To ‘Wormwood’ θα είναι το φετινό true crime κόλλημα του Netflix

Ένα χειμωνιάτικο βράδυ τη δεκαετία του ’50, από έναν ψηλό όροφο ξενοδοχείου στη Νέα Υόρκη, ο επιστήμονας Frank Olson πήδηξε προς το θανατό του από ένα παράθυρο, εκκινώντας ένα πολυετές κυνήγι της αλήθειας που παραμένει ανεξακρίβωτη. Ήταν αυτοκτονία, ειπώθηκε τότε, ή ίσως ατύχημα, ή ίσως πτώση.

“Αυτές οι λέξεις δεν ταίριαζαν η μία με την άλλη,” λέει ο γιος του, Eric, στην κάμερα του Errol Morris σήμερα, 64 χρόνια μετά. “Ξαφνικά ο κόσμος μου σταμάτησε να βγάζει νόημα.” Πώς θα μπορούσε να είναι ατύχημα η πτώση από ένα τέτοιο παράθυρο; Γιατί να θέλει να αυτοκτονήσει ο Frank όταν δεν είχε δώσει κανένα δείγμα στην οικογένειά του; Και γιατί η CIA, για την οποία δούλευε, τον πήρε για ένα ταξίδι στη Νέα Υόρκη ακριβώς τη στιγμή που ο Frank σκεφτόταν να παραιτηθεί, γυρίζοντάς τον πίσω μέσα σε ένα φέρετρο; ΤΙ ΗΞΕΡΕ Ο FRANK;;

Τα ερωτήματα στοιχειώνουν τον Eric για όλη του τη ζωή, οδηγώντας τον ξανά και ξανά σε μια αναζήτηση μιας αλήθειας που διαρκώς του ξεφεύγει, αλλά πάντα τον φέρνει ένα μικρό βηματάκια πιο κοντά στην δικαίωση. Μια επίσκεψη στον Λευκό Οίκο για την επίσημη συγγνώμη της κυβέρνησης των ΗΠΑ, μια αποζημίωση από το Κογκρέσο, ένα ρεπορτάζ των Times, ένα βιβλίο έρευνας- πάντα, κάθε λίγες δεκαετίες, κάτι θα έφερνε την υπόθεση ξανά στο προσκήνιο, με ολοένα και μεγαλύτερο μέρος της αλήθειας να αποκαλύπτεται, αλλά φαινομενικά ποτέ αρκετό.

Είναι σαν το παράδοξο του Αχιλλέα με τη χελώνα, αλλά για την εποχή του post-truth ψυχρού πολέμου. Σε κάθε γύρο, ο Eric πλησιάζει την αλήθεια κατά μισή απόσταση, μα όσο κι αν τρέξουν, ποτέ δε θα την φτάσει. Γιατί; Επειδή η αλήθεια που αναζητά ο Eric είναι μία, και η αλήθεια που πασάρεται ως αντιπερισπασμός, είναι ένα κατά περίπτωση και ανάγκη μετασχηματιζόμενο ον.

Το ‘Wormwood’, που παίρνει τον τίτλο του από μια σαιξπηρική αναφορά που διατρέχει όλη την αφήγηση μέσω παραπομπών στον Άμλετ, έρχεται να ταιριάξει βολικά στο προσφάτως υπερ-επιτυχημένο κύμα true crime ντοκιμαντέρ του Netflix (κι όχι μόνο), αλλά έχει πολλά να φέρει στο είδος που οι προκάτοιχοί του δεν ονειρεύονται καν. Πίσω από την κάμερα εξάλλου βρίσκεται ο θρυλικός Errol Morris, ριζοσπαστικός ντοκιμαντερίστας βραβευμένος με Όσκαρ, του οποίου το κλασικό ‘The Thin Blue Line’ έσωσε τη ζωή ενός θανατοποινίτη.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ

Ξεκίνα τώρα το ‘Making a Murderer’

Ο Morris στήνει τη ροή του ‘Wormwood’ γύρω από μια σημερινή του συνέντευξη με τον Eric, ο οποίος αποδεικνύεται χαρισματικός αφηγητής. Μας εξιστορεί αναλυτικά τα πάντα, και μάλιστα (υπό τις κατευθύνσεις του Morris, φυσικά, που ξέρει τι θέλει από τα αντικείμενά του και πώς να το πάρει) οδηγώντας μας μέσα από τα διάφορα στάδια της αλήθειας, στο πέρασμα των δεκαετιών.

Ο ίδιος ο Morris στο μεταξύ, δεν συμβιβάζεται με μια γραμμική, χρονολογική αφήγηση των γεγονότων, μιας και έτσι κι αλλιώς ποτέ δεν μάθαμε με βεβαιότητα τι συνέβη εκείνο το βράδυ στο δωμάτιο εκείνου του ξενοδοχείου. Το ενδιαφέρον εδώ εστιάζεται στο πώς η αλήθεια μεταλλάχθηκε, παραποιήθηκε, κρύφθηκε και εν μέρει αποκαλύφθηκε στο πέρασμα των δεκαετιών, με τη συνδρομή πολλών ανθρώπων και φορέων. Ο Morris σε αυτό εστιάζει, παραδίδοντας ένα κολλάζ των πολλών επιπέδων αλήθειας και το πώς αυτή δεν αποτελεί παρά ένα όπλο κυριαρχίας.

