Γιατί αποφασίστηκε εκεχειρία στη Γάζα και πώς μπορεί να εξελιχθεί
Το παράθυρο ελπίδας που άνοιξε η παύση πυρός, οι αιχμάλωτοι που ανταλλάσσονται και τα σενάρια επέκτασης της εκεχειρίας, τουλάχιστον για μερικές μέρες ακόμα.
- 27 ΝΟΕ 2023
Έχουν περάσει 46 ολόκληρες μέρες μετά την τρομοκρατική καταδρομή της Χαμάς και τον όρκο του Ισραηλινού πρωθυπουργού Benjamin Netanyahu να μετατρέψει «όλα τα κρησφύγετα των μαχητών σε ερείπια» με μια στρατιωτική επιχείρηση άνευ προηγουμένου, έχουν περάσει εβδομάδες αποκλεισμού και ανηλεούς βομβαρδισμού της Λωρίδας της Γάζας, με τον απολογισμό να αναφέρει μέχρι στιγμής τουλάχιστον 14.000 νεκρούς και πάνω από το 50% της Γάζας ισοπεδωμένο από τα ισραηλινά πυρά, με τις διεθνείς οργανώσεις να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για αφανισμό σε επίπεδο γενοκτονίας, και τώρα για πρώτη φορά καταγράφεται ένα ελπιδοφόρο γεγονός – οι δύο εχθροί έχουν υψώσει λευκή σημαία, συμφωνώντας σε εκεχειρία για μερικές μέρες.
Μια συμφωνία πρόσκαιρη, αρκετά εύθραυστη και επίφοβη στην εφαρμογή της (αφού δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο μιας ανατροπής την τελευταία στιγμή), που όμως δείχνει να αποδίδει και υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να παραταθεί. Με το αίσιο τέλος στην απελευθέρωση των πρώτων αμάχων το ξημέρωμα του Σαββάτου, δόθηκε ένα μήνυμα ελπίδας: χιλιάδες Ισραηλινοί είχαν πλημμυρίσει το κέντρο του Τελ Αβίβ, τραγουδώντας και χορεύοντας για να γιορτάσουν, ενώ αντίστοιχος αέρας αισιοδοξίας έπνεε και εσωτερικά της Γάζας, στον κόσμο που βρίσκεται κάτω από τα συντρίμμια, γνωρίζοντας ότι δεν υπάρχει μέρος όπου να είναι πράγματι ασφαλές. Κι αυτό γιατί μαζί με τους ομήρους έχει συμφωνηθεί να παραδοθεί ανθρωπιστική βοήθεια στην αποκλεισμένη Γάζα.
Πώς προβλέπεται να εξελιχθεί η αντιπαράθεση μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, μετά τα τελευταία γεγονότα; Πολλοί κρατούν την ανάσα τους, εκφράζοντας φόβο για ακόμη σφοδρότερες επιθέσεις μετά το τέλος της εκεχειρίας.
Πώς κλείστηκε η συμφωνία εκεχειρίας;
Γνωρίζουμε ότι επικοινωνία μεταξύ των δύο πλευρών υπήρξε από τις πρώτες μέρες μετά την τρομοκρατική επιδρομή της 7ης Οκτωβρίου. Ωστόσο, όπως είχε δηλώσει στην Guardian ο Daniel Levi (Ισραηλινός επικεφαλής του Προγράμματος ΗΠΑ/Μέσης Ανατολής) «οι Ισραηλινοί προσπαθούν πάντα να κερδίσουν ακόμα μία ημέρα επιχειρήσεων πριν καταλήξουν σε συμφωνία», ώστε να εξασφαλίσουν περισσότερο ευνοϊκούς για τους ίδιους όρους. Ένα ορόσημο για το Ισραήλ θα ήταν να αποδεκατιστεί η οργάνωση της Χαμάς, δηλαδή να βρεθούν νεκρά τα ηγετικά της στελέχη – πράγμα το οποίο δεν έχει συμβεί μέχρι σήμερα, παρά την πρωτοφανή επιχείρηση βομβαρδισμών και χερσαίων επιθέσεων.
