραφέας να γράψει autofiction, όλοι οι διάσημοι συγγραφείς που επέστρεψαν ως φαντάσματα, για τα τρία πιο τοξικά επιχειρηματικά βιβλία όλων των εποχών, για την προσπάθεια για μεγαλύτερο diversity στον εκδοτικό κόσμο της Αμερικής, μερικές σκέψεις για το πώς είναι να γράφεις για την εμπειρία και την κουλτούρα κάποιου άλλου, οι νικητές των φετινών World Fantasy Awards, ο Gabriel García Márquez εναντίον της ερμηνείας της λογοτεχνίας, πώς το ‘Godfather του Mario Puzo’ μετατράπηκε σε ένα πολιτικό εγχειρίδιο.