Γιατί η Χιλή έχει τόσο περίεργο και μακρόστενο σχήμα στον χάρτη
Το τεράστιο φυσικό όριο των Άνδεων και οι συγκυρίες μετά την ανεξαρτησία της Χιλής των 19ο αιώνα οδήγησαν στο περίεργο σχήμα.
- 11 ΝΟΕ 2023
Ένα παλαιότερο post από την ομάδα του Η Γεωγραφία είναι Πολύ Κουλ έδινε έναν εύκολο τρόπο να θυμάσαι πού ακριβώς βρίσκεται η εξωτική Χιλή στον χάρτη της Νότιας Αμερικής: να θυμάσαι το τσίλι, τη λεπτή κόκκινη και υπερ-καυτερή πιπεριά που κανονικά προέρχεται από τα βάθη της Ινδίας αλλά για κάποιο περίεργο λόγο ταυτίζεται το σχήμα της με εκείνο του κράτους της Χιλής. Και τα δύο είναι πολύ-πολύ λεπτά και μακριά. Συγκεκριμένα, από ψηλά, το έδαφος που περικλείεται από τα σύνορα της Χιλής στα αριστερά της ηπείρου μοιάζει με σερπαντίνα:
Για να πάρουμε μια γεύση από τα νούμερα, τα σύνορα βορρά-νότου καλύπτουν έκταση πάνω από 4.200 χιλιόμετρα, ενώ εκείνα τα οποία αφορούν τον άξονα ανατολής-δύσης αγγίζουν μετά βίας 170 χιλιόμετρα, σε συγκεκριμένα σημεία. Ποιο είναι το εντυπωσιακό αποτέλεσμα αυτής της ιδιόμορφης φιγούρας; Ότι στην ίδια χώρα υπάρχουν έρημοι, αλπικές τούνδρες, τροπικές εκτάσεις (όπως στο νησί του Πάσχα), περιοχές με εύκρατο κλίμα και μερικές λίγες με πολικό, στο κάτω μέρος αυτής της μακρόστενης λωρίδας.
Αλήθεια, πώς προέκυψε αυτό το ιδιαίτερο σχήμα χώρας που δεν μοιάζει με κανένα άλλο; Δύο είναι οι βασικοί παράγοντες που οδήγησαν μέσα στους αιώνες στο μακρόστενο σχήμα της Χιλής: τα φυσικά όρια και η ιστορία της ισπανικής αποικιοκρατίας.
Η εξήγηση για το σχήμα της Χιλής
Το μικροσκοπικό πλάτος αυτού του κράτους αποδίδεται στη μορφολογία του εδάφους: από την αρχή της ιστορίας τους, οι αυτόχθονες Χιλιανοί βρίσκονταν στριμωγμένοι σε μια στενή λωρίδα γης ανάμεσα στον Ειρηνικό Ωκεανό και την επιβλητική οροσειρά των Άνδεων. Ανά σημεία, ειδικά στις κεντρικές και τις νότιες περιοχές της χώρας, το φυσικό αυτό όριο υψώνεται και 6.000 μέτρα πάνω από την επιφάνεια, ενώ κατά μέσο όρο βρίσκεται στα 4.000 μέτρα ύψους (πρόκειται για το υψίπεδο που σηκώθηκε με τη σύγκρουση δύο τεκτονικών πλακών, της Νάσκα και της Νοτιαμερικάνικης), πράγμα το οποίο κράτησε τους γηγενείς αποκλεισμένους στον τόπο τους για χιλιάδες χρόνια.
Το σύνορο που απλώνεται σήμερα στον άξονα βορρά-νότου, λοιπόν, ακολουθά τη διαδρομή της οροσειράς, πέραν μερικών εξαιρέσεων, όπως παρατηρείται στο ύψος της Παταγονίας και της ερήμου Ατακάμα, όπου η θέση τους είναι αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων.
Κατά τα άλλα, το μακρόστενο άπλωμα της Χιλής αποτελεί κτήμα των τελευταίων δύο αιώνων: όταν το 1818 οι Χιλιανοί ανακήρυξαν την ανεξαρτησία τους, αποτινάσσοντας την ισπανική δυναστεία, καταλάμβαναν περίπου το ένα τρίτο από τα σημερινά εδάφη. Πυρήνας τους ήταν η Κεντρική Κοιλάδα, το σημείο όπου σήμερα βρίσκεται και το Σαντιάγο, η πρωτεύουσα. Χωρίς να έχουν από πάνω τους κονκισταδόρες, οι Χιλιανοί κλήθηκαν τότε να διαμορφώσουν την εθνική τους ταυτότητα και από ισπανική επαρχία, όπως αντιμετωπίζονταν, να γίνουν κυρίαρχοι τους εαυτού τους.
Οι επόμενες δεκαετίες έγιναν ριζικές μεταρρυθμίσεις, ακολούθησαν εσωτερικές ανακατατάξεις και τελικά απέκτησε ένα φιλελεύθερο προφίλ, που εκείνη τη στιγμή αποδείχθηκε χρήσιμο σε επίπεδο διπλωματίας. Έτσι, το 1881, ενώ κλιμακώνονταν οι αναταράξεις σε όλη τη Λατινική Αμερική, η Χιλή εδραίωσε τα σύνορά της με την Αργεντινή, υπογράφοντας μια συμφωνία. Και σε δεύτερο χρόνο, έχοντας εξασφαλίσει τη σχετική στήριξη, προχώρησε σε επεκτατικές κινήσεις προς βορρά και νότο: μέχρι το 1883, στην κατοχή της Χιλής είχαν περάσει οι παράκτιες εκτάσεις του Περού και της Βολιβίας, αμφότερες περιοχές που είχαν προκύψει από τη διάλυση της ισπανικής αποικιακής αυτοκρατορίας.
Και έτσι, προέκυψε το σχήμα που βλέπουμε σήμερα στον χάρτη.
