10 επικίνδυνοι μύθοι για τον πόλεμο στην Ουκρανία

Την τελευταία εβδομάδα, ενώ παρακολουθούμε με κομμένη ανάσα τα γεγονότα στην Ουκρανία, μετρώντας βόμβες, εκρήξεις και (εκατομμύρια) πρόσφυγες που ψάχνουν σωτηρία έξω απ’ τα σύνορα, ένας άλλος πόλεμος, με διαφορετικά εργαλεία και στρατηγικές, συντελείται παράλληλα του πραγματικού: αντί για οπλίτες επιστρατεύονται bots, οι επιθέσεις καταρρίπτουν ιστοσελίδες αντί για κτίρια και η «ομίχλη του πολέμου» επεκτείνεται στις οθόνες μέσα από τους μύθους και τα fake news.

«Μέχρι στιγμής, έχουμε συγκεντρώσει στοιχεία για 150 περιστατικά στον κυβερνοχώρο, όπου περιλαμβάνονται περιπτώσεις κατασκοπείας, παραπληροφόρησης και προπαγάνδας», ανέφερε στις 2 Μαρτίου ο Matthias Schulze, ειδικός στον τομέα κυβερνοασφάλειας στο Γερμανικό Ινστιτούτο Διεθνών Μελετών και Ασφαλείας (SWP). Τα πρώτα περιστατικά, μάλιστα, ενάντια στις ψηφιακές υποδομές της Ουκρανίας σημειώθηκαν πριν την εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου.

Ο κυβερνοπόλεμος προηγήθηκε του φυσικού ενώ τον σιγοντάρει όλες αυτές τις μέρες με αμείωτο ρυθμό.

«Η Ρωσία εφαρμόζει μια πολυεπίπεδη στρατηγική για να εισάγει, να ενισχύσει και να διαδώσει ψεύτικα ή διαστρεβλωμένα αφηγήματα σε όλο τον κόσμο – βασίζονται σε ένα μείγμα από επίσημα κυβερνητικά μέσα, ανώνυμες ιστοσελίδες και λογαριασμούς, όπως και άλλες μεθόδους για να διαδώσουν την προπαγάνδα που προωθεί το Κρεμλίνο και υποβαθμίζει τους αντιπάλους του», ανέφερε ρητά και απερίφραστα η μελέτη που εξέδωσε το NewsGuard, ένας έγκριτος οργανισμός με έδρα τις ΗΠΑ, που καταγράφει την αξιοπιστία των ειδήσεων.

Η απάντηση της Ουκρανίας (και της Δύσης)

Πολύ άμεσα η Ουκρανία ανακοίνωσε, διά στόματος του Υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης Mykhailo Fedorov, ότι στελεχώνει ένα σώμα άμυνας και ανταπόδοσης των ψηφιακών επιθέσεων, καλώντας εθελοντές χάκερ υψηλής εξειδίκευσης από όλον τον κόσμο να συστρατευθούν με το μέρος της.

Ο λεγόμενος “IT army” είναι παγκόσμια πρωτιά για την πολεμική ιστορία. Μόλις στήθηκε αυτό το ιδιάζον στρατιωτικό σώμα, παρέλαβε μια λίστα από 31 στόχος της απέναντι πλευράς: κυβερνητικά γραφεία, τράπεζες και συστήματα πλοήγησης δορυφόρων, μεταξύ άλλων, που έπρεπε να καταρριφθούν.

Κατά πόδας στον ψηφιακό πόλεμο βρισκόταν εντωμεταξύ το εμπάργκο της Δύσης. Διότι πέρα από τις εταιρείες-κολλοσούς της βιομηχανίας του θεάματος-ψυχαγωγίας, της παραγωγής αυτοκινήτων και άλλων προϊόντων, πέρα από τις εταιρείες καυσίμων, μεταφορών και τραπεζικών συστημάτων, οι οποίες γύρισαν την πλάτη στη Ρωσία, το ίδιο συνέβη με την Google και τις πλατφόρμες Facebook, Twitter και YouTube: άλλαξαν τον αλγόριθμο και έστησαν ένα «ειδικό κέντρο ελέγχου», βάζοντας φρένο και φραγμό σε όσα posts κρίνονταν (;) προϊόν προπαγάνδας ή, απλούστατα, φιλορωσικά.

Ο πόλεμος κατ’ αυτό τον τρόπο επεκτάθηκε στα social media και όχι μόνο. Μέσα σε λίγες ώρες, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε να αποκλείσει από τα κανάλια της δύο δημοσιογραφικά μέσα που συνδέονται άμεσα με τη ρωσική κυβέρνηση –το RT (μέχρι πρόσφατα γνωστό ως Russia Today) και το Sputnik– προκαλώντας ένα ισχυρό κύμα αντιδράσεων από πλευράς δημοσιογράφων και όχι μόνο, για τη δημοκρατικότητα αυτής της καταχρηστικής απόφασης.

