Βιβλιοφαγικό mashup v192: Αποχαιρετώντας τον σπουδαίο Βασίλη Αλεξάκη

ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΛΕΞΑΚΗΣ (1943-2021)

Πέθανε στην Αθήνα την περασμένη Δευτέρα στα 78 του χρόνια ο συγγραφέας Βασίλης Αλεξάκης.

Ο Αλεξάκης γεννήθηκε την ημέρα των Χριστουγέννων του 1943. Μεγάλωσε στην Καλλιθέα, φοίτησε στη Λεόντειο και έφυγε στα 17 του, με πλοίο για τη Βενετία κι από κει με τρένο, για τη Λιλ. Εκεί, μέσω μιας υποτροφίας, σπούδασε δημοσιογραφία. Στα 20 του επιστρέφει στην Ελλάδα, για να υπηρετήσει τη θητεία του και λίγο μετά τον Μάη του ‘68, με την Ελλάδα να βρίσκεται υπό στρατιωτικό καθεστώς, διεκδίκησε μια θέση στην εφημερίδα Le Monde. Ζήτησε να ασχοληθεί μάλιστα με την κριτική βιβλίων. Έτσι, μετακομίζει στο Παρίσι όπου θα ζήσει τα επόμενα χρόνια της ζωής του.

 

Ξεκινά τη συγγραφή λίγα χρόνια μετά, γράφοντας στα γαλλικά. Το πρώτο του βιβλίο εκδίδεται το 1974 και ονομάζεται Le Sandwich, ενώ πρέπει να φτάσουμε μέχρι το 1982 για να βρούμε το πρώτο βιβλίο του Αλεξάκη που γράφτηκε στα ελληνικά. Το Τάλγκο δεν είναι άλλωστε ένα όποιο κι όποιο βιβλίο, αλλά το πιο γνωστό και πολυδιαβασμένο έργο του, έχοντας ξεπεράσει σε πωλήσεις τα 200,000 αντίτυπα, έχοντας βραβευτεί από τη Γαλλική Ακαδημία και μεταφερθεί στον κινηματογράφο με τον τίτλο Ξαφνικός έρωτας από τον Γιώργο Τσεμπερόπουλο.

Το μυθιστόρημα μιλά με τη φωνή της Ελένης, που περιγράφει τον έρωτά της με τον Γρηγόρη, την ιστορία της σύντομης σχέσης τους και τα συναισθήματα της. Στο Τάλγκο, ο Αλεξάκης αγγίζει θέματα στα οποία επιστρέφει συχνότερα στα βιβλία του, όπως η γλώσσα και ο έρωτας. Η ζωή ανάμεσα σε δύο χώρες και αρκετά άλλα αυτοβιογραφικά στοιχεία συντελούν ένα μεγάλο κομμάτι των έργων του, στα οποία πολλές φορές χρησιμοποιεί καυστικό χιούμορ.

 

Το τελευταίο του μυθιστόρημα ήταν το Κλαρινέτο (2016), αν και πριν το θάνατό του προσπαθούσε να ολοκληρώσει ένα ακόμη βιβλίο με τίτλο Η Παναγία και ο Ταρζάν.

Τα βιβλία του Βασίλη Αλεξάκη κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο.

ΝΕΕΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΕΣ

Μιας κι έχουμε να τα πούμε εδώ και ένα μήνα, το σημερινό mashup θα μιλήσει για τα βιβλία της τελευταίας φουρνιάς του 2020, που δεν προλάβαμε να δούμε πριν τις διακοπές των γιορτών. Είναι αρκετά και πολύ δυνατά, κρατηθείτε.

