Γιατί πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται να κλάψουν όταν παίρνουν αντικαταθλιπτικά
Τι σημαίνει συναισθηματική άμβλυνση, τι την προκαλεί και ποια είναι τα συμπτώματά της.
- 21 ΝΟΕ 2023
Ανήκεις στον πληθυσμό που ιδιαίτερα μετά το ξέσπασμα της πανδημίας και τον εγκλεισμό, ένιωσαν πως είναι χρήσιμο να ζητήσουν βοήθεια από επαγγελματίες, αφού δεν άντεχαν τη ζωή τους. Ή/και τον εαυτό τους. Κατ’ αρχάς, να σου δώσω συγχαρητήρια, καθώς δεν υπάρχει κάποια μεγαλύτερη ένδειξη δύναμης από το να ξέρεις τι σου γίνεται, να το αποδέχεσαι και να αναγνωρίζεις πως δεν κάνουμε όλοι για όλα.
Άρα, όπως θα πήγαινες για ένα πρόβλημα που έχεις στα μάτια στον οφθαλμίατρο, πηγαίνεις σε έναν ψυχίατρο ή ψυχολόγο όταν πονάει η ψυχή σου.
Συχνά σου προτείνεται να επισκεφτείς και ψυχίατρο. Αυτό γίνεται συνήθως, σε κρίσεις ή σε συνθήκες που έχουν ριζώσει για τα καλά μέσα μας και χρειάζονται άμεση αντιμετώπιση, γιατί δεν μας κάνουν καλό. Όπως είναι η κατάθλιψη. Έτσι, σου συστήνονται τα αντικαταθλιπτικά.
Αυτά σε βοηθούν να ανασυνταχθείς και να συνεχίσεις την πιο δύσκολη αποστολή που ενδεχομένως έχεις αναλάβει στη ζωή σου: να φροντίσεις τον εαυτό σου και να τον βοηθήσεις να σε βοηθήσει. Κάποιοι (από το 40 έως το 60% εξ όσων λαμβάνουν αντικαταθλιπτική αγωγή) γίνονται σύντομα «άνιωθοι».
Ενώ συμβαίνουν πράγματα που τους αφορούν, εκείνοι δεν αισθάνονται κάτι. Συμπεριλαμβανομένης της ευχαρίστησης. Γενικά, δεν τους ενδιαφέρουν πολλά.
Το φαινόμενο αυτό λέγεται «συναισθηματική άμβλυνση».
Ποιους αφορά η συναισθηματική άμβλυνση
Μελέτη του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης είχε ενημερώσει ότι τα αντικαταθλιπτικά που συνδέονται συχνότερα με τη συναισθηματική άμβλυνση είναι τα εξής:
Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης νορεπινεφρίνης (SNRI -ντουλοξετίνη, δεσβενλαφαξίνη και βενλαφαξίνη, βουπροπιόνη) που προτιμώνται σε συμπτώματα διαταραχής ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας.
Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI -εσκιταλοπράμη, φλουοξετίνη, σερτραλίνη και παροξετίνη) που αφορούν τη θεραπεία της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής και των διαταραχών άγχους.
Τρικυκλικά και τετρακυκλικά αντικαταθλιπτικά (αμιτριπτυλίνη, δεσβενλαφαξίνη) που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της κατάθλιψης, σε μακροπρόθεσμη βάση.
Τα συμπτώματα της συναισθηματικής άμβλυνσης
Όπως αναφέρουν οι έχοντες γνώση τα συμπτώματα της συναισθηματικής άμβλυνσης δεν είναι ίδια σε όλους. Ορισμένες τάσεις όμως, εμφανίζονται πιο συχνά.
Είναι οι εξής:
- Αίσθημα ανικανότητας να γελάσεις ή να κλάψεις.
- Δυσκολία στο να εκφράσεις στοργή, αγάπη, φόβο ή θυμό.
- Δυσκολία στο να μοιραστείς χαρά ή λύπη.
- Συναισθηματική απομάκρυνση από αγαπημένα πρόσωπα.
- Σεξουαλική δυσλειτουργία.
Αν κάποιος παρουσιάσει αυτά τα συμπτώματα και δεν τους δώσει βάση -δεν εστιάσει στο ότι αφορούν την αγωγή του- προκαλείται αίσθηση έλλειψης ταυτότητας και συχνά επιδείνωση της κατάθλιψης.
Γιατί δεν μπορείς να κλάψεις
Δεδομένου ότι δεν παθαίνουν συναισθηματική άμβλυνση όλοι όσοι λαμβάνουν αντικαταθλιπτικά, οι ερευνητές έχουν αντιμετωπίσει κάποιες δυσκολίες στο να προσδιορίσουν τους ακριβείς λόγους αυτής της επίδρασης. Η κύρια απορία είναι αν πρόκειται για παρενέργεια της αγωγής ή ένδειξη πως αυτή δεν λειτουργεί.
Υπάρχει μια συμφωνία μεταξύ των ειδικών ως προς την‘ευθύνη της σεροτονίνης (βλ. μόριο στον εγκέφαλο που μεταφέρει μηνύματα μεταξύ εγκεφαλικών κυττάρων και ρυθμίζει τη διάθεση). Εν τούτοις, οι περισσότεροι τονίζουν πως για τη συναισθηματική άμβλυνση δεν μπορεί να φταίει ρόλο μια ορμόνη.
Είναι πιθανό ότι η ανισορροπία και των τριών βασικών νευροδιαβιβαστών (σεροτονίνη, ντοπαμίνη και νορεπινεφρίνη) μπορεί να προκαλέσει την επίδραση της συναισθηματικής αμβλύνσεως. Εικάζεται και ότι όσοι έχουν υποκείμενο ορμονικό έλλειμμα, τα πάνε χειρότερα.
Υπάρχει και η θεωρία που αναφέρει ότι η συναισθηματική αμβλύτητα είναι περισσότερο ένα σύμπτωμα που αποκαλύπτεται, όταν τα αντικαταθλιπτικά ανακουφίζουν. Έτσι, βγαίνουν στην επιφάνεια υποκείμενα συμπτώματα. Δεν προκαλούνται. Για να καταλήξουν κάπου, θα χρειαστεί περαιτέρω έρευνα.
Το τελευταίο εύρημα
Η πιο πρόσφατη σχετική μελέτη δημοσιεύτηκε φέτος. Την έκαναν ερευνητές του Cambridge και του University of Copenhagen, που εστίασαν στους εκλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI).
Διαπίστωσαν ότι η εσιταλοπράμη επηρέασε αρνητικά την ενίσχυση της μάθησης, αλλά δεν επηρέασε άλλα μέτρα γνωστικής λειτουργίας -συμπεριλαμβανομένης της προσοχής, της μνήμης και της συναισθηματικής επεξεργασίας.
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι η μειωμένη ευαισθησία ενίσχυσης που προκαλείται από την εσιταλοπράμη, μπορεί να αντανακλά το συναισθηματικό αποτέλεσμα αμβλύνσεως που αναφέρεται συχνά από άτομα που λαμβάνουν εκλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης. «Απαιτείται ωστόσο, περαιτέρω εργασία για την κατανόηση του υποκείμενου μηχανισμού».
