Γιατί τα πληκτρολόγια δεν έχουν τα γράμματα σε αλφαβητική σειρά
Πώς η γραφομηχανή έπαιξε τον δικό της ρόλο στην εγκαθίδρυση του QWERTY στα πληκτρολόγιά μας.
- 28 ΙΑΝ 2025
Η διάταξη του πληκτρολογίου QWERTY είναι τόσο κοινή που οι περισσότεροι από εμάς δεν δείχνουμε ποτέ την ανάγκη να αναρωτηθούμε για την ασυνήθιστη τοποθέτηση των γραμμάτων. Αν το κάνουμε, όμως, μπορεί να δυσκολευτούμε να κατανοήσουμε τη λογική πίσω από αυτή: Γιατί η πρώτη σειρά ξεκινά με τα γράμματα Q, W, E, R, T, Y;
Παρόλο που αυτή η φαινομενικά τυχαία διάταξη βρίσκεται σχεδόν σε κάθε υπολογιστή, laptop και smartphone στον κόσμο ή τουλάχιστον στις χώρες που χρησιμοποιούν λατινικούς χαρακτήρες, η ιστορία της είναι πιο ενδιαφέρουσα απ’ ό,τι ίσως πιστεύουμε.
Η άνοδος της γραφομηχανής έχει παίξει το δικό της ρόλο
william-warby / unsplash
Τον 19ο αιώνα, διάφοροι εφευρέτες ανέπτυξαν μηχανές για να γράφουν επιστολές. Οι περισσότερες από αυτές ήταν μεγάλες και δυσκίνητες, μοιάζοντας περισσότερο με πιάνα παρά με εργαλεία γραφής. Κάποιες ήταν χρήσιμες για άτομα με προβλήματα όρασης, αλλά γενικά ήταν αργές και λιγότερο αποδοτικές από την απλή γραφή.
Εδώ μπαίνει στο προσκήνιο ο Christopher Latham Sholes, ένας Αμερικανός εφευρέτης, που το 1866 συνεργαζόταν με τον Carlos Glidden για την ανάπτυξη μιας μηχανής αρίθμησης σελίδων βιβλίων. Ο Sholes εμπνεύστηκε τη δημιουργία μιας μηχανής που θα μπορούσε να τυπώνει λέξεις, και σύντομα κατοχύρωσαν μαζί δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για μια πρωτότυπη γραφομηχανή, που ήταν ωστόσο αρκετά αδέξια.
Αυτό το πρωτότυπο είχε μια σειρά από πλήκτρα σε αλφαβητική διάταξη. Πατώντας τα, ενεργοποιούνταν μικρά σφυριά με γράμματα, που χτυπούσαν μια μελανοταινία και άφηναν αποτύπωμα στο χαρτί. Παρόλο που ήταν καινοτόμο, το σύστημα αυτό είχε προβλήματα, οπότε ο Sholes συνέχισε την ανάπτυξή του.
Το 1872, ο Sholes και οι συνεργάτες του παρουσίασαν την πρώτη πρακτική γραφομηχανή. Αντί για μια αλφαβητική σειρά, αυτή η νέα γραφομηχανή είχε μια τετράστηλη διάταξη με ένα πληκτρολόγιο QWE.TY (με τελεία στη θέση του R). Το 1873, ο Sholes πούλησε τα δικαιώματα κατασκευής στη Remington Arms Company, που τελειοποίησε το μηχάνημα, δημιουργώντας το πρώτο εμπορικά επιτυχημένο μοντέλο γραφομηχανής με διάταξη QWERTY.
Γιατί QWERTY;
sofya / Unsplash
Η προέλευση της διάταξης QWERTY δεν είναι ξεκάθαρη. Μια ευρέως διαδεδομένη θεωρία είναι ότι ο Sholes σχεδίασε το QWERTY για να επιβραδύνει την ταχύτητα των δακτυλογράφων, ώστε να αποφεύγονται οι εμπλοκές στη γραφομηχανή. Πράγματι, στις παλιές γραφομηχανές, αν πατούσες δύο πλήκτρα πολύ γρήγορα, οι μηχανισμοί συχνά μπλέκονταν.
Ωστόσο, δεν υπάρχει ισχυρή απόδειξη ότι ο Sholes σχεδίασε εσκεμμένα ένα «αργό» πληκτρολόγιο. Το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας που περιγράφει το QWERTY δεν αναφέρει τίποτα για την πρόληψη εμπλοκών. Επιπλέον, όταν κατοχυρώθηκε η διάταξη, δεν υπήρχαν ακόμα «δακτυλογράφοι αφής» που πληκτρολογούσαν γρήγορα.
Μια πιο πειστική εξήγηση προέρχεται από τους ερευνητές Koichi Yasuoka και Motoko Yasuoka από το Πανεπιστήμιο του Κιότο. Σύμφωνα με την έρευνά τους το 2010, το QWERTY προέκυψε από τη χρήση των πρώτων γραφομηχανών από τηλεγραφητές. Οι τηλεγραφητές, που έπρεπε να μεταγράφουν γρήγορα μηνύματα, έβρισκαν τις αλφαβητικές διατάξεις μπερδεμένες. Με βάση την εμπειρία τους, η διάταξη εξελίχθηκε ώστε να διευκολύνει την αποστολή και λήψη τηλεγραφημάτων.
Επιπλέον, αλλαγές έγιναν και από τους κατασκευαστές, όπως οι μηχανικοί της Remington, για να βελτιώσουν τη λειτουργικότητα και να αποφύγουν την παραβίαση υπαρχόντων διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Έτσι, το QWERTY ήταν αποτέλεσμα μιας σειράς συμβιβασμών μεταξύ εφευρετών και παραγωγών.
Η επιμονή ενός ατελούς σχεδίου
william-warby / Unsplash
Παρόλο που το σύστημα QWERTY δεν σχεδιάστηκε για να επιβραδύνει τους δακτυλογράφους, υπάρχουν πιο αποδοτικές διατάξεις, όπως η Dvorak, που δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1930 για ταχύτερη και πιο άνετη πληκτρολόγηση. Ωστόσο, το QWERTY είχε ήδη καθιερωθεί παγκοσμίως, και η μετάβαση σε μια νέα διάταξη θα απαιτούσε τεράστια εκπαίδευση και αλλαγή συνηθειών.
Ακόμα και σήμερα, παρόλο που υπάρχουν πιο σύγχρονες εναλλακτικές, όπως το KALQ για οθόνες αφής, το QWERTY παραμένει η κυρίαρχη διάταξη. Για σχεδόν 150 χρόνια, συνεχίζει να είναι το πρότυπο για πληκτρολόγια υπολογιστών και φορητών συσκευών. Το μέλλον θα δείξει αν κάποια νέα διάταξη μπορεί να εκτοπίσει αυτήν τη διαχρονική αλλά ατελή διάταξη.
