Ένα από τα μεγαλύτερα παγόβουνα του πλανήτη δεν βρίσκεται πια μαζί μας
Το 2017 ξεκίνησε το ταξίδι του, στα τέλη του 2020 έγινε πρώτη είδηση, σήμερα δεν υπάρχει πια στον χάρτη. Τι σημαίνει όμως αυτό για την επόμενη μέρα των ωκεανών;
- 27 ΙΑΝ 2022
Το όνομά του Α-68α και πριν περίπου δύο χρόνια είχε τα δικά του 15 λεπτά δημοσιότητας σε sites, εφημερίδες και δελτία ειδήσεων. Στα τέλη του 2020 η Guardian προειδοποιούσε για την ανυπολόγιστη περιβαλλοντική καταστροφή που θα μπορούσε να προκαλέσει ένα από τα μεγαλύτερα παγόβουνα στον πλανήτη: με συνολικό μέγεθος 5.800 τ.χλμ (αρκετά μεγαλύτερο από την Εύβοια δηλαδή) έπλεε ακυβέρνητο στις Νότιες Θάλασσες και φαινόταν να έχει βάλει στόχο την Ανταρκτική.
«Ε και;» θα ρωτούσε κάποιος που δεν είναι ειδικός επιστήμονας. Τι κακό μπορεί να προκαλέσουν μερικές ακόμη εκατοντάδες τόνοι πάγου σε ένα ήδη παγωμένο τοπίο; Κι όμως, τα πράγματα δεν ήταν τόσο απλά. Καθώς ο τεράστιος παγωμένος όγκος κατευθυνόταν προς τη νήσο της Νότιας Γεωργίας θα μπορούσε καταστρέψει μία για πάντα τους βιότοπους γύρω από αυτήν. Χιλιάδες ζώα, κατά κύριο λόγο πιγκουίνοι και φώκιες, θα έχαναν τους θαλάσσιους τόπους κυνηγιού αν το παγόβουνο «βυθιζόταν» στην περιοχή.
Εκείνη την περίοδο υπήρχαν αρκετές θεωρίες: μία από αυτές έλεγε ότι καθώς το παγόβουνο λιώνει κάνεις τις θαλάσσιες περιοχές από όπου περνά πολύ πιο εύφορες, ενώ η άλλη που αναφέρθηκε πιο πάνω έφερνε την απόλυτη καταστροφή.
Τελικά, κανένα από τα δύο σενάρια δεν ήταν απολύτως σωστό. Το Α-68α έσπασε σε μικρότερα κομμάτια και στη συνέχεια έλιωσε σιγά-σιγά απελευθερώνοντας 150 δισ. τόνους γλυκού νερού (ένας όγκος που θα μπορούσε να γεμίσει μία πισίνα ολυμπιακών διαστάσεων 61 εκ. φορές) στον αλμυρό ωκεανό. Ναι, έσβησε αθόρυβα αλλά όχι χωρίς συνέπειες.
Η αλήθεια για τα παγόβουνα
«Τουλάχιστον όσον αφορά τις αποικίες με φώκιες και πιγκουίνους, ο αντίκτυπος δεν ήταν τόσο τρομερός όσο αρχικά φοβόμασταν» δήλωσε ο ωκεανογράφος Geraint Tarling στους New York Times. Αν το παγόβουνο είχε «βυθιστεί», τότε ίσως να είχε κόψει τις διαδρομές που ακολουθούν τα σαρκοφάγα για να βρουν τροφή. Το γεγονός όμως ότι έλιωσε απέκλεισε τελικά αυτό το ενδεχόμενο.
Φυσικά, 150 δισ. τόνοι αλμυρού νερού δεν μπορούν να εξαφανιστούν έτσι απλά, σαν να μην υπήρξαν ποτέ. Οι ειδικοί επιστήμονες, λοιπόν, τονίζουν πως μπορεί να γλιτώσαμε την άμεση περιβαλλοντική καταστροφή, κανείς όμως δεν μπορεί να πει με σιγουριά τι επιφυλάσσει το μέλλον. Είναι ακόμα νωρίς να πούμε τι αλλαγές μπορεί να επιφέρει στο φυτοπλαγκτόν η εισαγωγή ενός τόσο μεγάλου όγκου γλυκού νερού.
Γνωρίζουμε ότι καθώς τα παγόβουνα λιώνουν απελευθερώνουν στο νερό και διάφορα άλλα στοιχεία όπως σίδηρο αλλά και ιχνοστοιχεία. Σε αυτό βασίζεται και η θεωρία επιστημόνων πως όλη αυτή η διαδικασία λειτουργεί ως ένα φυσικό λίπασμα για τους ωκεανούς. Κάπου εδώ όμως υπάρχει ένα μεγάλο «αλλά», διότι αυτό ισχύει με σιγουριά όταν γίνεται σταδιακά και όχι σε συνθήκες fast forward.
Έτσι, το τι ακριβώς προκάλεσε το λιώσιμο του Α-68α θα γίνει φανερό μετά από κάποια χρόνια. Αν το φυτοπλαγκτόν -το οποίο αποτελεί τη βάση της τροφικής αλυσίδας των ωκεανών- γύρω από τη νήσο Νότια Γεωργία αλλάξει συμπεριφορά ή σύσταση, τότε ολόκληρη η ζωή της περιοχής θα επηρεαστεί. Αν αυτό θα είναι καλύτερο ή χειρότερο αποτελεί αίνιγμα για τον επιστημονικό κόσμο.
Το μάθημα, λοιπόν, που μπορούμε να κρατήσουμε ως ανθρωπότητα από την εξαφάνιση ενός από τα μεγαλύτερα πλεούμενα παγόβουνα στον πλανήτη είναι ότι ίσως αυτή τη φορά να τη γλιτώσαμε φτηνά. Είναι δεδομένο ότι η κλιματική κρίση θα οδηγήσει όλο και περισσότερα παγόβουνα να ακολουθήσουν την πορεία του τελευταίου: αποκόλληση, ακυβέρνητη πλεύση, σταδιακό λιώσιμο ή και βύθισμα σε κάποια περιοχή η οποία είναι ξένη για αυτό.
Την επόμενη φορά μπορεί ένα παγόβουνο να «βυθιστεί» καταστρέφοντας πολύτιμος βιότοπους. Ή το νερό και τα ιχνοστοιχεία που κουβαλά να μεταμορφώσουν μία περιοχή σε κάτι τελείως διαφορετικό. Σίγουρα, τουλάχιστον, φαίνεται να γλιτώνουμε τον κίνδυνο να ανέβει η στάθμη της θάλασσας άμεσα. Αλλά για πόσο ακόμα; Οι αλλαγές είναι ταχύτατες και κατακλυσμιαίες. Καλούμαστε λοιπόν να προσαρμοστούμε. Η τύχη δεν μπορεί να είναι πάντα με το μέρος μας.
