Γιατί όλοι ζητούν από την Liz Truss να παραιτηθεί

Αυτές οι λίγες εβδομάδες διακυβέρνησης, μοιάζουν με αγώνα ροντέο: η Liz Truss μπήκε στην αρένα με πυγμή και ατζέντα που θύμιζε Margaret Thatcher, με στόχο να πείσει ότι –σε αυτόν το αναμφίβολα δύσκολο χειμώνα που έρχεται– εκείνη είναι σε θέση να δαμάσει τον ταύρο της εθνικής οικονομίας.

Το αποτέλεσμα που καταγράφεται στους δείκτες αδειάζει κάθε υπόσχεση: ο πληθωρισμός του Σεπτεμβρίου στα τρόφιμα κατέγραψε υψηλό 40 ετών, ενώ τέτοιος ρυθμός ανόδου (επί του συνόλου 10,1% έχει να καταγραφεί από το 1982.

Το επιχείρημα της «καμένης γης» δε φαίνεται αρκετό για να λυτρώσει την Truss, η οποία πασχίζει με κάθε τρόπο να κρατηθεί στον θώκο, αλλά το σενάριο για εκλογές τον Ιανουάριο του 2024 είναι πλέον πολύ μακρινό. Η Truss παρέλαβε πράγματι μια οικονομία που επιτάχυνε για χρόνια, χωρίς να προβλέπει τη σύγκρουση: ένα ανεξέλεγκτο πρόβλημα ήταν η αγορά των ακινήτων, το Brexit –όπως κατέδειξε το Ινστιτούτο Peterson– «είχε ενισχύσει τον πληθωρισμό με το φρένο στην κίνηση των εργαζομένων της Ε.Ε. κ.ά., ενώ το κερασάκι στην τούρτα μπήκε με τον πόλεμο στην Ουκρανία και την ενεργειακή κρίση.

Σε αυτό το πολύπλοκο στραμπούληγμα της οικονομίας, η νέα πρωθυπουργός επικαλέστηκε την αγία ελεύθερη οικονομία, καταγράφοντας το ένα λάθος πίσω από το άλλο. Μέσα σε έξι μόλις εβδομάδες διακυβέρνησης.

Η ζημιά από τη στροφή 180 μοιρών

Η υπόσχεση της Liz Truss για τη νέα, ακμαία οικονομία μετουσιώθηκε σε δημοσιονομικά μέτρα στις 23 Σεπτεμβρίου, όταν ο νέος υπουργός Οικονομικών Kwasi Kwarteng εξήγγειλε τον «μίνι προϋπολογισμό».

Η πρωθυπουργός είχε ήδη αρνηθεί κάθε βοήθεια από τον πολύπειρο Tom Scholar και κάθε απόπειρα να μετριάσει τις εξαγγελίες της: το πλάνο περιελάμβανε περικοπή φόρων στα υψηλά οικονομικά κλιμάκια, άρση του πλαφόν στα κέρδη των τραπεζών και κατάργηση της αύξησης εταιρικού φόρου. Μέσα σε όλα, είχε υποσχεθεί πλαφόν στους λογαριασμούς ενέργειας. Οι αντιδράσεις ήταν σαρωτικές.

Κανείς δεν είχε πειστεί για ένα πρόγραμμα ενίσχυσης της ιδιωτικής οικονομίας σε αυτή τη φάση: ούτε τα κόμματα της αριστεράς, τα οποία αντέδρασαν για το γεγονός ότι ανεβαίνει διαρκώς το κόστος ζωής και η κυβέρνηση φροντίζει τα υψηλά στρώματα, αλλά ούτε και οι αγορές πείστηκαν.

Λίγες μέρες μετά την ανακοίνωση, η Τράπεζα της Αγγλίας αποφάσισε να παρέμβει ανεβάζοντας τα επιτόκια, η εθνική οικονομία έχασε την εμπιστοσύνη της στις διεθνείς αγορές (ανέβηκαν τα κρατικά ομόλογα) και όλοι άρχισαν να μιλάνε ανοιχτά για την ύφεση που έρχεται στην Αγγλία.

Τρεις μέρες άντεξε η Liz Truss τις πιέσεις. Απέπεμψε τον υπουργό Kwasi Kwarteng, ζήτησε συγγνώμη για το λάθος (που μέχρι πρότινος υπερασπιζόταν με θέρμη) και έκανε στροφή 180 μοιρών στην οικονομική πολιτική της: το βάρος ανέλαβε ο νέος υπουργός Jeremy Hunt, προσπαθώντας να αποκαταστήσει την τιμή της Βρετανίας στις δημοσιονομικές αγορές.

Το νέο πλάνο ήταν ανάλογο με αυτό που ακολουθεί όλη η Ευρώπη: ενίσχυση της κοινωνικής πολιτικής για να απορροφηθεί το βάρος του πληθωρισμού. Η προτεραιότητα τώρα είναι «να δοθεί βοήθεια στους πιο ευάλωτους», παράλληλα με περικοπή δημόσιων δαπανών. Υπολογίζεται ότι τα καινούργια μέτρα θα εξασφαλίσουν 32 δισ. λίρες, αλλά θα δημιουργήσουν μια τρύπα 38 δισ. στα δημόσια οικονομικά.

Ο δρόμος δείχνει το ΔΝΤ.

Ποιο ήταν το λάθος της Liz Truss

Η πρόβλεψη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου είναι ότι οι αναπτυξιακοί δείκτες της Μ. Βρετανίας, από 3,6% που είναι τώρα, πρόκειται να πέσουν στο 0,3%. «Όσο ψηλά πηγαίνει ο πληθωρισμός, τόσο μειώνεται η αγοραστική δύναμη της χώρας και στα στενότερα χρηματοοικονομικά όρια επιβαρύνουν τη ρευστότητα των καταναλωτών και των επιχειρήσεων».

Σε αυτό το ντόμινο της οικονομικής δυσχέρειας, η πολιτική της Liz Truss έδωσε τη χαριστική βολή: δεν είναι τόσο ότι δεν έμεινε συνεπής στην πολιτική της, όσο ότι αυτό το πίσω-μπρος πρόδωσε τη φερεγγυότητά της και έσυρε τη βρετανική οικονομία στον πάτο.

Η ίδια δε φρόντισε να συνάψει ευρύ μέτωπο στο κόμμα των Συντηρητικών, απέπεμψε ανθρώπους με μεγάλη πείρα στην οικονομία της Βρετανίας, παρά επέμεινε τυφλά στο εγχειρίδιο του φιλελευθερισμού, το οποίο για ακόμη μια φορά απέδειξε ότι είναι άχρηστο.