Enzo Ferrari, η τραγική ιστορία πίσω από τον μύθο του «Κομεντατόρε»

«Ο Enno είναι σε μεγάλο βαθμό μια ελληνική τραγωδία τυλιγμένη σε πακέτο μηχανοκίνητου αθλητισμού», είχε πει κάποτε ο John Nikas, ειδικός σε θέματα αυτοκίνησης και μηχανοκίνητου αθλητισμού. Το τέλος του μοιάζει με το στάδιο της λύτρωσης, γραμμένο με χρυσά γράμματα μια μέρα σαν σήμερα, το έτος 1988, όταν είχε γίνει πλέον διάσημος σε όλο τον κόσμο με το ανίκητο «όρθιο αλογάκι», ενώ είχε κατασκευάσει μόλις το μεγαλούργημα της F40 που «μούργκριζε» με τον γρηγορότερο κινητήρα της εποχής. Αλλά η διαδρομή ως εκεί δεν ήταν στρωμένη με ροδοπέταλα.

Σημείο καμπής της τραγικής ιστορίας του ανθρώπου που έμεινε στην ιστορία ως ο Mr. Ferrari, ο «γέρος του Μαρανέλο» ή «Κομεντατόρε», όπως χαρακτηριστικά τον αποκαλούν οι λάτρεις του μηχανοκίνητου αθλητισμού στην Ελλάδα, υπήρξε το έτος 1957:

Έχουν περάσει μερικοί μήνες από τον πρόωρο θάνατο του πρωτότοκου γιου του, Dino, και ο ίδιος βρίσκεται σε τέλμα με τη γυναίκα του Laura Garello. Ενώ προσπαθεί να μαζέψει τα κομμάτια του, παίρνει την απόφαση να μην ενδώσει στη σκέψη του να παρατήσει την εταιρεία. Αντιθέτως, επιστρέφει με ακόμη περισσότερη φούρια στη δουλειά, για το χιλιάρι του Mille Miglia. Σαν ένα είδος αντιπερισπασμού από τις σκέψεις που τον διέλυαν.

Και συνέβη το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί.

Στην τελική ευθεία, μπροστά σε χιλιάδες πλήθους που παρακολουθεί, κάνει πρώτο την εμφάνισή του το όχημα της Ferrari με οδηγό τον Alfonso de Portago, έναν αξιαγάπητο στο κοινό οδηγό που κατείχε σειρά από ρεκόρ και θεωρούταν πολλά υποσχόμενος για την ηλικία του. Όλα έδειχναν ότι θα προσέθετε ακόμη μία νίκη στη ζώνη του, όταν λίγα μέτρα πριν τον τερματισμό σκάει το λάστιχο, εκείνος χάνει τον έλεγχο του οχήματος και πέφτει με φόρα στις κερκίδες, επιφέροντας τον θάνατο τόσο στον ίδιο και τον συνοδηγό του, όσο και σε εννιά θεατές, ανάμεσα στους οποίους πέντε παιδιά. Φρίκη.

Την επόμενη ημέρα, οι εφημερίδες ζητούν στα πρωτοσέλιδα να καταργηθούν οι αγώνες και το δυστύχημα στιγματίζει το άθλημα για δεκαετίες, με την πίστα Mille Miglia να μην έχει χρησιμοποιηθεί έκτοτε για αγώνες μηχανοκίνητου αθλητισμού. Και ο Enzo Ferrari βρίσκεται στον στόχαστρο όλης της χώρας. Τον κατηγορούν ως δολοφόνο και εγωκεντρικό αμοραλιστή, που δεν υπολόγιζε την ανθρώπινη ζωή μπροστά στη νίκη και τα τη φήμη την οποία οραματιζόταν να χτίσει για τη Ferrari.

Από αυτό το κομβικό, τόσο από επαγγελματική όσο και από προσωπική άποψη, σημείο της ζωής του Enzo Ferrari πιάνει το νήμα της ιστορίας η αυτοβιογραφική ταινία Ferrari του Michael Mann, που είχε κυκλοφορήσει αρχές του τρέχοντος έτους στις ελληνικές αίθουσες, κάνοντας τους λάτρεις του σπορ να παραμιλούν, κυρίως για τον τρόπο που το σενάριο αποτυπώνει πρώτα τον άνθρωπο και έπειτα τον μύθο πίσω από τον Enzo Ferrari.

