Τρώγοντας με τα μάτια: Πώς τα social media ορίζουν τα food trends
Το #foodporn πέθανε, ζήτω οι νέες τάσεις. Άλλωστε τα τελευταία χρόνια μαγειρεύουμε και τρώμε για τα likes - ή μήπως όχι; Ζητήσαμε από τρεις γνωστές food bloggers να ρίξουν φως στον τρόπο με τον οποίο τα κοινωνικά δίκτυα αλλάζουν τις τάσεις στο φαγητό.
- 5 ΦΕΒ 2022
Τα τελευταία δύο χρόνια, η ζωή μας περιορίστηκε εντός του σπιτιού μας και σε μεγάλο βαθμό, στην κουζίνα μας. Η σύνδεση του Instagram με το φαγητό έχει γίνει πολύ ισχυρή τα τελευταία χρόνια, με το δημοφιλές social medium να έχει εξελιχθεί σε μια πανίσχυρη βάση για αναδυόμενες τάσεις, νέα πρόσωπα αλλά και ανάγκες. Έτσι, με την αρχή της πανδημίας ακόμα περισσότεροι άνθρωποι στράφηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με περιεχόμενο που εστιάζει -πού αλλού;- στο φαγητό.
Μέχρι εκείνη τη στιγμή, το #foodporn είχε κατακλύσει τα feed μας, ορίζοντας ολόκληρες κατηγορίες φαγητών που είχαν την ιδιότητα να δημιουργούν εκρήξεις στους σιελογόνους αδένες μας. Η πληθωρικότητα είχε άμεση σύνδεση με όλα αυτά. Ήταν εκείνη που καθόριζε το τι βάζει ένα πιάτο στη σφαίρα του food porn – όσο πιο comfort, street ή junk τόσο πιο ελκυστικό.
Πού βρίσκεται όμως σήμερα αυτός ο πολυχρησιμοποιημένος όρος και ποια είναι η νέα πραγματικότητα του φαγητού στο IG;
Τρώγοντας με τα μάτια
«Ας αφήσουμε τα νούμερα να “μιλήσουν”, το #foodporn είναι με 278m hashtags ο 2ος πιο χρησιμοποιημένος όρος για να περιγράψει μια εικόνα φαγητού. Σίγουρα είναι θέμα σκοπιάς να θέλει κάποιος να τον θεωρήσει παρωχημένο ή παρεξηγημένο» λέει η Εύα Μονοχάρη (funkycookgr), μία από τις πρώτες Ελληνίδες food bloggers που κατάφερε να εδραιωθεί στη γαστρονομική μπλογκόσφαιρα και τελικά να τη φέρει στα μέτρα της.
«Αν βλέπω το hashtag σε ένα μπέργκερ ή ένα λαχταριστό κέικ που ξεχειλίζει σοκολάτα και αποτυπώνει ακριβώς αυτό που “εννοεί”, ένα οφθαλμόλουτρο απόλαυσης και θερμίδων, θεωρητικά είναι ok. Όταν όμως χρησιμοποιείται και συνδέεται λανθασμένα τότε μπορεί να θεωρηθεί γραφικός, σεξιστικός κτλ. Προσωπικά δεν τον χρησιμοποιώ» ξεκαθαρίζει στη συνέχεια.
Για την Εύα, η Instagram πραγματικότητα του φαγητού είναι πλέον οριακά βαρετή και συνάμα υπέροχη. Γιατί, όπως λέει, στην εν λόγω πλατφόρμα, το ευκολότερο και πιο αποδεκτό που μπορείς να κάνεις είναι να ασχοληθείς με το φαγητό. «Θα φας κάθε μέρα και αυτό ισούται με καθημερινό περιεχόμενο. Όμως ουσιαστικά το φαγητό στο Instagram είναι “χωρισμένο” σε κατηγορίες».
Η ίδια χωρίζει το φαγητό σε αυθόρμητο από ανθρώπους της «διπλανής πόρτας», το οποίο «αν διακρίνεται και από μια καλή αισθητική είναι πάντα αποδεκτό και αγαπητό». Και πιο συγκεκριμένα: «Το όμορφο φαγητό ή αυτό που λέμε είναι μόνο για τη φωτογραφία, οι απόψεις διίστανται αν έχει πραγματικά κάτι να μας πει πέρα από το αισθητικό και δημιουργικό κομμάτι». Ύστερα, είναι το φαγητό από τους επαγγελματίες της μαγειρικής, «accounts που λατρεύουμε να ακολουθούμε», καθώς «είναι φανταστικό να μπορείς να μπεις στην κουζίνα του Ευαγγέλου και ταυτόχρονα του Bottura ή να βλέπεις τι τρώει στο σπίτι του ο David Chang».
Φυσικά, είναι και φαγητό των bloggers, «φαγητό προσιτό στον κόσμο, σε κάθε διατροφική συνήθεια, φαγητό συνήθως yummy και με αισθητική που άνετα μπορεί να φτιάξει ο καθένας στο σπίτι του. Το πιο μοναδικό όμως είναι ότι στο Instagram μπορείς να “τρως” με τα μάτια σε όλα τα σπουδαία locations του κόσμου, να βρεις κάθε είδους φαγητό από όλο τον πλανήτη!» καταλήγει.
