Η ημέρα που οι Γερμανοί εκτέλεσαν 120 ανθρώπους στο Αγρίνιο

Προηγουμένως οι ΕΛΑΣίτες εξουδετέρωσαν τους στρατιώτες που τη συνόδευαν, έκλεψαν τα όπλα και στη συνέχεια, μετά την έκρηξη, πολέμησαν σκληρά με τις δυνάμεις των SS που έφτασαν στο σημείο. Από τις μάχες σκοτώθηκαν δεκάδες Γερμανοί -μεταξύ των οποίων κι ένας ταγματάρχης των SS-, ενώ πολλοί ήταν και οι αιχμάλωτοι που έπεσαν στα χέρια των ανταρτών.

Οι Γερμανοί μπορούσαν να σβήσουν την ντροπή τους μόνο με έναν τρόπο, τον πιο βάρβαρο, αυτόν που άλλωστε συνήθιζαν: εκτελέσεις αμάχων.

Οι ναζί μαζί με τους ταγματασφαλίτες του δωσίλογου ταγματάρχη του ελληνικού στρατού, Γεωργίου Τολιόπουλου, που είχαν την έδρα τους στο Αγρίνιο, συνέλαβαν 450 άτομα, γεμίζοντας ασφυκτικά τις φυλακές του Αγρινίου-τις φυλακές της Αγίας Τριάδας.

Από εκείνη τη μέρα μέχρι το βράδυ της 13ης Απριλίου, οι φήμες που έφταναν στα αυτιά των Αγρινιωτών, τους ζητούσαν να προετοιμάζονται για σφαγή. Απ’ την άλλη, οι γερμανοτσολιάδες της περιοχής, που προέρχονταν κυρίως απ’ την Πάτρα, προσπαθούσαν να τους καθησυχάσουν. Όταν όμως την Μεγάλη Πέμπτη κυκλοφόρησε και το νέο ότι σε ένα χωράφι της περιοχής, έσκαβαν δεκάδες λάκκους, όλα έδειχναν ότι οι φήμες θα επαληθεύονταν.

Τη Μεγάλη Παρασκευή, στις 14 Απριλίου 1944 στις 5:00 τα ξημερώματα, ο λοχίας Καρλ Βέρνερ φώναξε τα ονόματα τριών κρατουμένων στις φυλακές της Αγίας Τριάδας. Επρόκειτο για τους Χρήστο Σαλάκο, 23 ετών, Παναγιώτη Σούλο, 22 ετών και Αβραάμ Αναστασιάδη, 52 ετών. Οι δύο νεαροί ΕΠΟΝίτες και ο υπάλληλος της ΑΤΕ οδηγήθηκαν στην κεντρική πλατεία του Αγρινίου τη σημερινή πλατεία Δημοκρατίας, και κρεμάστηκαν.

«Τον απαγχονισμό του μακαρίτη Σαλάκου τον παρακολούθησα από σιμά», θα πει αργότερα ένας αυτόπτης μάρτυρας. «Επί κεφαλής του αποσπάσματος ήταν ο περίφημος δήμιος επιλοχίας και έπειτα ανθυπολοχαγός του Τάγματος Ασφαλείας, ο Γεωργόπουλος. Όταν ετοίμαζαν τη θηλιά ο Σαλάκος φώναζε “θα μ’ εκδικηθεί ο λαός του Αγρινίου. Ζήτω το ΕΑΜ”. Με φρίκη άκουσα το Γεωργόπουλο να απαντάει με θηριωδία “σκάσε, παλιοκάθαρμα” και τράβηξε το σκαμνί απ’ τα πόδια του θύματος. Οι άλλοι τσολιάδες έστρεψαν τα νώτα τους προς την κολώνα για να μη βλέπουν. Απόστρεψα με φρίκη το πρόσωπο και δεν μπόρεσα να συγκρατήσω το παράπονο που μ’ έπνιγε…».

