Το χρονικό του Ever Given, του πλοίου που σταμάτησε το παγκόσμιο εμπόριο

Κάπως έτσι, η ασταμάτητη δύναμη της ανθρώπινης μηχανικής βρέθηκε αντιμέτωπη με την αμετακίνητη θέληση της φύσης. Το φορτηγό πλοίο Ever Given, ένα από τα μεγαλύτερα κοντέινερ του πλανήτη με μήκος περίπου όσο το Empire State Building, αποτελεί τον πρωταγωνιστή των social media σε κάθε μήκος και πλάτος της Γης εδώ και αρκετές μέρες.

Ο λόγος; Σταμάτησε το παγκόσμιο εμπόριο για έξι ολόκληρες μέρες κλείνοντας τη Διώρυγα του Σουέζ. Ξαφνικά, ο κόσμος μας γύρισε στο 1868, έναν χρόνο πριν η Μεσόγειος ενωθεί με την Ερυθρά Θάλασσα.

Η σημασία της Διώρυγας του Σουέζ

Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Ότι τα πάντα, όλα τα εμπορεύματα, από τα τρόφιμα μέχρι τα ρούχα και από τα ανταλλακτικά των αυτοκινήτων μέχρι το πετρέλαιο, πρέπει να κάνουν τον γύρο της Αφρικής για να φτάσουν στους ευρωπαϊκούς τους προορισμούς. Μία διαδρομή που θυμίζει αιωνιότητα μπροστά στις μόλις 13 με 15 ώρες που χρειάζεται ένα πλεούμενο για να διασχίζει το Σουέζ.

Χωρίς αμφιβολία, η Διώρυγα αποτελεί ένα από τα θαύματα της βιομηχανικής εποχής, ένα τιτάνιο έργο που άλλαξε την ιστορία του εμπορίου. Τοποθετημένη 75 χλμ από το Κάιρο εξυπηρετεί σήμερα το 12 % (!) των παγκόσμιων μεταφορών παγκοσμίως.

Φυσικά, δε φτιάχτηκε από τη μία μέρα στην άλλη, ενώ μέσα από τα χρόνια έχει ζήσει μεγάλες φουρτούνες. Η ιστορία λέει ότι για αυτήν δούλεψαν περισσότεροι από 1 εκ. πάμφτωχοι Αιγύπτιοι αγρότες, κάτω από άθλιες συνθήκες (μηδενικές αμοιβές, εξαντλητικά ωράρια, επιδημίες όπως η χολέρα), οι οποίες πολύ συχνά στοίχιζαν τη ζωή τους.

Μάλιστα, δεν είναι η πρώτη φορά που αυτή η ζωτική δίοδος από τη Μεσόγειο στην Ερυθρά Θάλασσα κλείνει τις πύλες της. Μετά τα γεγονότα του 1956, όταν και η Μεγάλη Βρετανία που είχε το κανάλι στην κατοχή της πείστηκε να το δώσει στην Αίγυπτο και τον τότε πρόεδρό της Gamal Abdel Nasser, ακολούθησε μία ακόμα μεγαλύτερη κρίση: ύστερα από τον Πόλεμο των Έξι Ημερών (1967) ανάμεσα στην αφρικανική χώρα και το Ισραήλ, η πρώτη αποφάσισε να κλείσει τη διώρυγα για οκτώ ολόκληρα χρόνια.

Από τότε μέχρι σήμερα, έχουν συμβεί ξανά μικροατυχήματα, αλλά η Διώρυγα του Σουέζ δεν είχε κλείσει ποτέ για περισσότερο από πέντε μέρες. Σήμερα, βρισκόμαστε ήδη στην έκτη μέρα που το Ever Given κρατά στον πάγο το διεθνές εμπόριο.

Η προσάραξη του Ever Given

Το πρωί της 23ης Μαρτίου και πιο συγκεκριμένα στις 07:40 το πρωί, το Ever Given περνούσε το Κανάλι του Σουέζ με προορισμό το λιμάνι του Ρότερνταμ. Ήταν μία συνηθισμένη διαδρομή που όμως διακόπηκε από ένα ασυνήθιστο φαινόμενο: οι πολύ ισχυροί άνεμοι σε συνδυασμό με μία αμμοθύελλα έκαναν το πλοίο να πλεύσει διαγώνια -αντί για ίσια- και να προσαράξει κοντά στο χωριό Μανσιγιέτ Ρούγκολα. Τουλάχιστον, αυτή είναι η επίσημη θέση της εταιρείας αλλά και των αρχών. Η περιπέτεια του διεθνούς εμπορίου μόλις είχε ξεκινήσει.

Το Ever Given είναι ένα από τα μεγαλύτερα φορτηγά πλοία (κοντέινερ) του πλανήτη με μήκος 400 μέτρα και βάρος 220.000 τόνων, το οποίο κουβαλά αυτή τη στιγμή εμπόρευμα που αγγίζει σε αξία τα 9 δισ. δολάρια. Το μέγεθος του ξεπερνά σχεδόν τα όρια της ανθρώπινης αντίληψης, πέρα όμως από το δέος που προκαλεί, το πρόβλημα βρίσκεται αλλού: το μήκος του πλοίου είναι μεγαλύτερο από πλάτος του καναλιού. Οι μανούβρες, με άλλα λόγια, αποκλείονται.