«Ιστορικά εκπαιδευόμασταν στη μαγειρική από τους μεγαλύτερούς μας αποκτώντας μυστικά που περνούσαν στην επόμενη γενιά» λέει η Georgina Hayden / © Laura Edwards
Η Georgina Hayden (georgiepuddingnpie), food writer και stylist από το βόρειο Λονδίνο, κι εμπειρία σε διεθνή περιοδικά και τηλεοπτικές εκπομπές μαγειρικής (ήταν στην ομάδα του Jamie Oliver για 12 χρόνια) έρχεται με τη σειρά της να συμπληρώσει ότι το Instagram έχει αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αισθάνονται και αντιλαμβάνονται το φαγητό, σε πολλά επίπεδα.
«Ιστορικά εκπαιδευόμασταν στη μαγειρική από τους μεγαλύτερούς μας -ειδικά από τις μητέρες της οικογένειας- αποκτώντας μυστικά και συνταγές που περνούν από την παλαιότερη στην επόμενη γενιά. Αυτό το είδος εκπαίδευσης έχει φθαρεί με τις δεκαετίες και οι άνθρωποι συνδέονται περισσότερο με άλλους μέσω των social media για να ενημερωθούν για πολλά πράγματα (γυμναστική, εσωτερική διακόσμηση, μακιγιάζ) με το φαγητό να είναι ένα από τα πιο δημοφιλή. Επίσης, σε ένα πιο βασικό επίπεδο ανοίγει τα μάτια μας σε ό,τι άλλο υπάρχει εκεί έξω, είτε μέσα από εστιατόρια και eateries, είτε για κουζίνες μακριά μας» εξηγεί.
Πώς το Instagram άλλαξε το φαγητό
Με το Instagram ως όχημα, μπήκαμε στην κουζίνα και αλλάξαμε τόσο τον τρόπο που τρώμε όσο και τις διατροφικές μας συνήθειες. Κι αυτό το οφείλουμε σε ένα μεγάλο βαθμό στους ανθρώπους που πήραν το βήμα και «μοιράστηκαν θετικά πράγματα γύρω από το φαγητό» όπως λέει η Εύα.
«Σπουδαίοι σεφ και άνθρωποι της οικιακής μαγειρικής μοιράζονται καθημερινά αξιόλογο περιεχόμενο που έχει θετικό πρόσημο. Η πρόσβαση στην πληροφορία πάντα είναι σημαντική, ξέρεις μερικές φορές βλέπεις κάτι καλό και απλά ταυτίζεσαι, λες, μου αρέσει, θα το δοκιμάσω και το βασικό είναι πως μπορείς να βρεις αμέτρητους τρόπους για να το πράξεις. Στον αντίποδα άνθρωποι μαγειρεύουν και τρώνε για το Instagram, τη δημοτικότητα και την αναγνώριση, άλλοτε εύστοχα, με επιτυχία και άλλοτε χωρίς λόγο “ύπαρξης”».
Η σχέση της Δήμητρας Γκριτζά (missmimifoodie) με το Instagram ξεκίνησε το 2014, όταν αποφάσισε να αφήσει τη δουλειά της στην πολυεθνική που εργαζόταν και να μεγαλώσει τον γιο της. Αγαπούσε ανέκαθεν τη μαγειρική και θυμάται τον εαυτό της να μαγειρεύει δίπλα στη μητέρα της.
«Νομίζω ότι μεγάλη τάση είναι οι vegan επιλογές, οι πολλές εναλλακτικές, η μείωση των ζωικών υλικών και η έξυπνη αντικατάσταση τους» εξηγεί η food blogger Missmimifoodie.
«Με παρότρυνε πάρα πολύ. Διάβαζα τα βιβλία μαγειρικής και τις σημειώσεις μαγειρικής της. Μου έμαθε ότι το φαγητό είναι φροντίδα κι αγάπη για αυτούς που αγαπάμε. Ακόμα και το καθημερινό φαγητό. Για εμένα το φαγητό είναι ζεστασιά. Με τα social δεν είχα απολύτως καμία επαφή. Δεν είχα και δεν έχω Facebook. Η διάθεση μου είναι να παρουσιάζω το φαγητό μου χωρίς πολλά στησίματα και φώτα. Μαμαδίστικο. Θέλω να βγαίνει όπως ακριβώς το σερβίρω σπίτι μου. Αχνιστό και χωρίς foodstyling. Αληθινό φαγητό» τονίζει.