Για να πετύχει το φιλόδοξο σκοπό του, ο σκηνοθέτης χρησιμοποιεί διάφορες οπτικές και αφηγηματικές τεχνικές. Τίτλος εφημερίδων της εποχής, αρχειακά κλιπάκια από ειδήσεις και talk shows, συνεντεύξεις σύγχρονες αλλά και εποχής (εποχών), αλλά και μια περιστασιακή αναπαράσταση γεγονότων η οποία ούτε τακτική ροή εμφανίζει, ούτε συγκεκριμένη θέση και χρήση έχει εντός του στόρι. Οι αναπαραστάσεις εμφανίζονται και εξαφανίζονται ατάκτως, και δεν αποτελούν ποτέ αδιαπραγμάτευτες αλήθειες. Συχνά θα δούμε παιγμένη μια υποθετική σκηνή μόνο για να ακυρωθεί από κάποια μαρτυρία λίγο αργότερα, άλλες φορές θα δούμε πολλαπλές εκδοχές, άλλοτε θα παρακολουθήσουμε την ιστορία αυτή σα να προερχόταν μέσα από τα μάτια (ή τη φαντασία) του Eric.

Οι εξαιρετικά στημένες αναπαραστάσεις χρησιμοποιούν μάλιστα γνωστούς ηθοποιούς, με τον Peter Sarsgaard να παίζει τον Frank Olson και την Molly Parker την γυναία του, Alice. Ο ρόλος των σκηνών αυτών δεν αναλώνεται ποτέ σε απλή αναπαράσταση ώστε να γεμίσει οπτικός χώρος γύρω από τα talking heads- έτσι κι αλλιώς το κολλάζ εικόνων και ασθήσεων που σχηματίζει ο Morris δεν χρειαζόταν καν άλλους οπτικούς αντιπερισπασμούς. Παρά βρίσκονται εκεί καθαρά ως διάλογος με τα λόγια των ηρώων ή τους τίτλους ειδήσεων από την εποχή του συμβάντος.

Η ιστορία ξεκινά το ’53 σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου στη Νέα Υόρκη, με έναν επιστήμονα που εμπλεκόταν σε βιολογικά πειράματα να πέφτει προς το θάνατό του. Ο Morris ανασυστήνει τόσο τις τελευταίες δέκα μέρες του, στη Νέα Υόρκη, μέσα από μαρτυρίες, στοιχεία και υποθέσεις, όσο και μας ταξιδεύει ασταμάτητα στις δεκαετίες, ακολουθώντας τις επιμέρους αποκαλύψεις και ανατροπές όσο οι πολλαπλές αλήθειες ανασκευάζονταν για να εξυπηρετήσουν έναν, κάθε φορά, διαφορετικό σκοπό. Κοντά στην κορύφωση του δράματος, οι διαφορετικές εκδοχές που μας έχουν ταϊσει οι πάντες, έχουν σχηματίσει ένα ψηφιδωτό λουσμένο με LSD, σε ένα παιχνίδι ψέμματος, αλήθειας, γεγονότος και μνήμης.

Δίνοντας χώρο σε συνωμοσίες και γεγονότα, μπλέκοντας ένα παραδοσιακό whodunnit με κυβερνητικά παιχνίδια ελέγχου, πολέμου και παράνοιας, και συνθέτοντας παράλληλα το τραγικό πορτρέτο ενός άντρα που χαράμισε όλη του τη ζωή στο κυνήγι μιας πιθανώς ανύπαρκτης αλήθειας, ο Morris καταφέρνει να φτιάξει μια πολυδιάσατη σπουδή πάνω στο αμείλικτο κυνήγι και τα πολλαπλά επίπεδα της αλήθειας, σε μια εποχή που η ίδια αυτή έννοια αμφισβητείται όσο ποτέ άλλοτε.

Περισσότερο από ένα συναρπαστικό και εφευρετικό true crime ντοκιμαντέρ, το ‘Wormwood’ είναι ένα πολυσύνθετο έργο τέχνης που ενώνει εποχές, ιδέες, και φόρμες αφήγησης προς έναν ενιαίο σκοπό και μια διαχρονική ιδέα. Αγγίζοντας αυτή τη μία αλήθεια, θα νιώσουμε κι εμείς τον κόσμο γύρω από αυτήν να καταρρίπτεται πλήρως, ακριβώς σαν τον Eric. Κάτι είναι πράγματι σάπιο στο βασίλειο της Δανιμαρκίας.

ΔΕΣ ΑΚΟΜΗ:

Όλη η κάλυψη του PopCode από το Φεστιβάλ Βενετίας

*Και τα 6 επεισόδια του ‘Wormwood’ προβλήθηκαν σε ευρωπαϊκή πρεμιέρα στο 74ο Φεστιβάλ Βενετίας. Η σειρά θα streamάρει στις 15 Δεκεμβρίου στο Netflix.