Η πολύνεκρη βεντέτα της Κρήτης που έπρεπε να επέμβει ο στρατός για να σταματήσει
Γυρίζουμε πίσω τον χρόνο στη δεκαετία του '50 και το χωριό Βορίζια στους πρόποδες του Ψηλορείτη. Εκεί όπου μέχρι σήμερα η 27η Αυγούστου θεωρείται καταραμένη μέρα.
- 30 ΟΚΤ 2021
Το ημερολόγιο γράφει 27 Αυγούστου 1955. Στο χωριό Βορίζια της Κρήτης έχει στηθεί μεγάλο γλέντι για τον εορτασμό του Αγίου Φανουρίου. Τα γλέντια, οι τσικουδιές, το κρασί, η λύρα και οι μαντινάδες πάνε κι έρχονται. Ποιος να ‘ξερε, όμως, τι πρόκειται να συμβεί σε λίγη ώρα.
Βρισκόμαστε στην κεντρική πλατεία του χωριού. Ο 38χρονος Κρητικός κτηνοτρόφος και δασοφύλακας, Γιάννης Φραγκιαδάκης, κάθεται σ’ ένα καφενείο και πίνει με τους φίλους του. Ξαφνικά μια παρέα εμφανίζεται και κατευθύνεται προς το μαγαζί του Μανούσου Εμμανουήλ Βεϊσάκη, το οποίο βρίσκεται ακριβώς δίπλα.
Τους φωνάζει να μην πάνε σ’ εκείνο το καφενείο και να κοπιάσουν στο δικό του. Οι φωνές φτάνουν ως τα αυτιά του Βεϊσάκη. Εκείνος οργισμένος παίρνει ένα μαχαίρι από το μαγαζί, κατευθύνεται προς το τραπέζι στο οποίο κάθεται ο δασοφύλακας και του δίνει μια μαχαιριά στην πλάτη.
Το θύμα δεν προλαβαίνει να αντιδράσει και πεθαίνει επί τόπου. Τα πανηγύρια έχουν τελειώσει. Οι κάτοικοι του χωριού σοκάρονται και τρέχουν να κρυφτούν στα σπίτια τους για να σωθούν από το κακό που ερχόταν. Μια βεντέτα είχε μόλις ξεκινήσει.
Ένα χωριό – πεδίο μάχης
Οι συγγενείς του δολοφονημένου Φραγκιαδάκη παίρνουν τα όπλα και βγαίνουν στο χωριό με σκοπό να σκοτώσουν όποιον συγγενή του Βεϊσάκη βρουν μπροστά τους. Ο πρώτος άτυχος που πέφτει μπροστά τους είναι ο 18χρονος Μανούσος Βεϊσάκης, πρωτεξάδελφος του Βεϊσομανούσου, ο οποίος πυροβολείται θανάσιμα στον εξώστη του σπιτιού του, όπου βγαίνει για να δει τι έχει συμβεί, μετά το πρώτο φονικό.
Σύμφωνα με τις διηγήσεις του συγγραφέα Δημήτρη Ξυριτάκη στο βιβλίο Λόγω τιμής – Ιστορίες κρητικής βεντέτας, οι σκηνές που διαδραματίζονται στο χωριού είναι βγαλμένες από ταινία. Γυναίκες να θρηνούν με αναφιλητά τους νεκρούς τους και τρεις άνδρες να κυκλοφορούν στο χωριό πυροβολώντας όπου βρουν.
Από τις σφαίρες τους πεθαίνει ακόμη ένας κάτοικος του χωριού, ονόματι Μιχάλης Λεονταράκης. Αυτό που συμβαίνει, όμως, μερικά λεπτά μετά ξεπερνά την ανθρώπινη λογική.
Ο Κρητικός που σκότωσε 3 ανθρώπους με χειροβομβίδα
Στην αυλή του σπιτιού του δασοφύλακα έχει μαζευτεί κόσμος για να πενθήσει τον Γιάννη Φραγκιαδάκη. Ο Κρητικός ξάδερφος του δολοφονημένου Μιχάλη Λεονταράκη, Θεοχάρης, φτάνει έξω από την αυλή. Στα χέρια, ωστόσο, δεν κρατά κάποιο όπλο αλλά μια χειροβομβίδα.
