Γιατί όλοι μιλούν για σαμποτάζ στους αγωγούς Nord Stream

Μάλιστα, δεν αφορούν ένα συγκεκριμένο τμήμα, αλλά τρία ξεχωριστά, σε απόσταση μερικών χιλιομέτρων μεταξύ τους.

Τίποτα ανάλογο δεν έχει καταγραφεί στην ιστορία του δικτύου μέχρι σήμερα από το 2011 που εγκαταστάθηκε, συνδέοντας τη δυτική Ρωσία με τη Γερμανία για την προμήθεια ρωσικού αερίου σε όλη τη Γηραιά Ήπειρο.

Βεβαίως, τα 167 εκατομμύρια κυβικά μέτρα που έρεαν κάποτε ανά ημέρα αποτελούν παρελθόν: οι κυρώσεις λόγω του πολέμου είχαν οδηγήσει σε κλιμακούμενη μείωση από πλευράς Ρωσίας, μέχρι που στα τέλη Αυγούστου έκλεισε επίσημα η στρόφιγγα.

Η πολλαπλή βλάβη στους δύο αγωγούς του Nord Stream, ωστόσο, προκάλεσε απευθείας αύξηση 17% στις τιμές του φυσικού αερίου.

Αντίστοιχα γρήγορα και ανακλαστικά, οι χώρες της Ευρώπης σήκωσαν το φρύδι καχύποπτα, αφήνοντας ανοιχτό το σενάριο της δολιοφθοράς – η Πολωνία και η Δανία (που είναι άμεσα εμπλεκόμενη χωρικά) δήλωσε καθαρά ότι πρόκειται για σαμποτάζ.

Διατάχθηκε επιτόπια έρευνα στο δίκτυο, οπότε σύντομα θα έχουμε σαφή εικόνα από τα εξερευνητικά ρομπότ (άρα και τοποθέτηση από εμπειρογνώμονες), ωστόσο προς το παρόν υπάρχουν μόνο οι ενδείξεις, μπροστά στο ευρύτερα πιεσμένο momentum της ενεργειακής διαχείρισης, εν όψει του χειμώνα. Πάμε να ξεδιαλύνουμε το θέμα μέσα από 10 ερωτήσεις και απαντήσεις.

Πώς εντοπίστηκε η διαρροή;

 

Ξημερώματα Δευτέρας καταγράφηκε απρόσμενη μείωση στην πίεση του αγωγού Nord Stream 2 (από τις 105 στις 7 μπάρες). Το απόγευμα της ίδιας ημέρας παρατηρήθηκε η ίδια πτώση στον Nord Stream 1.

Ο σεισμογράφος από το κοντινό νησί Μπόρνχολμ της Δανίας έδειξε δονήσεις τις αντίστοιχες χρονικές στιγμές, ενώ ο στρατός της χώρας το επιβεβαίωσε την επόμενη μέρα, δημοσιεύοντας οπτικό υλικό. Τελικά, οι διαρροές ήταν τρεις διαδοχικές και δεν ευθυνόταν απλά ένα ράγισμα, αλλά μεγάλες τρύπες.

Ζημιώνονται τα ενεργειακά αποθέματα της Ευρώπης;

Σε άμεσο επίπεδο, ελάχιστα. Ελάχιστο αέριο κυκλοφορούσε μέσω του Nord Stream 1, μετά την απόφαση του Κρεμλίνου να κλείσει τη στρόφιγγα. Από την άλλη, ο αγωγός Nord Stream 2 δεν είχε χρησιμοποιηθεί πρακτικά ποτέ: κατασκευάστηκε πριν λίγα χρόνια, παράλληλα του αρχικού αγωγού, για να αυξήσει την παροχή ρωσικού αερίου στη Δύση, αλλά λόγω πιέσεων δε λειτούργησε ποτέ.

Τότε γιατί είναι τόσο πολύ το αέριο που αποδεσμεύεται;

Λόγω του Nord Stream 2: είναι γεμάτος με αέριο υπό πίεση, το οποίο απελευθερώνεται τώρα στο νερό της Βαλτικής Θάλασσας, αφού δε λειτούργησε και δεν ανακόπηκε η ροή ποτέ. Ήταν σαν αποθηκευτικός χώρος ενέργειας. Οι μετριοπαθείς εκτιμήσεις κάνουν λόγο για 500 μετρικούς τόνους ανά ώρα.

