Γιατί το φεγγάρι έρχεται πιο κοντά όταν έχει πανσέληνο
Σήμερα το βράδυ θα εμφανιστεί η πρώτη υπερπανσέληνος του 2022. Υπάρχει όμως μία αιώνια απορία: γιατί η σελήνη φαίνεται άλλες μέρες πιο κοντά σε εμάς και άλλες όχι;
- 14 ΙΟΥΝ 2022
Χθες το βράδυ, στον Ιαπωνικό Κήπο στο Παγκράτι, το Φεγγάρι κατέβηκε μέσα από τις φυλλωσιές των δέντρων και στάθηκε λίγο πάνω από την ταμπέλα της pub Red Lion. Έμοιαζε πιο μεγάλο από ποτέ, ενώ σήμερα που περιμένουμε την πρώτη υπερπανσέληνο του 2022 (η οποία έχει ονομαστεί Πανσέληνος της Φράουλας) θα δείχνει ακόμα πιο γιγάντιο. Φανταστική εικόνα, έτσι; Ναι, αν και επί της ουσίας δεν είναι πραγματική.
Το φεγγάρι όντως πλησιάζει κάποιες φορές περισσότερο στη Γη καθώς η κυκλική τροχιά του είναι στην πραγματικότητα ελλειπτική. Έτσι, σε κάποιες φάσεις έρχεται 12% έως 15% πιο κοντά στον πλανήτη μας. Μάλιστα, όταν αυτό συμβαίνει νύχτες με πανσέληνο τότε λέμε ότι έχουμε «υπερπανσέληνο».
Όλα αυτά όμως δεν αρκούν για να εξηγήσουν τη γνωστή ή μάλλον αιώνια απορία μας: γιατί κάποιες φορές το φεγγάρι μοιάζει να είναι πιο κοντά από ότι άλλες;
Μία διαχρονική ψευδαίσθηση
Αν ανατρέξουμε στις αναμνήσεις μας θα θυμηθούμε πολλά καλοκαιρινά απογεύματα όπου το φεγγάρι έμοιαζε τεράστιο καθώς βουτούσε στη θάλασσα. Αντίστοιχα, και επειδή πολλές φορές στον αστικό ιστό δεν έχουμε τη δυνατότητα να δούμε τον βραδινό ουρανό εξαιτίας των πολυόροφων κτιρίων, υπήρξαν στιγμές που ίσως πιστέψαμε ότι η πανσέληνος έχει προσγειωθεί στη στέγη των σπιτιών.
Αυτές οι αναμνήσεις δεν είναι τίποτα άλλο πέρα από μία διαχρονική ψευδαίσθηση που μοιράζεται όλος ο πλανήτης. Το όνομά της; «Ψευδαίσθηση της Σελήνης».
Οι αστρονόμοι ασχολούνται εδώ και αιώνες με το συγκεκριμένο ζήτημα, χωρίς όμως να έχει δοθεί μία και μοναδική επιστημονική απάντηση.
Παρόλα αυτά, υπάρχουν κάποιες παραδοχές με τις οποίες όλοι συμφωνούν. Σε γενικές γραμμές, οι άνθρωποι έχουμε την τάση να πιστεύουμε ότι το φεγγάρι είναι μεγαλύτερο όταν το τελευταίο βρίσκεται κοντά στη γραμμή του ορίζοντα. Αυτό συμβαίνει επειδή συνήθως κρίνουμε το μέγεθος του ανάλογα με τα αντικείμενα που «βρίσκονται» δίπλα του.
Για παράδειγμα, αν η πανσέληνος σταθεί ακριβώς πάνω από το σπίτι στο χωριό, τότε φαίνεται μάλλον μικρή. Αν όμως παρακολουθήσεις την ίδια πανσέληνο από απόσταση -ίσως από κάποιον λόφο κοντά στο χωριό- τότε το μέγεθος της σε σχέση με το σπίτι θα μοιάζει εξαιρετικά μεγαλύτερο. Όλα είναι θέμα προοπτικής τελικά.
Επί της ουσίας, η ψευδαίσθηση έχει να κάνει με το γεγονός ότι η σελήνη βρίσκεται τόσο μακριά από τον πλανήτη μας ώστε αποκλείεται να βλέπαμε κάποια ουσιαστική διαφορά ανάλογα με την ελλειπτικής της τροχιά. Εκείνο που αλλάζει είναι με το τι πράγματα τη συγκρίνουμε – ένα σπίτι, ένα βουνό, ένα πλοίο- και από ποια απόσταση την παρακολουθούμε.
Σίγουρα, μάλιστα, η πανσέληνος φαίνεται πιο μεγάλη από τις άλλες φάσεις του φεγγαριού και αυτό έχει να κάνει και με το πόσο φωτεινή είναι σε σχέση με, ας πούμε, την ημισέληνο.
Η εξήγηση, λοιπόν, που δίνουν κάποιοι επιστήμονες λέγοντας πως η γήινη ατμόσφαιρα λειτουργεί ως μεγεθυντικός φακός για τη Σελήνη δεν είναι αρκετή. Αντίστοιχα, ούτε και η ελλειπτική τροχιά αρκεί για κάτι τέτοιο. Επί της ουσίας, το φεγγάρι δείχνει πελώριο όταν το συγκρίνουμε με ένα απομακρυσμένο σπίτι που κοιτάμε από απόσταση.
Είναι μια ψευδαίσθηση, η οποία όμως συνδέεται -όχι άδικα- με μερικές από τις πιο δυνατές αναμνήσεις της ζωής μας.