Ξεκίνημα με τις Εκδόσεις Πατάκη και την Αστυνομία της μνήμης (The Memory Police, 1994) της Yōko Ogawa, σε μετάφραση Χίλντας Παπαδημητρίου, ένα μυθιστόρημα που συμπεριλήφθηκε στα καλύτερα του 2019 για την Αμερική, μια δυστοπία για μια κοινωνία χωρίς όνομα όπου τα αντικείμενα, τα τριαντάφυλλα, τα καπέλα, τα αρώματα, εξαφανίζονται και οι αναμνήσεις σβήνουν, ακριβώς όπως επιβάλλει μια τρομακτική αστυνομία, ενώ όλα αυτά τα αφηγείται μια συγγραφέας που προσπαθεί να αντισταθεί προστατεύοντας έναν άνδρα, τον επιμελητή της, που διατηρεί τις αναμνήσεις του. Σίγουρα από τις σημαντικότερες κυκλοφορίες που είδαμε στο Q4 της ελληνικής βιβλιοπαραγωγής.

Τον νέο Jonathan Coe μας φέρνουν στα ελληνικά οι Εκδόσεις Πόλις, με το Ο κύριος Γουάιλντερ κι εγώ (Mr Wilder & Me, 2020), σε μετάφραση Άλκηστις Τριμπέρη, να μας γυρίζει σε ένα ελληνικό νησί του 1977, εκεί που ο διάσημος σκηνοθέτης Μπίλι Γουάιλντερ γυρίζει την ταινία του Fedora. Η Καλλιστώ προσλαμβάνεται ως διερμηνέας και θα ακολουθήσει τον Γουάιλντερ και την παραγωγή της ταινίας του στο Μόναχο για τη συνέχιση των γυρισμάτων και η ιστορία της ενηλικίωσής της θα ενωθούν με την ιστορία της δύσης της καριέρας ενός θρύλου του Χόλιγουντ.

Δύο από τα μεγαλύτερα σουξέ των Εκδόσεων Κέδρος επανήλθαν μέσα στον Δεκέμβριο. Από τη μια ο Fredrik Backman με το σύντομο Κάθε πρωί ο δρόμος για το σπίτι γίνεται όλο και πιο μακρύς (And Every Morning the Way Home Gets Longer and Longer, 2015), σε μετάφραση Γιώργου Μαθόπουλου, το οποίο επικεντρώνεται στον μικρό Νούα και τον παππού του που παλεύει με την άνοια. Οι δυο τους συζητούν και μοιράζονται καθισμένοι σε ένα παγκάκι, αλλά ο χρόνος τρέχει διαφορετικά για τους δυο τους, σε μια ιστορία που μιλά για την απώλεια και για τα γηρατειά. Από την άλλη ο J.R.R. Tolkien με το επικό Η πτώση της Γκοντόλιν (The Fall of Gondolin, 2018), σε μετάφραση Ευγενίας Χατζηθανάση-Κόλλια, η ιστορία της πτώσης της πόλης των ξωτικών Νολντόριν από τον έκπτωτο Θεό Μόργκοθ, σε ένα βιβλίο που μαζί με το Μπέρεν και Λούθιεν και τα Παιδιά του Χούριν αποτελούν τις τρεις Μεγάλες Ιστορίες των Αρχαίων Ημερών.

Τα απομνημονεύματα του Romain Gary μας φέρνουν οι Εκδόσεις Στερέωμα, με τον τίτλο Η υπόσχεση της αυγής (Promise at Dawn, 1960), σε μετάφραση Μαρίας Παπαδήμα. Με επίκεντρο τη σχέση του με τη μητέρα του, ο Gary ξεκινά από την παιδική του ηλικία και καταλήγει στον διορισμό του ως γενικού προξένου της Γαλλίας στην Αμερική, την παρασημοφόρησή του με το Σταυρό της Λορραίνης, το Νόμπελ Λογοτεχνίας, περνώντας μέσα από τη Γαλλική αντίσταση κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ένα ακόμη αγωνιώδες page-turner από τις Εκδόσεις Κλειδάριθμος, που μας δίνουν το Οι άλλοι άνθρωποι (The Other People, 2020) της C.J. Tudor, σε μετάφραση Παλμύρας Ισμυρίδου, Ο Γκέιμπ αναζητά την αλήθεια για το τι συνέβη στην κόρη του. Πριν τρία χρόνια είδε το πρόσωπο της Ίζι στο πίσω τζάμι του μπροστινού αυτοκινήτου και αυτή ήταν η τελευταία φορά που τη βλέπει. Από τότε ψάχνει στον αυτοκινητόδρομο το αυτοκίνητο που την απήγαγε. Στον ίδιο αυτοκινητόδρομο ταξιδεύει η Φραν με την κόρη της Άλις. Ξέρει τι συνέβη στην κόρη του Γκέιμπ, το ίδιο που θα συμβεί και στην Άλις αν δεν τα καταφέρει να κρυφτεί έγκαιρα.

