Γιατί η δολοφονία του Ismail Haniyeh δυναμιτίζει τον πόλεμο στη Γάζα
Δίψα για εκδίκηση, νέος διαπραγματευτής και αλλαγή ισορροπιών στη Μέση Ανατολή. Το αποτύπωμα της δολοφονίας του Ismail Haniyeh επιδέχεται πολλές ερμηνείες.
- 31 ΙΟΥΛ 2024
Μερικές μόνο ώρες αφότου το Ισραήλ ανακοίνωσε πανηγυρικά ότι εξόντωσε το «δεξί χέρι του ηγέτη της Χεζμπολάχ» στη Βηρυτό και οι διεθνείς αναλυτές, από πλευράς τους, έκαναν λόγο για τη μεγαλύτερη κλιμάκωση της έντασης που έχει σημειωθεί στο σύνορο Ισραήλ-Λιβάνου από τις 8 Οκτωβρίου, συνέβη η δολοφονία του λαοφιλούς για τους Παλαιστίνιους ηγέτη της Χαμάς και κύριου εκπροσώπου στις διαπραγματεύσεις για εκεχειρία, Ismail Haniyeh, κάνοντας το τέλος του πολέμου να φαντάζει ακόμη πιο μακρινό.
Ενώ μέχρι στιγμής καμία ομάδα δεν έχει αναλάβει την ευθύνη για τη δολοφονία, οι ιθύνοντες θεωρούνται δεδομένοι. Το αφήγημα το οποίο υποστηρίζει από την πρώτη μέρα της κήρυξης του πολέμου στη Γάζα ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Benjamin Netanyahu, είναι πως οργανώνεται με στόχο την «εξάλειψη της Χαμάς».
Αυτό είναι μάλιστα το επιχείρημα που αντιτείνει στον ισραηλινό λαό, όσο και στην παγκόσμια κοινότητα, όταν τον κατηγορούν για την αιματηρή πολιτική που ακολουθεί μετά την τρομοκρατική επίθεση της 8ης Οκτωβρίου, έχοντας θανατώσει περισσότερους από 39.000 αμάχους ως τώρα σε ένα μέρος αποκλεισμένο και αβοήθητο. «Δεν προσπαθώ να καταλάβω τη Γάζα, αλλά να την αποστρατικοποιήσω».
Η δολοφονία του Ismail Haniyeh, λοιπόν, είναι ένα παραπάνω «γαλόνι» στον ώμο του Netanyahu (αρχές του 2024 είχε βάλει το πρώτο, με τη δολοφονία του νο2 στην ιεραρχία του στρατιωτικού κινήματος, Saleh al-Arouri), μια μικρή νίκη για να εξιλεωθεί στον ισραηλινό λαό που ζητά απαντήσεις για τους 120 ομήρους που δεν έχουν επιστρέψει σπίτι τους.
Από την άλλη, το θανατηφόρο «καθοδηγούμενο βλήμα» που έσκασε από το πουθενά στην επίσημη τελετή για την ορκωμοσία του νέου προέδρου του Ιράν, Masoud Pezeshkian, στην πρωτεύουσα Τεχεράνη, σήμανε μια άνευ προηγουμένων επίδειξη δύναμης που δεν γίνεται να μείνει ατιμώρητη, όπως διατείνονται μετά τη δολοφονία τα αντίπαλα προς το Ισραήλ κράτη της Μέσης Ανατολής.
Καταρχάς, γιατί μπήκε στο στόχαστρο ο Ismail Haniyeh;
Ο 62χρονος πολιτικός ήταν ανάμεσα στους πρωταγωνιστές της Χαμάς εδώ και δεκαετίες, έχοντας αναλάβει την ηγεσία της οργάνωσης από το 2017. Βέβαια, η σχέση του με το παλαιστινιακό ισλαμιστικό κίνημα πηγαίνει πολύ πιο πίσω, στην Πρώτη Ιντιφάντα του 1987.
Ήδη τη δεκαετία του ’90, ο Ismail Haniyeh είχε τεθεί υπό την προστασία του ιδρυτή και πνευματικού ηγέτη της Χαμάς, Ahmed Yassin, ο οποίος αναγνώριζε στο πρόσωπό του ένα «πρότυπο για τη νέα γενιά Παλαιστινίων». Είχε διατελέσει πρωθυπουργός (μετά τη νίκη της Χαμάς στις εκλογές του 2006), είχε απομακρύνει τη Φατάχ απ’ τη Λωρίδα της Γάζας και απολάμβανε γενικά σεβασμό και αναγνώριση από τους Παλαιστινίους για τη συνέπειά του στον αγώνα της αντίστασης ενάντια στο Ισραήλ.
