Φετουλάχ Γκιουλέν, ο ιεροκήρυκας που έγινε το αντίπαλο δέος του Ερντογάν
Ο «σεβαστός δάσκαλος» όπως τον αποκαλούσαν, πέθανε σε ηλικία 83 ετών. Από σύμμαχος, έγινε ο μεγαλύτερος εχθρός του Ταγίπ Ερντογάν.
- 21 ΟΚΤ 2024
Ο ιστότοπος Herkul που δημοσιεύει τα κηρύγματα του Φετουλάχ Γκιουλέν, δημοσίευσε στο Χ ότι ο ιεροκήρυκας πέθανε το βράδυ της Κυριακής στο νοσοκομείο των ΗΠΑ όπου νοσηλευόταν, σε ηλικία 83 ετών. Ο Γκιουλέν, βέβαια, ήταν πολλά περισσότερα από ένας ιεροκήρυκας και στην ιστορία θα μείνει ως ένας μεγάλος εχθρός του Ταγίπ Ρετζέπ Ερντογάν.
Οι δυο τους ήταν κάποτε σύμμαχοι, αλλά οι σχέσεις τους τερματίστηκαν με θεαματικό τρόπο το 2016, μετά την απόπειρα πραξικοπήματος, με τα πολεμικά αεροπλάνα, τα τανκς και τα ελικόπτερα που άφησε πίσω 250 νεκρούς. Ο Ερντογάν θεωρούσε τον Γκιουλέν υπεύθυνο για όσα συνέβησαν τότε και κάπως έτσι, από σύμμαχος, έγινε άσπονδος εχθρός.
Ο Γκιουλέν, ο οποίος ζούσε αυτοεξόριστος στις ΗΠΑ από το 1999, αρνήθηκε τη συμμετοχή του στο πραξικόπημα, όμως η ζημιά είχε ήδη γίνει. Σύμφωνα με τους οπαδούς του, το κίνημα του Γκιουλέν (γνωστό ως Χιζμέτ, που σημαίνει «υπηρεσία» στα τουρκικά) επιδιώκει να διαδώσει ένα μετριοπαθές πρότυπο του Ισλάμ που προωθεί την εκπαίδευση δυτικού τύπου και τις ελεύθερες αγορές.
Μετά την αποτυχημένη προσπάθεια ανάληψης της εξουσίας, όμως, η επιρροή του εξασθένησε σημαντικά και το κίνημα σχεδόν διαλύθηκε στην Τουρκία.
Η αρχή του ιεροκήρυκα
Γνωστός στους υποστηρικτές του ως «σεβαστός δάσκαλος», ο Γκιουλέν γεννήθηκε σε ένα χωριό της ανατολικής τουρκικής επαρχίας Erzurum το 1941. Γιος ενός ιμάμη, μελέτησε το Κοράνι από πολύ μικρή ηλικία.
Το 1959, ο Γκιουλέν διορίστηκε ιμάμης τζαμιού και έγινε ιδιαίτερα γνωστός τη δεκαετία του 1960 στη δυτική επαρχία της Σμύρνης, όπου έστησε φοιτητικές εστίες. Αυτές οι φοιτητικές εστίες σηματοδότησαν την αρχή ενός άτυπου δικτύου που θα εξαπλωνόταν τις επόμενες δεκαετίες στην εκπαίδευση, τις επιχειρήσεις, τα μέσα ενημέρωσης και τους κρατικούς θεσμούς.
Η επιρροή αυτή εξαπλώθηκε επίσης πέρα από τα σύνορα της Τουρκίας, στις τουρκικές δημοκρατίες της κεντρικής Ασίας, στα Βαλκάνια, στην Αφρική και στη Δύση. Αρχικά, ο Γκιουλέν υπήρξε στενός σύμμαχος του Ερντογάν αλλά οι αυξανόμενες εντάσεις έφεραν τις πρώτες σοβαρές ρωγμές τον Δεκέμβριο του 2013, όταν ήρθαν στο φως έρευνες διαφθοράς με στόχο υπουργούς και αξιωματούχους που πρόσκεινται στον Ερντογάν.
Εισαγγελείς και αστυνομικοί από το κίνημα Χιζμέτ θεωρήθηκαν ευρέως ότι βρίσκονταν πίσω από τις έρευνες και εκδόθηκε ένταλμα σύλληψης για τον Γκιουλέν το 2014, με το κίνημά του να χαρακτηρίζεται ως τρομοκρατική ομάδα δύο χρόνια αργότερα.
Το πραξικόπημα του 2016
Λίγο μετά το πραξικόπημα του 2016, ο Ερντογάν χαρακτήρισε το δίκτυο του Γκιουλέν προδότες και «σαν καρκίνο», υποσχόμενος να τους ξεριζώσει όπου κι αν βρίσκονται. Εκατοντάδες σχολεία, εταιρείες, μέσα μαζικής ενημέρωσης και ενώσεις που συνδέονταν μαζί του έκλεισαν και περιουσιακά στοιχεία κατασχέθηκαν.
«Ως κάποιος που υπέφερε από πολλαπλά στρατιωτικά πραξικοπήματα κατά τη διάρκεια των τελευταίων πέντε δεκαετιών, είναι ιδιαίτερα προσβλητικό να κατηγορούμαι ότι έχω οποιαδήποτε σχέση με μια τέτοια απόπειρα», ανέφερε σε δήλωσή του ο Γκιουλέν.
Σε μια καταστολή μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα, το οποίο, σύμφωνα με την κυβέρνηση, είχε ως στόχο τους οπαδούς του Γκιουλέν, τουλάχιστον 77.000 άνθρωποι συνελήφθησαν και 150.000 κρατικοί υπάλληλοι, μεταξύ των οποίων εκπαιδευτικοί, δικαστές και στρατιώτες, τέθηκαν σε διαθεσιμότητα υπό καθεστώς έκτακτης ανάγκης.
Η τουρκική κυβέρνηση δήλωσε ότι οι ενέργειές της δικαιολογούνταν από τη σοβαρότητα της απειλής που αποτελούσαν όλοι οι παραπάνω για το κράτος. Σταδιακά, ο Γκιουλέν έχασε τη δύναμή του και στο εσωτερικό της Τουρκίας, αποφεύγοντας την αντιπολίτευση, η οποία θεωρούσε ότι το δίκτυό του συνωμότησε επί δεκαετίες εναντίον της δημοκρατίας.
Μάλιστα, η Άγκυρα επεδίωκε επί μακρόν την έκδοσή του από τις ΗΠΑ. Μιλώντας στο περιφραγμένο συγκρότημά του στο Pocono Mountains της Πενσυλβάνια, ο Γκιουλέν δήλωσε σε συνέντευξή του στο Reuters το 2017 ότι δεν σχεδιάζει να διαφύγει από τις ΗΠΑ ώστε να αποφύγει την έκδοσή του.
Ακόμα και τότε, εμφανιζόταν αδύναμος, περπατούσε με δυσκολία και κρατούσε τον γιατρό κοντά του. Τα προβλήματα υγείας ήταν πολλά ενώ είχε υποστεί και ανακοπή. Τελικά, πέθανε στις ΗΠΑ, εξόριστος, μακριά από τη χώρα και τους ανθρώπους που, έστω και για μερικά χρόνια, πίστεψε σε αυτόν.
