Η άνοδος, η πτώση και η επάνοδος του ιρλανδέζικου whiskey

Στην Ελλάδα τον αγαπάμε τον Άγιο Πατρίκιο. Μπορεί να μην είναι ‘δικός μας’, αλλά τον γιορτάζουμε, τον τιμούμε και μας αρέσει που για κάποιες μέρες του χρόνου νιώθουμε λίγο Ιρλανδοί. Εξίσου αγαπάμε και το whiskey και δεν υπάρχει καλύτερη αφορμή από τις μέρες του Αγίου Πατρικίου για να μιλήσουμε για το ιρλανδέζικο whiskey και τις ιστορίες που κρύβει η πορεία του μέσα στο πέρασμα του χρόνου.

Όταν μιλάμε για ιρλανδέζικο whiskey, το μυαλό μας πηγαίνει σε συγκεκριμένες ετικέτες, σε συγκεκριμένα αρώματα, σε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Τούτο το whiskey είναι πιο δροσερό στην επίγευση του, λιγότερο επιθετικό, με μια μεγάλη γκάμα αρωμάτων. Για όλα αυτά φταίει η τριπλή απόσταξή του, η παλαίωση του σε βαρέλια είτε bourbon είτε κρασιού για τουλάχιστον τρία χρόνια και φυσικά η πρώτη ύλη η οποία είναι ένα μίγμα ντόπιων βυνοποιημένων σιτηρών. Αν σε αυτά του τα χαρακτηριστικά βάλεις και την παράδοση τότε καταλαβαίνεις και γιατί η Ιρλανδία διαθέτει το παλαιότερο καταγεγραμμένο αποστακτήριο στον κόσμο αλλά και γιατί τον 19ο αιώνα ήταν νούμερο ένα σε πωλήσεις στο εμπόριο whiskey.

Η άνοδος

Ήδη από το τον 17 αιώνα το irish whiskey είχε αρχίσει να μεγαλώνει τόσοι σε φήμη όσο και σε ποιότητα παρά την φορολογία που το είχε αγγίξει από τα πρώτα χρόνια του 18ου αιώνα, σε αντίθεση με το Scotch. Βλέπεις, μπορεί το Bushmills να πήρε το 1806 την πρώτη επίσημη άδεια αποστακτηρίου στη Μεγάλη Βρετανία, αλλά η φορολογία δεν ήταν ίδια σε όλες της επαρχίες της αυτοκρατορίας. Αυτό, όμως, οδήγησε σε κάτι καλό. Δημιουργήθηκε ένα ουίσκι με έναν ξεχωριστό χαρακτήρα, μία ταυτότητα που έχει παραμείνει μέχρι σήμερα.

Τα αποστακτήρια εκείνη την περίοδο στην περιοχή της Ιρλανδίας ήταν τριψήφια σε αριθμό. Χαρακτηριστικό είναι ότι όταν το 1887 ο Alfred Barnard  αποφάσισε να επισκεφτεί και να τα καταγράψει σε ένα ββλίο με τίτλο ‘The Whisky Distilleries of the United Kingdom’, κατάφερε να πάει σε 28 και αναφέρει ότι επισκέφτηκε μόνο τα πολύ γνωστά. Εκείνη την περίοδο το ιρλανδέζικο whiskey ήλεγχε το 70% της παγκόσμιας παραγωγής και ήταν πρώτο σε προτιμήσεις, όχι μόνο στην Βρετανία αλλά και στην Αμερική.

Η πτώση

Ο 20ος αιώνας, όμως, δεν θα ήταν το ίδιο καλός για το Irish whiskey. Είχε να αντιμετωπίσει πολλές προκλήσεις και από τις περισσότερες από αυτές δεν βγήκε νικητής. ο Μεγάλος Λιμός στην Ιρλανδία, ο Πρώτος παγκόσμιος πόλεμος, ο πόλεμος της ανεξαρτησίας ή αλλιώς η πασχαλινή επανάσταση, η ποταπαγόρευση στην Αμερική αλλά και το εμπάργκο της Βρετανίας, οδήγησαν τις εξαγωγές της Ιρλανδίας και κατά συνέπεια το ιρλανδέζικο whiskey σε μία κατακόρυφη πτώση, με αποτέλεσμα να χάσει τα ηνία της παγκόσμιας αγοράς από το σκωτσέζικο whiskey. Γεγονότα που κάθε ένα έπαιξε τον ρόλο του και αποδείχθηκαν θανάσιμα για το απόσταγμα και την επιβίωση του.