Ένα αυτοβιογραφικό κείμενο χωρισμένο σε πέντε ιστορίες που μας έρχεται από τις Εκδόσεις Δώμα, το Αναμνήσεις ενός αντισημίτη (Memoirs of an Anti-Semite, 1979) του Gregor von Rezzori, σε μετάφραση Μαργαρίτας Ζαχαριάδου, είναι ένα βιβλίο που δε συναντάμε συχνά. Ο Rezzori, γόνος μιας αριστοκρατικής γερμανόφωνης οικογένειας, μιλά στις ιστορίες του για τα ταξίδια, τους έρωτες, τη ζωή του, στα χρόνια μεταξύ των δύο παγκοσμίων πολέμων. Παρότι ο ίδιος δε μισεί τους Εβραίους και τους συναναστρέφεται συχνά, τους θεωρεί κατώτερους ανθρώπους. Στις αφηγήσεις του, όσο τα χρόνια περνούν, μπλέκονται όλο και περισσότερα αντισημιτικά σχόλια. Και στην τελευταία από τις ιστορίες του, ο συγγραφέας θέτει στο δικό του πλαίσιο τις μικρές και μεγάλες καταστροφές που συνέβησαν γύρω του.

Σύντομο πέρασμα για κλείσιμο από τις Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, όπου βρίσκουμε το Η Ευρώπη σε δίνη (Roller-Coaster: Europe, 2018) του Ian Kershaw, σε μετάφραση Μενέλαου Αστερίου, ένα ιστορικό βιβλίο που μιλά για την ιστορία της ηπείρου μας από το 1950 μέχρι και το 2017, τα κράτη, τις επιτυχίες, τις οικονομικές αλλαγές, τις έξωθεν πιέσεις, όλα όσα μας φέρανε μέχρι εδώ, αλλά και από τις Εκδόσεις Loggia, όπου συναντάμε τα Κύματα (Waves, 1911) του Eduard von Keyserling, σε μετάφραση Αναστασίας Χατζηγιαννίδη, ένα σύντομο μυθιστόρημα με πρωταγωνίστρια την Ντοραλίς, που έχει εγκαταλείψει τον ηλικιωμένο κόμη σύζυγό της για χάρη ενός νεαρού ζωγράφου και παραθερίζει μαζί του σε μια ακτή της Βαλτικής, ενώ σε μια κοντινή βίλα ο Χίλμαρ, μέλλων γαμπρός του στρατηγού Φον Παλίκο, την ερωτεύεται παράφορα.

ΤΟ ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ 2021

Παραδοσιακά, όπως όλα τα τελευταία χρόνια, το πρώτο mashup της χρονιάς σημαίνει και το δικό μας αναγνωστικό ημερολόγιο για τους επόμενους δώδεκα μήνες. Βέβαια μέσα στο 2021 ποιος ξέρει αν και πότε θα γίνουν τα μεγάλα λογοτεχνικά events, οπότε πολλά από αυτά δεν συμπεριλαμβάνονται στην παρακάτω λίστα, αλλά εμείς τις παραδόσεις δεν τις σπάμε, θα έχουμε αναγνωστικό ημερολόγιο *και* μέσα στο χαμό.

