Είναι ο Vladimir Putin ο πιο επικίνδυνος άνθρωπος στον πλανήτη;
Η μεγαλομανία και ο ρισκαδόρικος χαρακτήρας του Ρώσου προέδρου σε συνδυασμό με την έλλειψη πολιτικής πυγμής από την ΕΕ δημιουργούν εκρηκτικό μείγμα.
- 22 ΦΕΒ 2022
Η Ουκρανία, επί της ουσίας, δεν υπάρχει. Ή τουλάχιστον αυτό ήταν το βασικό επιχείρημα πίσω από τη συλλογιστική του Vladimir Putin στο χθεσινό διάγγελμα που συγκλόνισε τον πλανήτη. Για τον Ρώσο Πρόεδρο, η ιστορία είναι στο δικό του πλευρό και -σύντομα- θα τον δικαιώσει, μιας και το ουκρανικό έθνος δεν αποτελεί τίποτα περισσότερο από ένα σοβιετικό κατασκεύασμα.
Άσχετα με το αν τα λόγια του μοιάζουν βγαλμένα από ανακοίνωση Υπουργείου Προπαγάνδας, εκείνος σίγουρα γνωρίζει τι κάνει: το σύνδρομο μεγαλομανίας και ο φόβος για έξωθεν απειλές βρίσκoνται παραδοσιακά στο κέντρο της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής – αυτό ίσχυε με τους τσάρους, το ίδιο ίσχυε και με τους σοβιετικούς ηγέτες, και ως συνήθως η ιστορία επαναλαμβάνεται.
Άλλωστε, ποιος μπορεί να αμφισβητήσει ή να υποτιμήσει την ικανότητα του πρώην πράκτορα της KGB στους πολιτικούς ελιγμούς; Κάτι τέτοιο θα οδηγούσε με μαθηματική ακρίβεια σε ήττα στο γεωστρατηγικό παιχνίδι. Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όμως φαίνεται να τον υποτιμούν συστηματικά, βασιζόμενοι σε έναν άγραφο κανόνα που λέει πως «σκυλί που γαβγίζει, δεν δαγκώνει».
Αν όμως είναι έτσι τα πράγματα τότε γιατί εκεί που οι εντάσεις έμοιαζαν να αποκλιμακώνονται, ο Vladimir Putin έβαλε φωτιά στο διπλωματικό επίπεδο;
Ο Ρώσος Πρόεδρος εμφανίστηκε με όλη την ισχύ που κουβαλά ένας από τους ισχυρότερους στρατούς του πλανήτη, ο οποίος είναι εξοπλισμένος με τόνους πυρηνικά. Την ίδια στιγμή θύμιζε θυμωμένο έφηβο που θέλει να τα βάλει με την άδικη κοινωνία. Αυτό, όμως, δεν τον κάνει λιγότερο επικίνδυνο – το αντίθετο.
Η ρωσική ρουλέτα του Vladimir Putin
Ο Vladimir Putin ρισκάρει ή πιο σωστά τζογάρει επικίνδυνα.Το μείγμα μεγαλομανίας και passive aggresive τακτικής (πασπαλισμένο με διδάγματα από ψυχροπολεμικές κόντρες) που παρουσίασε συνδυάστηκε από μία σαφή δήλωση: οι Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ από χθες το απόγευμα αποτελούν και επισήμως κράτη σύμφωνα με τη Ρωσία. Ο κύβος, δηλαδή, ερρίφθη.
Για την Ουκρανική κυβέρνηση αλλά και τους Δυτικούς συμμάχους της αυτό μοιάζει τουλάχιστον ανεπίτρεπτο. Πιθανόν, ο Ρώσος Πρόεδρος να το έκανε επίτηδες σε μία προσπάθεια να δοκιμάσει τα όρια της άλλης πλευράς. Σίγουρα πάντως ήδη οι κυρώσεις ξεκίνησαν: η Γερμανία βάζει φρένο στον αγωγό Nordstream 2, η Δύση απειλεί γενικά να αποκόψει τη Ρωσία από το τραπεζικό σύστημα, οι ΗΠΑ δείχνουν να χάνουν την υπομονή τους.
Την αφορμή μπορεί να λειτουργήσει και επίσημα ως casus belli για τη μία ή την άλλη πλευρά θα το ξέρουμε μάλλον μέσα στα επόμενα 24ωρα.