Την απασφαλίζει και την πετάει στον κόσμο. Η έκρηξη είναι τόσο σφοδρή που χάνουν τη ζωή τους ακαριαία 3 άτομα και άλλα 14 τραυματίζονται πολύ σοβαρά. Μερικοί εκ των οποίων, μάλιστα, ακρωτηριάζονται.
Η χειροβομβίδα σκάει στην αυλή. Σύμφωνα, ωστόσο, με τις διηγήσεις, το κακό θα ήταν ακόμη μεγαλύτερο εάν η χειροβομβίδα έπεφτε μέσα στο σπίτι, κάτι το οποίο ήταν και ο στόχος του δράστη. Το ανώφλι της πόρτας, ευτυχώς, όμως τη σταμάτησε.
Η επέμβαση του στρατού
Τα νέα από τα πρωτοφανή επεισόδια φτάνουν αμέσως στο Ηράκλειο. Όλες οι διαθέσιμες δυνάμεις της χωροφυλακής ξεκινούν για τη Βορίζα, ενώ στο σημείο, λίγο αργότερα, φτάνει και διμοιρία του στρατού. Μαζί τους, γιατροί και ασθενοφόρα για να περιθάλψουν τα θύματα μιας βεντέτας, η οποία είχε μόλις ξεκινήσει.
Η εικόνα που αντικρίζουν τα σωστικά συνεργεία είναι πρωτοφανής. Κατεστραμμένα σπίτια, πτώματα και άνθρωποι ακρωτηριασμένοι στους δρόμους. Τους διασωθέντες τους βρίσκουν κλειδαμπαρωμένους στο σχολείο του χωριού. Είχαν φτάσει εκεί για να σωθούν από τα φονικά.
Η είδηση του μακελειού φτάνει την επόμενη μέρα ως τις εφημερίδες της Αθήνας, οι οποίες κάνουν εκτενή αναφορά στα επεισόδια που κόστισαν τη ζωή σε έξι άτομα σ’ ένα μικρό ορεινό χωριό της Κρήτης.
Οι ποινές των δολοφόνων και ο πρωταίτιος Κρητικός που την «έβγαλε καθαρή»
Οι δράστες των επιθέσεων, μεταξύ αυτών και ο Λεονταράκης που πέταξε τη χειροβομβίδα, συλλαμβάνονται και οδηγούνται στη φυλακή. Τον Ιούνιο του 1956, λίγο πριν συμπληρωθεί ένας χρόνος από το φονικό, το Β’ Κακουργιοδικείου Αθηνών εκδίδει την απόφασή του.
Οι δράστες των δύο πρώτων δολοφονιών καταδικάζονται σε κάθειρξη 20 και 10 ετών αντίστοιχα, ενώ ο Θεοχάρης Λεονταράκης, εξάδελφος του δολοφονηθέντος Μιχάλη και υπεύθυνος για το φονικό με τη χειροβομβίδα, σε 25 χρόνια.
Η τραγική ειρωνεία; Ο άνθρωπος από τον οποίο ξεκίνησαν όλα, ο καφετζής και χασάπης Μανούσος Εμμανουήλ Βεϊσάκης, παίρνει χάρη με βασιλικό διάταγμα της 17ης Απριλίου 1963 και μένει στη φυλακή μόλις 8 χρόνια.
Έξι δεκαετίες μετά, η ζωή στη Βορίζια δε θυμίζει σε τίποτα τα αιματηρά επεισόδια που συνέβησαν κάποτε στους δρόμους της. Η 27η Αυγούστου, ωστόσο, έχει πάψει να είναι γιορτή αλλά μια μέρα μνήμης στα θύματα τα οποία έπεσαν στο βωμό μιας από τις αιματηρές βεντέτες που έχουν συμβεί ποτέ στη χώρα.