Το ιαπωνική κατασκευής πλοίο με τη χαρακτηριστική επιγραφή Evergreen στο πλάι (σ.σ: το όνομα της εταιρείας από την Ταϊβάν που το διαχειρίζεται) έγινε μέσα σε λίγα λεπτά ο μεγαλύτερος πονοκέφαλος του πλανήτη. Όλοι ήθελαν να τελειώνουν με αυτό το πρόβλημα όσο πιο γρήγορα γίνεται – ιδιαίτερα η οι ιδιοκτήτες του πλοίου που είναι αντιμέτωποι με ασφαλιστικές υποχρεώσεις δεκάδων εκατομμυρίων αλλά και η αιγυπτιακή κυβέρνηση, η οποία καρπώνεται περίπου 5,5 δισ. σε αμοιβές για εμπορικά διόδια ετησίως.

Δυστυχώς, όμως, τα πράγματα δεν ήταν τόσο εύκολα.

Σκάβοντας τις όχθες του καναλιού

«Το Ever Given αποκολλήθηκε με επιτυχία». Αυτή ήταν η πρωινή ενημέρωση για τη μεγάλη περιπέτεια που ζει το εμπόριο του πλανήτη. Αυτό, όμως, δε σημαίνει και ότι αποκαταστάθηκε η ομαλή λειτουργία του Καναλιού του Σουέζ. Για κάθε λεπτό που περνά, μερικά δισεκατομμύρια δολάρια πετιούνται στα σκουπίδια.

Το Tradewinds, εξειδικευμένο περιοδικό για τη ναυτιλία, αναφέρει ότι αυτήν τη στιγμή περισσότερα από 100 καράβια περιμένουν στην ουρά, έτσι μπορεί να χρειαστεί πάνω από μία εβδομάδα για να επιστρέψει η ομαλότητα στις μεταφορές και τα ναυλωμένα καράβια. Έχουν ήδη περάσει έξι μέρες άλλωστε.

Οι προσπάθειες για την αποκόλληση του Ever Given καταγράφηκαν από τα ειδησεογραφικά πρακτορεία με πρωτόγνωρο ενδιαφέρον: Μικροσκοπικές μπουλντόζες, Αιγύπτιοι εμπειρογνώμονες που δε γέμιζαν το μάτι σε κανέναν, ρυμουλκά πλοία, βυθοκόροι, εκατομμύρια memes. Το γεγονός ότι το τεράστιο φορτηγό πλοίο δεν μπορούσε να εκτελέσει μανούβρες, και έτσι χρειάζονταν μηχανήματα να σκάψουν τις όχθες και άλλα πλεούμενα για το τραβήξουν, έδωσε μία άγρια γοητεία σε όλο αυτό.

«Η έλλειψη ορατότητας εξαιτίας των κακών καιρικών συνθηκών ευθύνεται για το ατύχημα» δήλωσε αρχικά ο Mohamed Rabie, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Διώρυγας του Σουέζ. Στις 27 Μαρτίου, όμως, επανήλθε με μία συνέντευξη τύπου που άλλαζε τα δεδομένα: «Έχουν υπάρξει τεχνικά και ανθρώπινα λάθη» τόνισε. Το ποια ακριβώς είναι αλήθεια θα το μάθουμε λογικά σε κάποιους μήνες από τώρα.

Άλλωστε, κάποιος πρέπει πληρώσει τα σπασμένα δισεκατομμυρίων δολαρίων. Τουλάχιστον, όμως, αυτή τη στιγμή το Ever Given δείχνει έτοιμο να συνεχίσει το ταξίδι του.

Το επιμύθιο

Ένα τεράστιο κήτος που αράζει στις όχθες ενός καναλιού. Ένας μεταλλικός Λεβιάθαν εγκλωβισμένος στα ρηχά. Η περιπέτεια του Ever Given έχει γοητεύσει πραγματικά το παγκόσμιο κοινό. Πέρα από τις εντυπωσιακές εικόνες και τα εντυπωσιακά νούμερα, ίσως ισχύει και αυτό που τόνισε τις προάλλες ο Αλέξανδρος Ζωγραφάκης σε κείμενό του: εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι, εγκλωβισμένοι σε ακινησία, παρατηρούμε με τρομερό ενδιαφέρον την ακινησία ενός φορτηγού πλοίου 220.000 τόνων.

Το Ever Given μοιάζει με έναν σύγχρονο Μόμπι-Ντικ, μόνο που αντί να παρακολουθούμε τα επικά κυνήγια, τον βλέπουμε ανήμπορο να πνίγεται σε μία κουταλιά άμμου. Ένα παράδοξο που λειτουργεί ως ιδανικό σύμβολο της παράδοξης Covid-19 εποχής που ζούμε· μίας εποχής όπου όλα έχουν έρθει ανάποδα δηλαδή.