Η συμφωνία του Μινσκ (με την οποία τερματίστηκε η ρωσικο-ουκρανική κρίση του 2014-2015) έμοιαζε με μονόδρομο. Τώρα, όμως, αυτός ο δρόμος πολύ απλά δεν υπάρχει, αφού οι κινήσεις του Vladimir Putin στη σκακιέρα πυρπόλησαν κάθε πιθανότητα διπλωματικής συνεννόησης βάζοντας ένας τεράστιο οδόφραγμα στις συζητήσεις.
Επί της ουσίας, αυτό που έκανε χθες ο Ρώσος Πρόεδρος αποτελεί κατάφωρη αμφισβήτηση μίας παγκόσμιας σταθεράς 30 και πλέον χρόνων: Η Pax Americana που επικράτησε μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης άφηνε χώρο μονάχα στις ΗΠΑ από τα ισχυρά κράτη του πλανήτη για να αμφισβητούν τις διεθνείς συμβάσεις – και αυτό δεν ήταν πάγια τακτική, αφού σχεδόν πάντα, πλην σοβαρών βέβαια εξαιρέσεων (όπως στο Ιράκ) είχαν την υποστήριξη του ΝΑΤΟ στις αποφάσεις τους. Ή πιο απλά το έσερναν προς αυτές για δικαιολογήσουν τα όποια αδικαιολόγητα.
Ο Putin έκανε μία απότομη και απρόβλεπτη κίνηση στη σκακιέρα με αποτέλεσμα να εμφανίζεται σαν πρωταγωνιστής επί ίσοις όροις. Είναι ιδιοφυής ή απλά μεγαλομανής; Είτε το ένα ισχύει είτε το άλλο, σε κάθε περίπτωση είναι τρομερά επικίνδυνος για τις σταθερές που έχουμε μάθει να εμπιστευόμαστε -καλώς ή κακώς- εδώ και δεκαετίες.
Όσο για εκείνους που θα σπεύσουν να πουν ότι «ναι, αλλά για την Αμερική δε λέτε τίποτα», ας αναλογιστούν δύο πράγματα: ότι ο Ρώσος είναι περισσότερο ένας ολιγάρχης παρά ένας φιλελεύθερος ηγέτης (ένας πολιτικός που κάνει ακόμα και τον Donald Trump να μοιάζει με υπέρμαχο της δημοκρατίας) αλλά και το ότι κατά τις αλλαγές του πλανητικού status quo συνήθως υπάρχουν τρομερές παράπλευρες απώλειες. Καλό είναι, λοιπόν, να μην πανηγυρίζουμε λες και πρόκειται για ποδοσφαιρικό αγώνα.
Τι κάνει όμως η Ευρώπη όσο η Ουκρανία μπαίνει σε μία επικίνδυνη limbo ανάμεσα στη διεθνή νομιμότητα και την επιθετικότητα της Ρωσίας; Δυστυχώς, τα αρκετά τελευταία χρόνια οι ηγέτες της ΕΕ έχουν αποδειχθεί μικροί -αν όχι πολιτικοί νάνοι- σε όλες τις κρίσιμες περιπτώσεις: από την Ελληνική Κρίση μέχρι την Πανδημία, και από τη ρωσο-ουκρανική σύρραξη του 2014 έως το Brexit. (Μάλιστα, είτε μας αρέσει είτε όχι η πολιτική της, η Angela Merkel ήταν μάλλον η τελευταία που κατάφερε να κοιτάξει στα μάτια τον Vladimir Putin χωρίς να χαμηλώσει το βλέμμα).
Έτσι, ο συνδυασμός της μεγαλομανίας και του ρισκαδόρικου χαρακτήρα του Vladimir Putin με την τρυφηλότητα των Ευρωπαίων ηγετών δημιουργεί μία άκρως επικίνδυνη κατάσταση: ο πρώτος μοιάζει με τον βάρβαρο ηγέτη που ετοιμάζεται για εισβολή, οι δεύτεροι με παρακμασμένους Ρωμαίους συγκλητικούς που αδυνατούν να αντιληφθούν ότι η ειρήνη δεν είναι κάτι που χαρίζεται – οφείλεις να την κερδίζεις και να την προστατεύεις συνεχώς.