Καθημερινά, έρχεται σε επαφή με πολύ κόσμο μέσω του προφίλ της και μπορεί να πει με βεβαιότητα ότι ο κόσμος επηρεάζεται από τα social. «Παίρνει ιδέες, κάνει κάτι διαφορετικό, τολμά να κάνει κάτι που δεν έχει ξανά κάνει, μπαίνει στην κουζίνα του πιο πολύ. Αγγίζει πιο πολύ η απλή καθημερινότητα, τα απλά πράγματα, ο πρωινός μου καφές, η κατσαρόλα μου το μεσημέρι, το “κρατς κρουτς” του ξεροψημένου ψώμιου μου. Όλο αυτό είναι κάπως μαγικό και θα ήθελα να το διατηρήσω κάπως έτσι χωρίς πολλές αλλαγές και επιρροές από τα trends της εποχής» εξηγεί και προσθέτει: «Τα food trends σίγουρα επηρεάζονται από τα social. Νομίζω ότι μεγάλη τάση είναι οι vegan επιλογές, οι πολλές εναλλακτικές, η μείωση των ζωικών υλικών και η έξυπνη αντικατάσταση τους».
Μιλώντας για τάσεις, η Georgina καθοδηγείται λιγότερο από αυτές αλλά ξέρει ότι συμβαίνουν στο IG, φέρνοντας το πρόσφατο παράδειγμα της μανίας με το ζυμωτό ψωμί κατά τη διάρκεια του lockdown. «Υπάρχουν τάσεις που προκύπτουν από ανάγκη, όπως αυτή, και άλλες που απλώς πιάνουν. Το ψήσιμο θα είναι πάντα στη μόδα, και ενώ έχουμε αφήσει πίσω μας την παλιά τάση των cupcakes, αυτή τη στιγμή αφθονούν τα κέικ με βουτυρόκρεμα και το ρετρό στυλ, σε όλο τον κόσμο».
Τι τρώμε σήμερα και ο όρος food porn
Υπάρχει ένα άτυπο debate στο μυαλό μου για το αν ο όρος foodporn ακούγεται κάπως παρωχημένος ή παρεξηγημένος. Δεν μπορούμε, ωστόσο, να τον προσπεράσουμε, τόσο γιατί τα νούμερα μιλούν από μόνα τους όσο γιατί οι εικόνες που ταυτίζονται μαζί του, εμπνέουν και ενθουσιάζουν τους ανθρώπους, όπως πιστεύει και η Georgina. «Νομίζω ότι είναι λίγο παλιό τώρα, παρά παρεξηγημένο. Οι φωτογραφίες με ζουμερά burgers εξακολουθούν να πηγαίνουν εκπληκτικά καλά, και αυτή είναι η επιτομή του “food porn”».
Κάτι που ξεκίνησε ως φωτογραφικό ημερολόγιο, έχει εξελιχθεί σε κάτι πιο ζωντανό και διαδραστικό. Οι άνθρωποι θέλουν να «μάθουν και να κατανοήσουν την τεχνική» λέει η Georgina και ίσως σε αυτό να έχει παίξει τον ρόλο του και το TikTok. «Η φωτογραφία είναι υπέροχη όταν πρόκειται για την ιδέα του #foodporn, αλλά ίσως ένας από τους λόγους που έχουμε προχωρήσει από αυτή τη σκέψη οφείλεται στην εξελισσόμενη, κινούμενη φύση του. Θέλεις να μάθετε πώς να φτιάξεις τις καλύτερες ψητές πατάτες; Εδώ είναι η τεχνική. Κέικ με βουτυρόκρεμα; Να κόψεις ένα κοτόπουλο; Το IG συνέχισε αλλάζοντας τη μορφή του».
Η Δήμητρα δίνει μια νέα διάσταση στο #foodporn. Για την ίδια το «βρώμικο φαγητό, το απαγορευμένο, αυτό που το σκεφτόσουν πάντα ως αμαρτία», έχει αντικατασταθεί πλέον με τον όρο #comfortfood. «Το φαγητό της ζεστασιάς, της αγκαλιάς, του καναπέ, του χουχουλιάσματος. Είτε είναι vegan/vegetarian επιλογή είτε όχι» καταλήγει.
Το ζητούμενο της απλότητας είναι αυτό που έχει οδηγήσει και στην άνοδο του φαγητού στο TikTok. Παρά το γεγονός ότι η Georgina δεν έχει εξαπλωθεί ακόμα στον κόσμο του, αναγνωρίζει τις τάσεις που έχουν επικεντρωθεί γύρω από αυτό, ενώ η Εύα το κατατάσσει ανάμεσα στις τρέχουσες τάσεις.
«Ουσιαστικά στον κόσμο αρέσουν τα πράγματα που είναι απλά, χωρίς φασαρία και αποτελεσματικά. Αυτό που μπορεί εύκολα να το φτιάξεις στο σπίτι. Αν μπορείς να το δείξεις σε ένα βίντεο 30 – 60 δευτερολέπτων, φαίνεται εφικτό» λέει η Georgina, με την Εύα να συμπληρώνει: «Δεν μπορεί κανείς να αμφισβητήσει τη δύναμη του TikTok αφού είναι η απόλυτη τάση. Νωρίτερα ήταν το Instagram, το You Tube ενώ το 2007-8 το Facebook, σωστά;».