 

17/1 100η επέτειος της γέννησης της Patricia Highsmith

3/2 World Read Aloud Day

14/2 International Book Giving Day

1-7/3 Εβδομάδα Διάβασε ένα ebook

20/3 Παγκόσμια Ημέρα Αφήγησης

21/3 Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

25/3 Ημέρα Ανάγνωσης Tolkien

4ος Comicdom Con, Φεστιβάλ Κόμικς στην Αθήνα

2/4 Ημέρα Παιδικού Βιβλίου

9/4 200η επέτειος του θανάτου του Charles Baudelaire

23/4 Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου

1/5 Free Comic Book Day

11/5 20η επέτειος του θανάτου του Douglas Adams

22/5 Sherlock Holmes Day

25/5 Towel Day

26/5 Dracula Day

6ος Απονομή Booker International Prize

 

14-17/6 Έκθεση Παιδικού Βιβλίου της Μπολόνια

16/6 Bloomsday

9/8 Book Lovers Day

14-30/8 Διεθνής Έκθεση Βιβλίου του Εδιμβούργου

13/9 Roald Dahl Day

22/9 Hobbit Day

1/10 Το ‘Dune’ βγαίνει στα σινεμά της Αμερικής

10ος Απονομή Nobel Prize in Literature

20-24/10 Διεθνής Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης

11ος Απονομή Booker Prize

11/11 200η επέτειος της γέννησης του Fyodor Dostoevsky

12/12 200η επέτειος της γέννησης του Gustave Flaubert

AND NOW, THIS

Ανάμεσα στη νέα φουρνιά αναμνηστικών νομισμάτων που θα κυκλοφορήσουν από τη Royal Mint στη Βρετανία βρίσκεται και ένα που τιμά τον  H.G. Wells, συγγραφέα των The War of the Worlds, The Invisible Man, The Time Machine και The Island of Doctor Moreau.

Το νόμισμα όμως έχει μερικά προβληματάκια. Μπορείτε να τα καταλάβετε;

Πρόβλημα πρώτο: Οι εξωγήινοι του War of the Worlds δεν έχουν τέσσερα πόδια, αλλά τρία.
Πρόβλημα δεύτερο: Ο Invisible Man δε φορούσε ημίψηλο αλλά καπέλιο με μεγάλο γείσο.

Πρόβλημα τρίτο (που δε φαίνεται στη φωτογραφία): Η περίμετρος του κέρματος γράφει “Good books are warehouses of ideas”, μια φράση υποτίθεται του Wells, κάτι που όμως ο ίδιος δεν είπε ή έγραψε ποτέ, όπως λένε οι ακαδημαϊκοί που ασχολούνται με το έργο του. Υπάρχει η φράση “Good books are the warehouses of ideals” σε ένα από τα λιγότερο γνωστά γραπτά του και μάλιστα ο συγγραφέας τα βάζει στο στόμα ενός ανθρώπου που πιστεύει πως τα ιδανικά θα έπρεπε να μένουν κρυμμένα στα βιβλία, κάτι με το οποίο ο Wells δε θα συμφωνούσε ποτέ.

You had one job ρε συ Royal Mint.

ΟΡΓΟΥΕΛΙΚΗ ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ

Ο George Orwell πέθανε στις 21 Ιανουαρίου 1950 στο Λονδίνο. Ήταν μόλις 46 ετών αλλά πρόλαβε να γράψει σημαντικότατα έργα μυθοπλασίας αλλά και nonfiction και να αφήσει πίσω του μια μεγάλη λογοτεχνική κληρονομιά.

Την 1η Ιανουαρίου, με τη συμπλήρωση των 70 ημερολογιακών ετών από το θάνατό του, τα έργα του συμπεριλήφθηκαν στο Public Domain, που σημαίνει πως οι εκδοτικοί θα μπορούσαν να εκδώσουν ελεύθερα βιβλία όπως το 1984 και τη Φάρμα των ζώων, τα πιο γνωστά και εμβληματικά έργα του συγγραφέα.