Όταν ξέσπασε ο μεγάλος λιμός, η παραγωγή σιτηρών σταμάτησε να τροφοδοτεί τα αποστακτήρια – όπως είναι λογικό. Το ίδιο συνέβη και κατά την διάρκεια του Πρώτο παγκοσμίου πολέμου και του πολέμου της ανεξαρτησίας της χώρας. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την προσήλωση των Ιρλανδών στην απόσταξη σε άμβυκα και όχι σε στήλη, οδήγησε σε μικρές και ακριβές παραγωγές σε αντίθεση με τους γείτονες. Κάπου εκεί ανάμεσα, συγκεκριμένα το 1920 στην Αμερική εφαρμόζεται η ποταπαγόρευση και έτσι χάνεται μία τεράστια αγορά στην οποία ήταν πρωτοπόρος η Ιρλανδία μέχρι εκείνη την στιγμή. Η Ιρλανδία σε αντίθεση με την Σκωτία δεν θέλησε ποτέ να συμμετέχει στο λαθρεμπόριο whiskey που είχε ανθίσει στην Αμερική, κάτι που έδωσε ένα ακόμα πλεονέκτημα στο σκωτσέζικο whiskey.

Το γήπεδο ήταν άδειο και οι Σκωτσέζοι έπαιζαν μπάλα μόνοι τους. Σχεδόν μόνοι τους, μάλλον, αφού μερικά ιρλανδέζικα whiskey κυκλοφόρησαν στην λαθραία αγορά της Αμερικής, αλλά ήταν κάκιστης ποιοτητας. Αυτό οδήγησε τους καταναλωτές, ακόμα και μετά την άρση της ποταπαγόρευσης το 1933, στην ταύτιση του ιρλανδέζικου whiskey με τη χαμηλή ποιότητα. Παράλληλ,α όλη αυτή την περίοδο, για να καταστείλει επαναστάσεις η Βρετανική αυτοκρατορία έθετε εμπορικό εμπάργκο στην χώρα με αποτέλεσμα να έχει ακόμα περισσότερες απώλειες. Οι συνέπειες για το irish whiskey ήταν καταστροφικές.

Η επάνοδος

Η περίοδος μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο βρήκε την Ιρλανδία να έχει μείνει με πολύ λίγα αποστακτήρια. Συγκεκριμένα, τη δεκαετία του ’60 υπήρχαν μόνο πέντε τα οποία βρίσκονταν σε λειτουργία, ενώ το 1966 ενώθηκαν μερικά κι ο αριθμός τους συρρικνώθηκε ακόμα περισσότερο. Τα επόμενα χρόνια έγιναν αρκετές ανακατατάξεις και αγοραπωλησίες, με την παραγωγή να παραμένει σε χαμηλά επίπεδα.

Σήμερα, ο πληγωμένος γίγαντας που ονομάζεται Irish Whiskey βρίσκεται και πάλι στα πάνω του, με τα αποστακτήρια να παράγουν πολύ ποιοτικά, ιδιαίτερα και γευστικά αποστάγματα, ενώ ο αριθμός τους πληθαίνει συνεχώς. Δεν είναι τυχαία ότι όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια ακούμε για νέα ιρλανδέζικα whiskey τα οποία ξεχωρίζουν ενώ οι παραδοσιακές δυνάμεις βγάζουν με μεράκι παλαιωμένα whiskey που ξεχωρίζουν σε κάθε κατηγορία. Αν το λατρεύεις είναι σίγουρο ότι έχεις πια την δυνατότητα να δοκιμάσεις αρκετές ετικέτες, ενώ αν δεν το έχεις γνωρίσει ακόμα, ήρθε η ώρα.

Προσεχώς θα μιλήσουμε ακόμα πιο λεπτομερώς για το τι κάνει το ιρλανδέζικο whiskey να ξεχωρίζει τόσο στην αγορά. Μέχρι τότε, Happy St Patricks Day.