Γιατί λέμε «γείτσες» όταν κάποιος φτερνίζεται
Πώς προέκυψε αυτή η ευχή; Για να φτάσουμε στις ρίζες της, πρέπει να γυρίσουμε πολλά, πάρα πολλά χρόνια πίσω.
- 2 ΑΥΓ 2024
Ας υποθέσουμε ότι εργάζεσαι σε ένα γραφείο και γύρω σου, υπάρχουν άλλα δέκα άτομα. Μόλις ένα από αυτά τα άτομα φτερνιστεί, τότε όλοι οι υπόλοιποι, εντελώς συγχρονισμένα, λέτε ένα «γείτσες». Όταν όμως κάποιος βήχει, για παράδειγμα, δε λέτε τίποτα. Έχεις αναρωτηθεί ποτέ γιατί;
Για αρχή, να ξεκαθαρίσουμε ότι η έκφραση «γείτσες» σε κάποιον που μόλις φταρνίστηκε δεν είναι ελληνική συνήθεια, καθώς αντίστοιχες ευχές υπάρχουν και σε άλλες χώρες του κόσμου. “God bless you” λένε στην Αγγλία ή στην Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Πώς προέκυψε αυτή η ευχή; Για να φτάσουμε στις ρίζες της, πρέπει να γυρίσουμε πολλά, πάρα πολλά χρόνια πίσω. Πιο συγκεκριμένα, οι Ρωμαίοι συνήθιζαν να λένε «να σε προσέχει ο Δίας» ή «να έχεις καλή υγεία». Οι αρχαίοι Έλληνες, από την άλλη, εύχονταν επίσης «καλή και μακρά υγεία».
Η φράση «με τις υγείες σου» αποδίδεται στον Πάπα Γρηγόριο το Μέγα, ο οποίος την είπε για πρώτη φορά τον 6ο αιώνα, όταν ξέσπασε επιδημία βουβωνικής πανώλης. Τότε, το φτέρνισμα ήταν ένα ξεκάθαρο σύμπτωμα της πανούκλας. Οι Γερμανοί χρησιμοποιούν το “Gesundheit”, που σημαίνει στην κυριολεξία «υγεία». Εντάξει, δεν περιμέναμε κάτι άλλο, οι Γερμανοί είναι κάπως ευθείς σαν άνθρωποι.
Στην αγγλική γλώσσα, η έκφραση ακούστηκε για πρώτη φορά στις αρχές του 20ου αιώνα και στη συνέχεια μεταφέρθηκε στις ΗΠΑ από γερμανόφωνους μετανάστες. Πάντως, σχεδόν σε όλες τις χώρες του κόσμου υπάρχουν παρόμοιες ευχές.
Στη Ρωσία, μετά από το αντίστοιχο «με τις υγείες σου» που ακούει ένα παιδί όταν φτερνίζεται, ακολουθεί ένα «να μεγαλώσεις», ενώ στην Κίνα εύχονται στα παιδιά «να ζήσουν 100 χρόνια».
Ιστορικά, οι συγκεκριμένες ευχές προέρχονται από αρχαίες προκαταλήψεις κι αυτό διότι πολλοί πίστευαν ότι το φτέρνισμα βοηθούσε στη διαφυγή της ψυχής από το σώμα, μέσα από τη μύτη. Κάποιοι, βέβαια, πίστευαν ότι τα κακά πνεύματα χρησιμοποιούν το φτέρνισμα ως μια ευκαιρία για να «μπουν» στο σώμα μέσα από τη μύτη.
Με τα χρόνια, φυσικά, όλα άλλαξαν και σε κάθε γραφείο, μετά από το φτέρνισμα και το «γείτσες», θα ρωτήσει κάποιος αν αυτός ο αυτός που φτερνίστηκε έχει κάνει τεστ για κορονοϊό.