Όπως είναι λογικό, ο Netanyahu δέχεται όλο και υψηλότερες πιέσεις: από τη διεθνή κοινότητα που καταγγέλλει την ισοπέδωση της Γάζας, αλλά και από πολλούς Ισραηλινούς που τον θεωρούν υπεύθυνο τόσο για την αποτυχία της 7ης Οκτωβρίου, όσο και που μέχρι σήμερα αγνοείται η τύχη των αιχμαλώτων της Χαμάς. Τελικά, ρόλο διαμεσολαβητή για τη σύναψη συμφωνίας αποτέλεσε το Κατάρ – μια χώρα-κοινό έδαφος και για τις δύο πλευρές, αφού εκεί διατηρεί έδρα ο Ισμαήλ Χανίγια της Χαμάς.
Πόσοι είναι αυτοί οι αιχμάλωτοι που ανταλλάσσονται;
Σύμφωνα με το Ισραήλ, τουλάχιστον 237 άτομα είχαν συλληφθεί και απαχθεί από τους στρατιώτες της Χαμάς κατά τη διάρκεια της επιδρομής στις αρχές του Οκτώβρη. Από την άλλη πλευρά, οι αιχμάλωτοι που επιστρέφουν στη Γάζα αποτελούν κατά βάση Παλαιστίνιους που έχουν οδηγηθεί στις φυλακές από το στρατοκρατούμενο καθεστώς στη Δυτική Όχθη. Τα τελευταία χρόνια, έχουν καταμετρηθεί περίπου 700 αγνοούμενοι Παλαιστίνιοι, για τους οποίους πιστεύεται ότι είναι αιχμάλωτοι πολέμου.
Η συμφωνία αφορά την ανταλλαγή αυτών των αιχμαλώτων;
Με αρκετούς αστερίσκους, ναι. Οι δύο πλευρές συμφώνησαν σε παύση πυρός για τέσσερις μέρες, κατά τη διάρκεια των οποίων θα απελευθερωθούν (σε δόσεις) 50 όμηροι της Χαμάς (μόνο γυναίκες και παιδιά) σε αντάλλαγμα 150 Παλαιστινίων ομήρων (μόνο γυναίκες και παιδιά): δηλαδή, ένας προς τρεις. Παράλληλα, συμφωνήθηκε να επιτραπεί η διέλευση φορτηγών με ανθρωπιστική βοήθεια προς τη Γάζα, πράγμα που λίγο έλειψε να τινάξει τη συμφωνία στον αέρα, αφού η Χαμάς κατήγγειλε ολιγωρία και παρατυπίες από πλευράς Ισραήλ στον αριθμό των προμηθειών.
Τελικά, με εκ νέου παρέμβαση διπλωματών από το Κατάρ και την Αίγυπτο, τηρήθηκε κατά γράμμα η δέσμευση από το Ισραήλ. Πρώτη ημέρα ισχύος της ανακωχής ήταν η Παρασκευή και όπως δείχνουν όλα πρόκειται να υπάρξουν παράταση. Τα νεότερα αναφέρουν ότι για κάθε 10 απελευθερωμένους αμάχους, το Ισραήλ θα τηρεί επιπλέον 24 ώρες παύση πυρός.
Πώς μπορεί να εξελιχθεί η εκεχειρία;
Τόσο το Ισραήλ όσο και η Χαμάς «έχουν σημαντικούς λόγους να επεκτείνουν την εκεχειρία στη Γάζα», έγραψε ο αναλυτής επί των διεθνών Patrick Wintour στην Guardian. Και αυτό γιατί η μαραθώνια στρατιωτική επιχείρηση που εκτελείται από τις 7 Οκτωβρίου δεν έχει κανένα αποτέλεσμα πέραν της καταστροφής: αφενός, οι ηγέτες της Χαμάς δείχνουν αλώβητοι από τον σαρωτικό βομβαρδισμό (σε σημείο που καταφέρνουν να διαπραγματεύονται συμφωνίες εκτός συνόρων, όπως στην Αίγυπτο), και αφετέρου, το κόστος (ηθικό και οικονομικό) συνεχίζει να σκαρφαλώνει όλο και ψηλότερα για τον Netanyahu.
Το βάρος φαίνεται ήδη αδύνατο να σηκωθεί την επόμενη μέρα, ειδικά άμα δεν επιστρέψει ίσως και το σύνολο των αμάχων που παραμένουν παγιδευμένοι από τη Χαμάς. Από την άλλη, πολλοί κρατούν την ανάσα τους, εκφράζοντας φόβο για ακόμη σφοδρότερες επιθέσεις μετά το τέλος της εκεχειρίας.