Σε πόση περιβαλλοντική ζημιά αντιστοιχεί αυτό;

Οι περιβαλλοντικές ΜΚΟ εστίασαν απευθείας στη μεγάλη καταστροφή που συντελείται στο περιβάλλον αυτή τη στιγμή, δεδομένου ότι το μεθάνιο (κύριο στοιχείο στο φυσικό αέριο) είναι τριπλάσια πιο επιβλαβές από το διοξείδιο του άνθρακα, όπως επεσήμανε ο οικολόγος ευρωβουλευτής Michael Bloss. Οι κύριες συνέπειες αφορούν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Δεν είναι πιθανό να προκληθούν εκρήξεις με τόσο μεθάνιο στην ατμόσφαιρα;

Ναι, όταν το μεθάνιο έρχεται σε επαφή με την ατμόσφαιρα υπάρχει η πιθανότητα ανάφλεξης. Γι΄αυτό και μια έκταση 8 χλμ. πέριξ του νησιού Μπόρνχολμ έχει κηρυχθεί απαγορευμένη ζώνη – δεν επιτρέπεται η διέλευση πλοίων, ούτε οι πτήσεις σε λιγότερο από 1.000 μέτρα υψόμετρο.

Ποιες είναι οι ενδείξεις προς το παρόν;

Το μόνο αναντίρρητο στοιχείο για τις επίμαχες στιγμές έρχεται από τους σεισμολόγους: ένα τίναγμα της γραφίδας και μετά παρατεταμένος συριγμός.

Βάσει των εκτιμήσεων της υπηρεσίας Γεωλογικών Ερευνών της Δανίας, το ύφος και η ένταση των δονήσεων μπορούν κάλλιστα να αποδοθούν σε εκρήξεις, με τη μεγαλύτερη εκ των οποίων να αντιστοιχεί σε πυροδότηση 1000 δυναμιτών μέσα στο νερό.

Υπάρχει κάποια μαρτυρία;

Ο επικεφαλής του Σεισμικού Δικτύου της Σουηδίας ανέφερε στο Al Jazeera ότι τα μέλη του οργανισμού του παρατήρησαν δύο εκρήξεις στην περιοχή του νησιού Μπόρνχολμ, σε αντίστοιχες ώρες με τις καταγραφές των σεισμογράφων.

Θα μπορούσε να είναι απλά βλάβη;

Πρόκειται για ένα έργο πολλών δισεκατομμυρίων, που υπακούει σε διεθνείς προδιαγραφές (πρωτίστως) για την προστασία του περιβάλλοντος: μιλάμε για χαλύβδινους σωλήνες με τοίχωμα 4,1 εκατοστών, επικαλυμμένο με επιπλέον 6-11 κ.μ. από οπλισμένο με χάλυβα σκυρόδεμα. Θα ήταν σχετικά απίθανες τρεις αλλεπάλληλες μεγάλες ζημιές και στους δύο αγωγούς, απλά από σύμπτωση.

Και πώς μπορεί να έγινε επίθεση στο δίκτυο;

Σίγουρα όχι με κάποιου είδους πλεούμενο είτε υποθαλάσσιο όχημα: η παρουσία τους θα μπορούσε να ανιχνευτεί από τα ραντάρ στη Βαλτική Θάλασσα. Ένα σενάριο που έχει εκφραστεί είναι να ενεργοποιήθηκαν εκρηκτικά από απόσταση, τα οποία είχαν τοποθετηθεί στους αγωγούς ίσως και εβδομάδες πιο νωρίς.

Τι άλλο έχει ενδιαφέρον;

Ότι τα τρία ανεξήγητα προβλήματα στους αγωγούς του Nord Stream εμφανίστηκαν την παραμονή των εγκαινίων του νέου αγωγού που θα μεταφέρει φυσικό αέριο Νορβηγίας στην Πολωνία και την Ευρώπη.

Κάποιοι εκτίμησαν το συμβάν ως συμβολική κίνηση και άλλοι έμειναν στο εξής αδιαπραγμάτευτο: ακόμη κι αν ως διά μαγείας αλλάξουν οι σχέσεις Ευρώπης και Ρωσία, η προμήθεια φυσικού αερίου είναι πλέον πρακτικά αδύνατη.