Και αυτό ακριβώς έκαναν και μάλιστα μαζικά. Με πρώτες τις Εκδόσεις Ωκεανίδα, που έδωσαν τα δύο βιβλία πακέτο με την εφημερίδα Καθημερινή τις δύο πρώτες Κυριακές του χρόνου, η λίστα αυτή τη στιγμή έχει ως εξής:

• Εκδόσεις Κάκτος σε μετάφραση Νίνας Μπάρτη (μόνο το 1984)
• Εκδόσεις 24γράμματα σε μετάφραση Ανδρέα Κάππα (μόνο το 1984)
• Εκδόσεις Ζαχαρόπουλος σε μετάφραση Νίκου Καταπόδη (και τα δύο)

• Εκδόσεις Μεταίχμιο σε μετάφραση Κατερίνας Σχινά (και τα δύο από τις 14/1)
• Εκδόσεις Ψυχογιός σε μετάφραση Αύγουστου Κορτώ (και τα δύο από τις 14/1)
• Εκδόσεις Μίνωας σε μετάφραση Αλέξη Καλοφωλιά (και τα δύο από το τέλος του μήνα)
• Εκδόσεις Ιωλκός σε μετάφραση Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη (και τα δύο σύντομα)

Και αυτό σίγουρα δεν είναι το τέλος, αφού κι άλλοι εκδοτικοί περιμένουν στον πάγκο για να μπουν στο παιχνίδι. Εμείς αυτό που θα θέλαμε όμως, είναι να γνωρίσουμε τον ήρωα που θα βάλει δίπλα δίπλα όλες αυτές τις διαφορετικές μεταφράσεις, μερικών μάλιστα από τα πιο δυνατά ονόματα του χώρου, και θα τις συγκρίνει. Θα του χτυπήσουμε την πλάτη και θα του σφίξουμε το χέρι. Μήπως είστε up to the challenge;

ΕΧΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΑΜΦΙΒΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ #1 BEST SELLER ΤΟΥ 2021;

Στην Αμερική που μετράνε τις πωλήσεις των βιβλίων τους σε αντίθεση με, χμ, ας πούμε εντελώς τυχαία την Ελλάδα, το Publishers Weekly έδωσε πριν μερικές ημέρες την επίσημα λίστα με τα 25 πρώτα σε πωλήσεις βιβλία για τη χρονιά που μόλις ολοκληρώθηκε.

Είναι γνωστό πως εδώ στη στήλη μας ενδιαφέρει και ασχολούμαστε συχνά με ό,τι συμβαίνει στον κόσμο του βιβλίου στην Αμερική (και στη Βρετανία). Οπότε μια τέτοια λίστα, με νούμερα και βιβλία και μεγάλα ονόματα, δε θα μπορούσε να λείπει από το πρώτο mashup της χρονιάς. Όμως η κορυφή της ήταν απολύτως προβλέψιμη εδώ και μήνες.

Ο Barack Obama, με το A Promised Land του, που κυκλοφορεί από 1/1 και σε όλα τα βιβλιοπωλεία της Ελλάδας, δεν πούλησε απλά πολλά βιβλία. Πούλησε τα διπλάσια βιβλία από το #2 της λίστας. Αλλά εδώ υπάρχει ακόμη ένα φανταστικό στατιστικό: Ο Barack Obama πούλησε περίπου 800,000 λιγότερα αντίτυπα του βιβλίου του από όσα είχε πουλήσει με το Becoming της η Michelle Obama το 2018 (και τα δύο βιβλία κυκλοφόρησαν μέσα Νοεμβρίου, κάνοντας πιο εύκολη τη σύγκριση). Αυτό οφείλεται στην πανδημία; Στο γεγονός πως η Αμερικά αγαπά *πολύ* την πρώην Πρώτη Κυρία; Στο συνδυασμό τους; Δε θα μάθουμε ποτέ. Πάντως η Michelle Obama συνεχίζει να σημειώνει υψηλότατες πωλήσεις και βρίσκεται και το 2020 στη λίστα (#19).

Στο #2 βρέθηκε το Midnight Sun της Stephenie Meyer και στο #3 το παιδικό Dog Man του Dav Pilkey (και τα δύο κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Ψυχογιός). Βέβαια το βιβλίο του Pilkey εμφανίζεται δεύτερη φορά πιο κάτω στη λίστα, αλλά δε φαίνεται να είναι λάθος. Υποψιάζομαι πως πρόκειται για κάποιο boxed set.