Στον πρωταγωνιστικό ρόλο βρίσκεται ο Adam Driver και η πλοκή βασίζεται στο βιβλίου που εξέδωσε το 1991 ο Brock Yates (Enzo Ferrari: The Man and the Machine), μεταφέροντας συνολικά το γενικό κλίμα της προσωπικότητας του μεγάλου entrepreneur, όπως επιβεβαίωσε στους Los Angeles Times ο δεύτερος γιος του Piero.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η ταινία παραμένει απόλυτα ακριβής στην αλληλουχία των γεγονότων, αλλά μεταφέρει συνοπτικά το κλίμα. Ο Enzo Ferrari υπήρξε μανιακός με την επιτυχία. Ίσως, έφερε ασυναίσθητα την ανάγκη να αποδείξει πρώτα στον ίδιο ότι αξίζει, ότι είναι μια ανώτερη ιδιοφυής ύπαρξη, αφότου σε μικρή ηλικία, το 1916, ο πατέρας και ο αδερφός του πέθαναν από γρίπη και ο Enzo απέμεινε ο μόνος άντρας ζωντανός στην οικογένεια, ακούγοντας τη μητέρα του να θρηνεί χτυπώντας το στήθος της και λέγοντας ότι «ο θεός πήρε το λάθος παιδί». Ίσως, ο Enzo έπρεπε συνεχώς να αποδείξει μέσα του ότι ήταν το «σωστό παιδί».

Από μικρός είχε ένα σπάνιο ταλέντο στο να φτιάχνει πράγματα, ειδικά στα αυτοκίνητα. Σε ηλικία 25 ετών, έγινε μηχανικός και οδηγός στην Άλφα Ρομέο, το 1929 ίδρυσε τη δική του αγωνιστική ομάδα με το όνομα Scuderia Ferrari και τον ίδιο στην πρώτη γραμμή, ώσπου αποφάσισε να παρατήσει τα πάντα για να αφιερωθεί στο χτίσιμο της αυτοκρατορία που θα άκουγε στο όνομα Ferrari.

Δεν χωρούσαν ηθικά διλήμματα σε αυτή τη διαδρομή. Όπως είχε δηλώσει στους Times του Λονδίνου, «οι αγώνες είναι μια μεγάλη μανία για την οποία πρέπει να θυσιάζει κανείς τα πάντα, χωρίς συστολή, χωρίς δισταγμό». Με την έλευση της Formula 1 (το 1950), ο Enzo και η Ferrari βρέθηκαν στη χρυσή εποχή, εξαργυρώνοντας τη σκληρή δουλειά με σειρά από Grand Prix.

Οι πρωτιές αύξαναν όλο και περισσότερο τη φήμη της εταιρίας σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως και τα κέρδη στην τσέπη του επιχειρηματία. Την ίδια στιγμή, η προσωπική ζωή του Enzo δεν ακολουθούσε την ίδια λαμπρή πορεία.

Ο ίδιος φρόντιζε να κρατάει κρυφές τις λεπτομέρειες της ιδιωτικής του ζωής, αλλά όλα τα στοιχεία που ήρθαν μετέπειτα στο φως μέσα από βιογραφίες και συνεντεύξεις ατόμων του οικείου κύκλου αποτυπώνουν ένα άτομο τοξικό και χειριστικό, πρώτα απ’ όλα εις βάρος των γυναικών.

Ο γάμος του με την Laura Dominica Garello (στην ταινία την υποδύεται η Penelope Cruz) γρήγορα εξελίχθηκε σε κάτι τυπικό παρά συναισθηματικό (πρέπει να επισημάνουμε ότι το διαζύγιο ήταν μη επιτρεπτό στην αυστηρά καθολική τότε Ιταλία), ανέπτυξε εξωσυζυγικές σχέσεις, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την Lina Lardi (στην ταινία η Shailene Woodley), με την οποία είχαν κάνει τον Pierro, και σύμφωνα με τα γραφόμενα του βιογράφου Brock Yates επεδίωκε διαρκώς νέες σεξουαλικές κατακτήσεις.

Λέγεται ότι είχε πει πως «είμαι πεπεισμένος ότι όταν ένας άντρας λέει σε μια γυναίκα ότι την αγαπάει, το μόνο που εννοεί είναι ότι επιθυμεί να κάνει σεξ μαζί της – η μόνη πραγματική αγάπη σε αυτόν τον κόσμο είναι εκείνη του πατέρα με τον γιό του».

Στο δικαστήριο, δεν επιβεβαιώθηκε η κατηγορία για φόνο τόσο για τον Alfonso de Portago όσο και άλλους οδηγούς που τη δεκαετία του ’50 είχαν σκοτωθεί σε δοκιμές και αγώνες.

Κέρδισε σειρά από βραβεία στην πορεία της καριέρας του και έζησε δεκάδες στιγμές δόξας. Έζησε τη δόξα της νίκης πρώτα ως οδηγός (είχε πετύχει 144 νίκες σε 225 αγώνες μέχρι το 1937), αργότερα τη δόξα του κατασκευαστή ενός οχήματος που εξελίχθηκε σε παγκόσμιο σύμβολο σχεδιαστικής επιτυχίας, και τέλος τη δόξα του απόλυτου κυρίαρχου στον μηχανοκίνητο αθλητισμό.