Η ιταλική πίτσα δεν μπορεί να συγκριθεί με την αρχαιοελληνική
Είναι αλήθεια πως η πίτσα -κατά κάποιον τρόπο- γεννήθηκε στην αρχαία Ελλάδα. Τι έβαζαν πάνω στην πίτσα τους οι αρχαίοι Αθηναίοι;
- 25 ΦΕΒ 2024
«Ποιοι Ιταλοί; Οι αρχαίοι Έλληνες ανακάλυψαν την πίτσα» αναφέρει ένα αξίωμα που αναπαράγεται διαχρονικά στο εγχώριο ίντερνετ και όχι μόνο. Για να διαπιστώσουμε αν πραγματικά ευσταθεί το συγκεκριμένο αξίωμα, πρέπει να περιγράψουμε αρχικά, τι ακριβώς ήταν αυτό που ορίζουμε σαν «πίτσα» για τους αρχαίους Έλληνες.
Μήπως υπήρξαν κι άλλα παρόμοια σκευάσματα, προερχόμενα από πολιτισμούς πολύ πιο μακρινούς σε σχέση με τον αρχαιοελληνικό;
Σύμφωνα με την Carol Heltosky, καθηγήτρια Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Ντένβερ και συγγραφέα του βιβλίου Pizza: A Global History, η πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία που συναντάταται η ύπαρξη ενός φαγητού, το οποίο αποτελείται από ζυμάρι που σκεπαζόταν από διάφορα υλικά, ήταν στις εργατικές συνοικίες της ιταλικής Νάπολι, στις αρχές του 17ου αιώνα.
Επρόκειτο για ένα φαγητό το οποίο οι εργάτες το έβρισκαν συνήθως από πλανόδιους πωλητές ή μικρά κουτούκια σε αρκετά χαμηλή τιμή, ένα φαγητό για τη φτωχολογιά της νότιας Ιταλίας, το οποίοι αρκετοί καλοζωισμένοι λογοτέχνες της εποχής το περιέγραφαν ως «αηδιαστικό». Οι πίτσες της εποχής περιείχαν τυρί, ντομάτα, αντζούγιες, λάδι, μοιάζοντας αρκετά με αυτό που σήμερα ορίζουμε ως πίτσα.
Το 1889, στην ενοποιημένη Ιταλία πλέον, η γαλλοαναθρεμένη Βασίλισσα Μαργαρίτα επιθυμούσε να δοκιμάσει ένα πιάτο πιο προχωρημένο, μακριά από τα σαλιγκάρια, την μπουγιαμπέσα και τα υπόλοιπα αρχέτυπα της γαλλικής gourmet κουζίνας.
Ζήτησε από τον Rafaele Esposito ιδιοκτήτη της Pizzeria Brandi, ενός φημισμένο κουτουκιού που βρισκόταν στη Νάπολη, να της ετοιμάσει μια σειρά από πίτσες για να δοκιμάσει. Μια από τις πίτσες που έφτασαν στην τραπεζαρία της Βασίλισσας, είχε πάνω ντομάτα, τυρί, βασιλικό.
Αυτός ο συνδυασμός από φρέσκα και μυρωδάτα υλικά, την ξετρέλανε. Φρόντισε να διαδοθεί σε όλη τη χώρα η φήμη αυτού του υπέροχου πιάτου, στο οποίο εν τέλει, έδωσε το όνομα της. Και έγινε «Πίτσα Μαργαρίτα».
Το μυστήριο της αρχαιοελληνικής πίτσας
Ο δημοσιογράφος και ιστορικός Βασίλης Ραφαηλίδης, συνήθιζε να λέει πως η Μεσόγειος έχει υπάρξει μια «χοάνη εθνών και πολιτισμών», για να τονίσει πόσες διαφορετικές γλώσσες, πόσοι πολιτισμοί, πόσα έθνη έχουν συνυπάρξει ή και αντιπαρατεθεί μέσα από βίαιες πολεμικές συγκρούσεις, σε αυτό το κομμάτι γης, στο πέρασμα των αιώνων. Σε αυτή τη χοάνη λοιπόν, δεν είναι καθόλου απίθανο μια ιδέα να έχει ξεκινήσει ακατέργαστη, από αρχαιοελληνικα εδάφη και να ταξιδέψει ως την Ιταλία του αιώνα του διαφωτισμού.
Κατά τον 5ο αιώνα π.χ., ο «πλακούς» ήταν ένα ζυμάρι, το οποίο ψηνόταν σε αυτοσχέδιο φούρνο με ξύλα και περιείχε κατσικίσιο τυρί, σκόρδο, ελαιόλαδο. Τα ζυμάρια αυτά πωλούνταν στα αρτοποιία της αγοράς της αρχαίας Αθήνας και αποτελούσαν περισσότερο κάτι σαν μια gourmet εκδοχή αυτού που σήμερα περιγράφουμε ως τυρόπιτα.
Σε αναφορές του Γοργία του Πλάτωνα, αλλά και των Δειπνοσοφιστών του Αθηναίου Ναυκρατίτη, γίνεται σαφές πως η αρχαία Αθήνα ήταν γεμάτη από αρτοποιεία, τα οποία παρήγαγαν ψωμιά, τυρόψωμα, ελιόψωμα και ένα σωρό γευστικές πίτες. Στη συνέχεια, οι αρχαίοι Έλληνες αρτοποιοί δίδαξαν τους Ρωμαίους -οι οποίοι μέχρι τότε έτρωγαν ένα σκεύασμα από μισοψημένο χυλό από κεχρί- τα μυστικά της παρασκευής άρτου και η ιστορία πήρε το δρόμο της και έγινε οκτώ κομμάτια σε ξυλόφουρνο, ονόματι “margarita”.
Αξίζει πάντως να τονίσουμε πως και τον 6ο αιώνα π.χ., πριν από τη γέννηση της αθηναϊκής αρτοποιίας, υπάρχουν μαρτυρίες πως ο στρατός των Περσών υπό τον Δαρείο, πριν από κάθε μάχη έτρωγε ένα ψημένο ζυμάρι με τυρί και σπόρους φοίνικα, για να πάρει δυνάμεις. Σε ένα νόστιμο ζυμάρι ψημένο σε ξυλόφουρνο δεν υπάρχει παρθενόγένεση. Εκτός αν έχει δώσει την «ευλογία» της μια γαλαζοαίματη σε καθεστώς πλήξης.