Το «μαύρο» στα μέσα ενημέρωσης, εκτός του ότι αποτελεί αυταπόδεικτα λογοκρισία, αφήνει στο διάβα του εκατοντάδες ανέργους (και στη χώρα μας).

Ως αντίποινα, οι ρωσικές αρχές μέσω του εθνικού φορέα τηλεπικοινωνίας (Roskomnadzor) έκοψαν τη μετάδοση στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης της Δύσης, μεταξύ των οποίων το BBC και η Deutsche Welle.

Οι 10 μύθοι σύμφωνα με το NewsGuard

Σε αυτό το οργουελικό πινγκ-πονγκ φίμωσης και παραπληροφόρησης, δεν υπάρχει νικητής ή χαμένος. Το μόνο που μένει ως αίσθηση είναι μια θολή πραγματικότητα, που κανείς δεν μπορεί να έχει σιγουριά για το τι είναι αληθές και τι κατασκευασμένο. Παρακάτω οι δέκα μύθοι της ανάλυσης που εξέδωσε το NewsGuard.

Μύθος: «Οι ρωσόφονοι κάτοικοι του Ντονέτσκ της Ουκρανίας έχουν υποστεί γενοκτονία».
Αλήθεια: Δεν έχουν βρεθεί στοιχεία για αυτό τον ισχυρισμό.

Μύθος: «Σαμποτέρ που μιλούσαν Πολωνικά επιχείρησαν να βομβαρδίσουν ένα εργοστάσιο χλωρίου στο Ντονμπάς».
Αλήθεια: Το βίντεο της «επίθεσης», για το οποίο δεν υπάρχουν στοιχεία, καταγράφηκε μέρες πριν αναφερθεί ότι έγινε η επίθεση.

Μύθος: «Η Ρωσία δεν στόχευσε τα σπίτια των κατοίκων στην Ουκρανία, κατά την έναρξη της εισβολής».
Αλήθεια: Μία ημέρα μετά την εισβολή, η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε τουλάχιστον τρεις επιθέσεις ρωσικών στρατευμάτων σε κατοικημένες περιοχές της Ουκρανίας

Μύθος: «Οι ουκρανικές δυνάμεις βομβάρδισαν ένα νηπιαγωγείο στο Λουχάνσκ της ανατολικής Ουκρανίας, στις 17 Φεβρουαρίου 2022».
Αλήθεια: Το βλήμα προήλθε από τη ρωσική πλευρά.

Μύθος: «Ο ναζισμός είναι αχαλίνωτος στην ουκρανική πολιτική και κοινωνία, ενώ υποστηρίζεται από τις αρχές του Κιέβου».
Αλήθεια: Ο υποψήφιος για το ακροδεξιό εθνικιστικό κόμμα Svoboda συγκέντρωσε 1,6% στις προεδρικές εκλογές του 2019.

Μύθος: «Η Δύση πραγματοποίησε πραξικόπημα για να ανατρέψει τη φιλορωσική ουκρανική κυβέρνηση το 2014».
Αλήθεια: Δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν ότι η επανάσταση του Μαϊντάν του 2014 στην Ουκρανία ήταν όντως πραξικόπημα, το οποίο υποκινήθηκε από δυτικές χώρες.

Μύθος:«Οι ΗΠΑ έχουν ένα δίκτυο εργαστηρίων βιοόπλων στην ανατολική Ευρώπη».
Αλήθεια: Οι ισχυρισμοί βασίζονται σε παραπλανητική περιγραφή του Προγράμματος Μείωσης Βιολογικών Απειλών του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ.

Μύθος: «Το ΝΑΤΟ έχει μια στρατιωτική βάση στην Οδησσό, στη νότια Ουκρανία».
Αλήθεια: Δεν επιτρέπονται ξένες στρατιωτικές βάσεις στην Ουκρανία.

Μύθος: «Η Κριμαία εντάχθηκε νόμιμα στη Ρωσία».
Αλήθεια: Η Συνέλευση του ΟΗΕ κήρυξε παράνομο το δημοψήφισμα του 2014 που υποστήριξε την ένταξη της Κριμαίας στη Ρωσία.

Μύθος: «Η σύγχρονη Ουκρανία δημιουργήθηκε εξ ολοκλήρου από την κομμουνιστική Ρωσία».
Αλήθεια: Η κοινή κληρονομιά Ρωσίας και Ουκρανίας χρονολογείται πριν από περισσότερα από 1.000 χρόνια.