Η οικονομία της Ισπανίας ανθίζει χάρη στην μεταναστευτική της πολιτική
- 20 ΦΕΒ 2025
Σύμφωνα με τα πρώτα επίσημα στοιχεία για το 2024, το ΑΕΠ της Ισπανίας αυξήθηκε κατά 3,2%, σχεδόν πέντε φορές πάνω από τον μέσο όρο της ευρωζώνης και των ΗΠΑ, οι οποίες τα πήγαν επίσης πολύ καλά. Τον Δεκέμβριο, ο Economist κατέταξε την Ισπανία πρώτη ανάμεσα σε 37 κυρίως πλούσιες χώρες με βάση πέντε κοινούς δείκτες: ΑΕΠ, απόδοση χρηματιστηρίου, βασικός πληθωρισμός, ανεργία και κρατικά ελλείμματα. Οι προβλέψεις λένε πως τα πράγματα θα πάνε καλά για την ιβηρική χώρα και το 2025.
Γιατί όμως τα πάει τόσο καλά η Ισπανία; Τι το διαφορετικό κάνει; Σύμφωνα με πρόσφατα άρθρο του Guardian, ένας βασικός λόγος είναι η μεταναστευτική της πολιτική.
Οι πρόσφατες μεταναστευτικές ροές από την Κολομβία, τη Βενεζουέλα και άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής, καθώς και από το Μαρόκο, ενίσχυσαν την εγχώρια ζήτηση και αναζωογόνησαν το εργατικό της δυναμικό. Σύμφωνα με έρευνα, σχεδόν το 90% των νέων θέσεων εργασίας καλύφθηκαν από εργαζόμενους αλλοδαπής καταγωγής ή διπλής υπηκοότητας, ενώ η ανεργία στη χώρα βρίσκεται πια στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2007.
Η οικονομική και όχι μόνο, ανάπτυξη της Ισπανίας οφείλεται σε ένα ευρύ φάσμα παραγόντων: μια ακμάζουσα τουριστική βιομηχανία, δημόσιες επενδύσεις που υποστηρίζονται από τα ταμεία ανάκαμψης της πανδημίας της Ε.Ε., βιομηχανικές εξαγωγές προς τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ειδικά από το 2021), ανάπτυξη των χρηματοοικονομικών και τεχνολογικών επιχειρήσεων και χαμηλό ενεργειακό κόστος χάρη στην επέκταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη χώρα.
Ορισμένες από τις εργασιακές μεταρρυθμίσεις που θέσπισε η κεντροαριστερή κυβέρνηση συνασπισμού έχουν επίσης βάλει περισσότερα χρήματα στις τσέπες των καταναλωτών χαμηλού εισοδήματος – ιδίως, η σταθερή αύξηση του κατώτατου μισθού, ο οποίος από την ανάληψη των καθηκόντων του πρωθυπουργού Pedro Sánchez το 2018 έχει αυξηθεί περισσότερο από 50%.
Κι ενώ το βάρος καθενός από αυτούς τους παράγοντες εξακολουθεί να είναι υπό συζήτηση, η μεταναστευτική πολιτική εξακολουθεί να είναι ο πιο συχνά αναφερόμενος λόγος για τις επιδόσεις της Ισπανίας και ίσως το πιο χαρακτηριστικό της πλεονέκτημα σε σύγκριση με άλλες χώρες. Η μετανάστευση άλλαξε εμφανώς την ισπανική κοινωνία τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα στις μεγάλες πόλεις. Η Μαδρίτη, για παράδειγμα, έχει τώρα περισσότερους από 1 εκατομμύριο κατοίκους από τη Λατινική Αμερική – από μόλις 80.000 μόλις πριν από 25 χρόνια.
Αυτή η μεταμόρφωση της κοινωνίας υποστηρίζεται και από στοιχεία. Η Ισπανίδα αρθρογράφος του Guardian γράφει χαρακτηριστικά πως στη γειτονιά της στο κέντρο της Μαδρίτης, το πιο αγαπητό βιβλιοπωλείο ανήκει σε δύο Αργεντινούς δημοσιογράφους, ο φούρνος ανήκει σε μια γυναίκα με καταγωγή από την Ουγγαρία, ενώ το παραδοσιακό ισπανικό ζαχαροπλαστείο της γειτονιάς άρχισε πια να πουλάει και βενεζουελάνικα εδέσματα. Όχι πολύ μακριά από το ζαχαροπλαστείο, υπάρχει μια μεγάλη πινακίδα υπέρ του Αργεντινού προέδρου, Javier Milei, η οποία όμως έχει «καταστραφεί» από τους επικριτές του.