Γιατί λένε πως ήταν σκληρός;
Ανέκαθεν εξέφραζε δημόσια ένα σθεναρό προφίλ που δεν λυγίζει. Έχει ορκιστεί για εκδίκηση, ότι «οι Ισραηλινοί στρατιώτες θα βρουν τους εαυτούς τους θαμμένους μέσα στην άμμο της Γάζας» και καλούσε τον παλαιστινιακό λαό να αντισταθεί «με αίμα και φωτιά, με δόξα και όπλα». Άλλωστε, ο ίδιος είχε δει να δολοφονούνται τρεις απ’ τους γιους του τον περασμένο Απρίλιο (έχοντας ξεφύγει παλιότερα από πολλές παραπάνω απόπειρες). «Το αίμα των παιδιών μου δεν είναι πιο πολύτιμο από το αίμα των υπολοίπων παιδιών του παλαιστινιακού λαού», δήλωνε.
Δεν ήταν δηλαδή τόσο σκληροτράχηλος;
Ποτέ δεν εγκατέλειψε ιδεολογικά τον ένοπλο αγώνα, αλλά χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τον επεδίωκε κιόλας. Για την ακρίβεια, όπως επισημαίνουν διεθνείς αναλυτές, ο Ismail Haniyeh ήταν πολύ πιο μετριοπαθής από τους ηγέτες του στρατιωτικού σκέλους της Χαμάς. Άλλωστε, υπήρξε ένας από τους πρώτους που υποστήριξαν σθεναρά να μπει η Χαμάς στην πολιτική με την ίδρυση κόμματος για να «αντιμετωπίσει τις αναδυόμενες εξελίξεις».
Και το σημαντικότερο, από το 2017 που ανέλαβε την ηγεσία της οργάνωσης, μετέφερε την έδρα του μεταξύ Τουρκίας και Ντόχα, ξεφεύγοντας απ’ τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς της αποκλεισμένης Γάζας και ενεργώντας ως διαπραγματευτής για την κατάπαυση του πυρός.
Είχε ρόλο διαπραγματευτή και κατά τη διάρκεια του τωρινού πολέμου;
Βεβαίως. Ο Haniyeh ήταν από αρχές του περασμένου Ιουλίου σε σταθερή επαφή με το Κατάρ και την Αίγυπτο, δύο κράτη τα οποία παραδοσιακά δρουν ως ενδιάμεσοι κρίκοι στις πολύπαθες διαμάχες της Μέσης Ανατολής. Η δολοφονία του Haniyeh θα έχει «σημαντική επιρροή σε αυτές τις διαπραγματεύσεις», όπως δήλωσε στο CNN ο αναλυτής πολιτικών και διπλωματικών θεμάτων Barak Ravid. Από την αρχή του πολέμου, ο ρόλος του ήταν κομβικός σε όλες τις συζητήσεις που έγιναν για εκεχειρία και ανταλλαγή ομήρων μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς.
© AP Photo/Adel Hana
Τι σημαίνει λοιπόν η απουσία του από το τραπέζι;
Ο Haniyeh ηγούταν της πολιτικής μάχης της Χαμάς με τις αραβικές κυβερνήσεις, όπως παρατήρησε ο Adeeb Ziadeh, ειδικός επί του παλαιστινιακού από το Πανεπιστήμιο του Κατάρ, κάτι το οποίο θα κληθεί βεβαίως να κάνει ο διάδοχός του. Ο πιθανότερος υποψήφιος για τη θέση είναι ο Yahya Sinwar, ο αρχηγός δηλαδή του στρατιωτικού σκέλους της Χαμάς, που είχε και την ευθύνη για την τρομοκρατική επίθεση της 8ης Οκτωβρίου (δεν είχε επιβεβαιωθεί κατά πόσο γνώριζε για αυτήν ο Ismail Haniyeh) – μια αλλαγή η οποία αυτομάτως παγώνει τις διαδικασίες συνθηκολόγησης. Και δεν είναι η μόνη.
Ποια άλλη αλλαγή προκλήθηκε με τη δολοφονία του Ismail Haniyeh στην Τεχεράνη;
Αλλαγή στο μέτωπο των κρατών που βρίσκονται απέναντι από το Ισραήλ. Με τη δολοφονία εδραιώθηκε η αντίληψη ότι το Ισραήλ δεν έχει καμία επιδίωξη για ειρήνη στο άμεσο διάστημα, αλλά θέλει να κάνει επίδειξη δύναμης. Ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν ορκίστηκε για εκδίκηση, το Κατάρ έκανε λόγο για ένα «άσχημο έγκλημα με επικίνδυνη κλιμάκωση», ενώ η Άγκυρα τοποθετήθηκε πολύ γρήγορα με υψηλούς τόνους για την «ποταπή ενέργεια».
Όλες οι απόψεις συγκλίνουν στο ότι με τον έναν ή τον άλλον τρόπο η Μέση Ανατολή πλησιάζει το σημείο βρασμού.