Τρία βιβλία για τον Donald Trump (#4, #15, #23), δύο παλαιότερες εκδόσεις που απέκτησαν νέα ζωή μετά τα γεγονότα του καλοκαιριού που ακολούθησαν τη δολοφονία του George Floyd (#9, #14), η επανείσοδος της Suzanne Collins στα ψηλά (#5) και η σταθερή παρουσία εκεί γύρω της Delia Owens (#6), το μαγικό άγγιγμα της Reese Witherspoon (#7, #18), η έκπληξη του Matthew McConaughey (#20) και φυσικά η διαχρονική παρουσία της Κάμπιας του Eric Carle (#16) είναι μερικά από τα πράγματα που αξίζει ακόμη να σημειώσουμε. Άντε και καλό αναγνωστικό 2021!

RANDOM LINKS

Στέφανε Ξενάκη πώς είναι να πουλάς 200.000 βιβλία, Τι σημαίνει η δημιουργία του PEN Greece για τους αναγνώστες στην Ελλάδα, ο Τζορτζ Σόρος δεν θα αφήσει ποτέ το Κουλούρι απροστάτευτο, Ληστές: Μύθοι και πραγματικότητες για τους λήσταρχους της Ηπείρου, η ιδιαίτερη σχέση του Albert Camus με την Ελλάδα. πώς οι μικροί εκδότες της Βρετανίας επιβίωσαν και άνθισαν μέσα στο 2020 και πώς τα μικρά βιβλιοπωλεία σημείωσαν αριθμό ρεκόρ στη χώρα εδώ και μια επταετία, οι Ιταλοί διάβασαν περισσότερο μέσα στην πανδημία, ποια είναι πλέον η J.K. Rowling, για τη νέα μεταναστευτική και προσφυγική λογοτεχνία, η χαρά του να ξαναζείς την παιδική σου βιβλιοθήκη, η τέχνη του να γράφεις Χριστουγεννιάτικα μυθιστορήματα 365 μέρες το χρόνο, για τη χαμένη Χριστουγεννιάτικη παράδοση της αφήγησης ιστοριών με φαντάσματα, μια χρονιά γεμάτη σκάνδαλα στον εκδοτικό κόσμο της Γαλλίας, για τις ημέρες δόξας των Αμερικανικών trade paperbacks, για την Αφρικανική λογοτεχνία και την ψηφιακή κουλτούρα, ο κόσμος διαβάσει τόσο fanfiction που κρασάρει το μεγαλύτερο fanfic site, η μαγεία των βιβλιοθηκών της λογοτεχνίας, γιατί η κλασική αστυνομική λογοτεχνία είχε εμμονή με τη μόδα, πώς η λογοτεχνία τρόμου ασκεί κοινωνικοπολιτική κριτική, πώς οι λογοτεχνικές γυναικείες φιλίες διαμόρφωσαν την αγορά βιβλίου, γιατί συνεχίζουμε να διαβάζουμε το The Great Gatsby, είναι τα έργα του Stephen King καλύτερα για την τηλεόραση ή για το σινεμά, πώς η συγγραφέας του Gruffalo κατέκτησε τον κόσμο, οι απαίσιες λευκές μητέρες ήταν από τα πρόσωπα της χρονιάς στη λογοτεχνία, χρησιμοποιώντας τη νευρολογία για να κατανοήσουμε τα reading slumps, πώς ο John Le Carré επανεφηύρε το κατασκοπευτικό μυθιστόρημα, γιατί η κωμωδία είναι σημαντική στη συγγραφή αστυνομικών μυθιστορημάτων, ο μόνος σωστός τρόπος να διαβάσεις τα βιβλία της Narnia, για τα όνειρα στη λογοτεχνία, ο Karl Ove Knausgaard για το τι κάνουν οι συγγραφείς και οι επιμελητές, όλα τα επιστολικά μυθιστορήματα είναι βιβλία μυστηρίου, υποσημειώσεις και άλλες ιστορίες από τα περιθώρια των σελίδων, στην Αμερική οι εκδότες υπερχρεώνουν τα σχολεία για τα ebooks τους.