Βέβαια, ακόμα και στο ισπανικό θαύμα δεν είναι όλα ρόδινα. Η Ισπανία εξακολουθεί να δίνει αγώνα με τη χαμηλή παραγωγικότητα, την υπερβολική εξάρτηση από τον δημόσιο τομέα και τους χαμηλούς μισθούς (το κατά κεφαλήν ΑΕΠ δεν έχει αυξηθεί τόσο όσο το ΑΕΠ), ακόμη κι αν έχει βελτιωθεί και σε αυτούς τους τομείς. Ο τουρισμός, ενώ είναι κινητήριος δύναμη για την οικονομία, έχει επιδεινώσει το στεγαστικό πρόβλημα και έχει πυροδοτήσει αντιδράσεις κατά των επισκεπτών, με τις πλατφόρμες βραχυπρόθεσμης ενοικίασης να ωθούν τους ντόπιους να φύγουν από τα κέντρα των πόλεων και να αναζητήσουν στέγη στα προάστια.
Η αρθρογράφος του Guardian τονίζει πως η μετανάστευση έχει παίξει ρόλο στην ανάγκη για οικονομικά προσιτή στέγαση, με τη ζήτηση να ξεπερνά την προσφορά καθώς ο πληθυσμός αυξάνεται. Ορισμένοι πολιτικοί κατηγορούν τους πλούσιους αγοραστές από τη Βενεζουέλα και την Κολομβία για τις αυξανόμενες τιμές στις πιο ακριβές γειτονιές της Μαδρίτης. Και οι φτωχότεροι μετανάστες, ιδιαίτερα εκείνοι από χώρες της Βόρειας Αφρικής, συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν διακρίσεις και εκμετάλλευση από αδίστακτους εργοδότες ή ιδιοκτήτες σπιτιών. Την ίδια στιγμή, οι δήμοι και οι περιφέρειες μοιάζουν να είναι συχνά εγκλωβισμένοι σε διαφωνίες σχετικά με τη στέγαση των ανηλίκων μεταναστών που φτάνουν ασυνόδευτοι στην Ισπανία.
Ωστόσο, παρά τις όποιες προκλήσεις, η Ισπανία βρίσκεται σε πολύ καλύτερη μοίρα αυτή τη στιγμή, ειδικά όταν συγκρίνεται με οικονομίες όπως αυτές της Γερμανίας και της Βρετανίας, που τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα.
Το μέλλον ωστόσο μοιάζει αβέβαιο, καθώς ορισμένοι Ευρωπαίοι γείτονες της Ισπανίας παραμένουν οικονομικά αδύναμοι και η παγκόσμια ζήτηση θα μπορούσε να συρρικνωθεί εάν ο Donald Trump ξεκινήσει έναν διατλαντικό εμπορικό πόλεμο. Εάν επαναληφθεί μια κρίση της κλίμακας του κραχ του 2008, οι μετανάστες ίσως επιστρέψουν στις χώρες προέλευσής τους, αφήνοντας την Ισπανία με έναν γερασμένο πληθυσμό και μειωμένο εργατικό δυναμικό που δε θα μπορεί να στηρίξει τις συντάξεις και τις δημόσιες υπηρεσίες.
Προς το παρόν, ακόμα κι αν δεν είναι όλα τέλεια, η Ισπανία αποτελεί πρότυπο για το πώς η μετανάστευση μπορεί να δώσει ενέργεια σε μια οικονομία και μια κοινωνία. Ο Keir Starmer και άλλοι ηγέτες οικονομιών χαμηλής ανάπτυξης που ξεμένουν από ιδέες θα πρέπει να το λάβουν υπόψη. Η ιδεολογική ακαμψία κατά των εργαζομένων που γεννήθηκαν στο εξωτερικό δεν είναι απλώς ξενοφοβική, είναι οικονομικά κοντόφθαλμη.
