Γιατί κόβουμε βασιλόπιτα την Πρωτοχρονιά

Λίγα λεπτά αφότου αλλάξει ο χρόνος σε κάθε σπίτι της χώρας, παίρνει πρωταγωνιστικό ρόλο στο τραπέζι η βασιλόπιτα με όλους να ελπίζουν ότι θα κερδίσουν το τυχερό φλουρί που θα προοικονομίσει μια καλή χρονιά γεμάτη τύχη και ευημερία.

Πώς όμως ξεκίνησε αυτό το έθιμο και από πού κρατάνε οι ρίζες του;

Όλα δείχνουν πως και το έθιμο της βασιλόπιτας όπως και τα υπόλοιπα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς έχουν τις ρίζες τους στα ρωμαϊκά Σατουρνάλια που με τη σειρά τους προέρχονταν από τα ελληνικά Κρόνια.

Κατά τη διάρκεια των Σατουρναλίων, οι αρχαίοι Ρωμαίοι προσέφεραν ως δώρα καρπούς και πλακούντες, πίτες δηλαδή, μέσα σε φύλλα χρυσού. Αυτή την παράδοση παρέλαβαν οι Φράγκοι και τη διέδωσαν και σε άλλα μέρη της Ευρώπης, μέχρι που ο Μέγας Βασίλειος από τον οποίο προήλθε η συνήθεια της τοποθέτησης νομίσματος μέσα στην πίτα και της ανακήρυξης ως «Βασιλιά της βραδιάς» αυτού που το έβρισκε, τη συνέδεσε και με τον χριστιανισμό.

Σύμφωνα λοιπόν, με την ορθόδοξη θρησκευτική παράδοση όταν ο Άγιος Βασίλειος ήταν επίσκοπος της Καισαρείας ήρθε αντιμέτωπο με τον έπαρχο της Καππαδοκίας, ο οποίος ήθελε να την κατακτήσει. Έτσι, ο Άγιος Βασίλειος είπε στους κατοίκους της περιοχής να μαζέψουν όσα χρήματα και τιμαλφή είχαν προκειμένου να τα δώσουν στον έπαρχο, ώστε να τους λυπηθεί και να μην είναι ματωμένη η κατάκτηση.

Κατά την παράδοση όμως είτε επειδή μετάνιωσε ο έπαρχος, είτε (κατ’ άλλους) εκ θαύματος ο Άγιος Μερκούριος με πλήθος Αγγέλων απομάκρυνε τον στρατό του, ο Έπαρχος απάλλαξε την πόλη από επικείμενη καταστροφή. Προκειμένου όμως ο Μέγας Βασίλειος να επιστρέψει τα τιμαλφή στους δικαιούχους, μη γνωρίζοντας σε ποιόν ανήκει τι, έδωσε εντολή να παρασκευαστούν μικροί άρτοι εντός των οποίων τοποθέτησε ανά ένα των νομισμάτων ή τιμαλφών και τα διένειμε στους κατοίκους την επομένη του εκκλησιασμού.

Το γεγονός αυτό απέληξε σε διπλή χαρά από της αποφυγής της καταστροφής της πόλης και συνεχίσθηκε η παράδοση αυτή κατά τη μνήμη της ημέρας του θανάτου του (εορτή του Αγίου και του Μεγάλου Βασιλείου).

Όταν έγινε αυτό ήταν η πρώτη μέρα της χρονιάς και έτσι, τώρα, κάθε Πρωτοχρονιά απολαμβάνουμε τη βασιλόπιτα.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