Μία ώρα μετά, ο Γερμανός λοχίας Βέρνερ μαζί με τους γερμανοτσολιάδες επέστρεψε στη φυλακή και έδωσε τη διαταγή να βγουν όλοι οι φυλακισμένοι στο προαύλιο. Τους ζήτησαν να στοιχηθούν σε γραμμές κι έπειτα ένας Γερμανός αξιωματικός, μαζί με τον υπολοχαγό Μπλέσσα των Ταγματάτων Ασφαλείας, φώναζαν τα ονόματα των μελλοθανάτων. Κάθε δέκα άτομα που συμπληρώνονταν, ένα απόσπασμα ταγματασφαλιτών τους έπαιρνε και τους οδηγούσε πίσω από την Αγία Τριάδα, στο σημείο όπου είχαν σκαφτεί οι λάκκοι. Προτού σταματήσουν οι ριπές των πολυβόλων, οι μελλοντικοί νεκροί άκουγαν τον Γερμανό αξιωματικό να φωνάζει τα ονόματά τους μέσα απ’ το πλήθος. Συνολικά 117 άτομα οδηγήθηκαν και εκτελέστηκαν σε εκείνο το σημείο, ανάμεσά τους μία γυναίκα και δυο Ιταλοί αντιφασίστες.

Την επόμενη ημέρα, το Μεγάλο Σάββατο οι τρεις κρεμασμένοι της κεντρικής πλατείας, κατέβηκαν από τις κρεμάλες, και πετάχτηκαν ανάμεσα στα υπόλοιπα πτώματα.

Την ίδια μέρα, ο στρατιωτικός διοικητής των Γερμανικών μονάδων Ηπείρου, εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση, που δημοσιεύτηκε και στα ελληνικά και στα γερμανικά, στην εφημερίδα Δυτική Ελλάς:

«ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΙΣ

Την 9ην Απριλίου 1944 ο εκ Μεσολογγίου προς Αγρίνιον κατευθυνόμενος σιδηροδρομικός συρμός, υπέστη βορείως της Σταμνάς επίθεσιν κομμουνιστικών συμμοριών και επυρπολήθη. Γερμανοί στρατιώται και συνταξιδεύοντες Έλληνες πολίται εφονεύθησαν ή ετραυματίσθησαν, τραυματισμένοι Γερμανοί στρατιώται εφονεύθησαν ή ηπήχθησαν ανάνδρως.

Ως αντίποινα των υπούλων τούτων πράξεων, αίτινες πλήττουν αφ’ ενός τον Γερμανικόν Στρατόν και αφ’ ετέρου τους ειρηνικούς κατοίκους, ελήφθησαν και εξετελέσθησαν τα κάτωθι μέτρα:

1ον) Σήμερον 120 κομμουνισταί εκ χωρίων κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής και εκ Παναιτωλίου, οίτινες ως διεπιστώθη, έλαβον μέρος εμμέσως ή αμέσως εις την εν λόγω πράξιν, ετυφεκίσθησαν ή απηγχονίσθησαν εν Αγρινίω.

2ον) Εις Σταμνάν και Παναιτώλιον, ορισμένος αριθμός οικιών, εις τας οποίας είχον διαμείνει συμμορίται ή ανευρέθησαν εν αυταίς όπλα και πυρομαχικά, κατεστράφη.

3ον) Δέκα χωρία, εξ ων προήρχοντο οι λησταί, ή τα οποία κείνται κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής, υπεχρεώθησαν εις την καταβολήν μεγάλης χρηματικής ποινής.

Εις περίπτωσιν επαναλήψεως, όλα τα χωρία άτινα κείνται παρά την σιδηροδρομικήν γραμμήν, ως και εκείνα ων οι κάτοικοι λαμβάνουν μέρος εις αποπείρας, θα καταστραφούν. Και οι άνω των 16 ετών άρρενες κάτοικοι αυτών θα υποβληθούν εις αντίποινα.

14 Απριλίου 1944

Ο ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΗΠΕΙΡΟΥ»

Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι μετά την απελευθέρωση ο προδότης αρχιταγματασφαλίτης Γεώργιος Τολιόπουλος, όχι μόνο δεν καταδικάστηκε, αλλά το 1948 προήχθη στον βαθμό του αντισυνταγματάρχη. Πέθανε σε στρατιωτικό νοσοκομείο, πλήρης τιμών, το 1962.