Η πολυτάραχη ζωή του Δρομέα, του εμβληματικού γυάλινου αγάλματος της Αθήνας

Ποια είναι όμως η πολυτάραχη ζωή του γλυπτού, πώς ο Δρομέας έφτασε στη σημερινή του μορφή και γιατί παραλίγο να κατεδαφιστεί;

Ο Δρομέας στην Ομόνοια

Ο Δρομέας δημιουργήθηκε τον Αύγουστο του 1988 από τον Κώστα Βαρώτσο, στα πλαίσια της καλλιτεχνικής δράσης «Δρώμενα» την οποία οργάνωσε ο δήμος Αθηναίων, επί δημαρχίας του Μιλτιάδη Έβερτ.

Όπως έχει εξομολογηθεί ο γλύπτης, δεν περίμενε ποτέ πως η ιδέα του Δρομέα θα γινόταν δεκτή από τον δήμο Αθηναίων.

Ο ίδιος είχε υποστηρίξει συγκεκριμένα: «Από την ημέρα των εγκαινίων δεν θυμάμαι πολλά. Ήμουν τόσο τρομαγμένος από το μέγεθος του όλου εγχειρήματος. Ενός εγχειρήματος που ξεκίνησε με μια γυάλινη μακέτα που έδωσα στον Σταύρο Ξαρχάκο ως πρόταση για την πόλη της Αθήνας. Ήταν τότε αντιδήμαρχος Πολιτισμού του Δήμου Αθηναίων. “Θα την πάω στον Έβερτ” μου είπε. Δεν περίμενα ποτέ ο Μιλτιάδης Έβερτ να δεχθεί ένα τόσο δύσκολο εγχείρημα, όπως η κατασκευή του Δρομέα, από το Δήμο της Αθήνας. Όμως ο Ξαρχάκος γύρισε και μου είπε: “Ξεκινάμε, βάλτο μπρος!”. Έτσι άρχισε αυτή η περιπέτεια».

Το γλυπτό τοποθετήθηκε αρχικά στην Ομόνοια, ενώ προορίζονταν να παραμείνει στο συγκεκριμένο σημείο για έναν μήνα, όσο και τα υπόλοιπα έργα τέχνης των «Δρώμενων». Το θέαμα, ωστόσο, εντυπωσίασε τους Αθηναίους και έτσι αποφασίστηκε να παραμείνει στην πλατεία μόνιμα. Μαζί, όμως, με τις κριτικές που εκθείαζαν τον Δρομέα, υπήρχαν άλλες τόσες που λοιδορούσαν το γλυπτό.

Οι αντιδράσεις

Ξαφνικά, μέσα στους επόμενους μήνες από την τοποθέτησή του δημιουργήθηκαν δύο στρατόπεδα. Από τη μία ήταν εκείνοι που υποστήριζαν την καλλιτεχνική παρέμβαση, θεωρώντας πως στην Αθήνα έλειπαν μοντέρνα έργα τέχνης, ενώ, από την άλλη, υπήρχαν οι πιο συντηρητικοί που διατυμπάνιζαν πως το πανύψηλο έργο οκτώ μέτρων δεν μοιάζει καθόλου με τον κλασικό αρχαίο Έλληνα δρομέα.

Όπως υποστήριξε, μάλιστα, ο ίδιος ο Βαρώτσος, το αρχικό όνομα του ιδιαίτερου γλυπτού ήταν «Ξένος», ωστόσο, εξαιτίας της φόρμας του έργου, η οποία υποδηλώνει κίνηση, επιλέχθηκε το όνομα «Δρομέας».

Η νέα ζωή στη Βασιλίσσης Σοφίας

Το έργο παρέμεινε εκεί για χρόνια, ως τη στιγμή που ξεκίνησαν οι εργασίες για την κατασκευή του μετρό της Αθήνας.

Ο Δρομέας, επειδή είχε κατασκευαστεί με το δεδομένο πως θα παρέμενε στο δημόσιο χώρο για μικρό χρονικό διάστημα, άρχιζε να αντιμετωπίζει προβλήματα στατικότητας και σταθερότητας της φόρμας του.

Σύμφωνα, μάλιστα, με τα δημοσιεύματα της εποχής, σχεδιάζονταν να κατεδαφιστεί. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, δεν συνέβη και αποφασίστηκε να μεταφερθεί προσωπικά στην πλατεία της Μεγάλης του Γένους Σχολή, απέναντι από το Χίλτον. Μόνο που η προσωρινή μετακόμιση έγινε τελικά μόνιμη.

Το έργο μεταφέρθηκε, επανασχεδιάστηκε και μελετήθηκε στατικά το 1994. Ο σταθμός του μετρό της Ομόνοιας ολοκληρώθηκε, ωστόσο, δεν γύρισε ποτέ πίσω.

Όπως παραδέχθηκε ο δημιουργός του έργου, Κώστας Βαρώτσος, το 2019, η τότε υπουργός Πολιτισμού, Μυρσίνη Ζορμπά, είχε ζητήσει από τον ίδιο να μεταφερθεί το γλυπτό στα Σκόπια και στη θέση του να τοποθετηθεί ένα άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ως δείγμα συμφιλίωσης μεταξύ των δύο κρατών, στα πλαίσια της Συμφωνίας των Πρεσπών. Το εγχείρημα, ωστόσο, δεν προχώρησε και ο Δρομέας παρέμεινε στη θέση του.

Ο Δρομέας αστράφτει ξανά

Ο καθαρισμός του γλυπτού, ο οποίος ολοκληρώθηκε πριν από μερικές μέρες, είναι ο τέταρτος που γίνεται τα τελευταία 20 χρόνια. Είχε προηγηθεί αυτός του 2003, του 2012 και του 2014.

Όπως εξήγησε  ο Νίκος Αβραμίδης, αρμόδιος αντιδήμαρχος για την καθαριότητα και την ανακύκλωση του Δήμου Αθηναίων, ο οποίος ανέλαβε το έργο, στο ΑΠΕ – ΜΠΕ: «Λόγω της θέσης του γλυπτού, υπάρχουν ουσίες οι οποίες κάθονται πάνω στο γυαλί. Δεν μιλάμε για απλή σκόνη αλλά κατά κύριο λόγο για ρύπους, το οποίο σημαίνει ότι απαιτείται μια ειδική διαδικασία καθαρισμού».

Αρχικά, το γλυπτό ψεκάστηκε με αφροποιητές για περισσότερες από τέσσερις ώρες, κατά τη διάρκεια των οποίων διατηρήθηκε σε υγρό περιβάλλον ώστε να μην στεγνώσει σε κανένα σημείο. Στη συνέχεια, ο Δρομέας ξεπλύθηκε με νερό σε θερμοκρασία 60 βαθμών Κελσίου και με μετρημένη πίεση, ώστε να μην προκληθούν φθορές, ενώ στο τέλος ξεπλύθηκε ξανά με απιονισμένο νερό για να αποφευχθούν τα στίγματα από άλατα πάνω στις γυάλινες επιφάνειες.

Στο μέλλον, επίσης, σχεδιάζονται εργασίες αποκατάστασης των τεμαχίων γυαλιού αλλά και έλεγχος στατικότητας του γλυπτού.