Ρωτήσαμε μία ψυχολόγο αν το ‘Τζόκερ’ είναι όντως επικίνδυνο για τα παιδιά

Ο δημόσιος διάλογος που άνοιξε μετά την -αδιανόητη- έφοδο της αστυνομίας στον κινηματογράφο ‘ΑΕΛΛΩ’, συνεχίζεται εδώ και μέρες με μεγάλη ένταση, με τη συζήτηση να στέκεται κυρίως στο κατά πόσον τελικά υπάρχουν ή όχι “κατάλληλες” και “ακατάλληλες” ταινίες.

Σκεφτήκαμε ότι οι πλέον κατάλληλοι ειδικοί για να μιλήσουν γι’ αυτό το θέμα είναι οι κλινικοί ψυχολόγοι, γι’ αυτό απευθυνθήκαμε στην κα Εύα Μεταλίδη, ψυχοπαθολόγο βρέφους, παιδιού και εφήβου.

Τη ρωτήσαμε για το αν θα πρέπει ένας ανήλικος να δει την ταινία, τι μπορεί να του συμβεί αν όντως τη δει και αν ποτέ έχει δεχτεί στο γραφείο της κάποιον έφηβο τραυματισμένο ψυχικά από μία ταινία ακατάλληλη, την οποία “δεν θα έπρεπε” να έχει δει.                                    

Μπορεί όντως να έχει επιπτώσεις στην ψυχολογία ενός ανήλικου να δει το Τζόκερ;

Σαφέστατα μπορεί να έχει, γι’ αυτό υπάρχουν και τα όρια ηλικίας. Ωστόσο, δεν είναι μόνο αυτό το ζήτημα εδώ. Για μένα πάει λίγο πιο πίσω, σε δύο άλλα πολύ βασικά ζητήματα, γιατί διάβαζα και τις δηλώσει του υπουργού Δημοσίας Τάξης, του κ. Χρυσοχοΐδη, ο οποίος δήλωνε ότι θα πήγαινε δει την ταινία με τον 15χρονο γιο του. Εδώ υπάρχει ένα πράγμα, το οποίο το αγνοούμε όλοι και είναι πάρα πολύ βασικό. Υπάρχει ένας νόμος, και αναφέρεται συγκεκριμένα στο πώς πρέπει να καθορίζεται η καταλληλότητα μιας ταινίας, και εν προκειμένω του ‘Τζόκερ’. Και οι νόμοι, ακόμη και αν δεν μας αρέσουν, δεν υπάρχουν για να τους σεβόμαστε;

Δεύτερο μείζον ζήτημα που αναδύεται μέσα απ’ αυτήν την ιστορία είναι εκείνο της οριοθέτησης. Ως γονείς αδυνατούμε να θέσουμε κατάλληλα όρια στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών μας. Εννοείται ότι δεν συμφωνώ καθόλου με την αστυνομία και με όλα αυτά, πιστεύω ότι μάς γυρίζει σε άλλες εποχές, αλλά τι θα πει 14ων χρονών να βλέπει κάτι το οποίο έχει χαρακτηριστεί ακατάλληλο για την ηλικία του; Τι σημαίνει αυτό γενικότερα;

Μιας και βλέπουμε ότι σε κάθε χώρα το όριο καταλληλότητας είναι διαφορετικό, εδώ πχ απαγορεύεται κάτω των 18, σε άλλες χώρες κάτω των 15…

Άλλη κουλτούρα…

…αυτό δεν παίζει όμως κάποιο ρόλο; Δηλαδή ένας 17χρονος σε αντίθεση με έναν 11χρονο δεν είναι περισσότερο έτοιμος να το δει; Θα τους επηρεάσει το ίδιο;

Μπορεί, ναι, κάποιος 17χρονος να είναι έτοιμος να το δει, να είναι αρκετά ώριμος, μπορεί όμως ένας άλλος να μην είναι. Γι’ αυτό, λοιπόν, μπαίνει ένα πλαφόν και λέμε “προσέξτε αυτό”. Γι’ αυτό μπαίνει ο νόμος που λέει αν μπορεί ή όχι να το δει ένας 17χρονος.

Ακριβώς δηλαδή ότι συμβαίνει και με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, το ‘LoL’, και ένα σωρό άλλα που κυκλοφορούν. Υπάρχει μία χύμα κατάσταση σε ό, τι αφορά τους εφήβους, γι’ αυτό έχουμε και τα αποτελέσματα που έχουμε, έτσι;

Θέλω να σας πω το εξής. Ότι με τις απαγορεύσεις, την καταστολή, τις αστυνομίες, και όλο αυτό το πράγμα δεν κάνουμε καν πρόληψη. Εκείνο που χρειάζεται είναι διαπαιδαγώγηση από το σχολείο, να γνωρίζουν οι έφηβοι και να μπορούν να επιλέγουν.

Πιστεύετε ότι μέσα σε αυτό το περιβάλλον που μεγαλώνει ένας σύγχρονος έφηβος -ο πόλεμος, οι φρικιαστικές εικόνες από τη Συρία, η βία στον δρόμο κατά των μεταναστών, η ακροδεξιά, κλπ-, μπορεί ο ‘Τζόκερ’ να του κάνει κάτι χειρότερο για να το πω έτσι χοντρικά, να του προκαλέσει ένα χειρότερο τραύμα;

Θα σας απαντήσω λίγο γενικά γιατί δεν έχω δει ακόμα την ταινία. Την Παρασκευή θα πάω. Μπορεί να του προκαλέσει τραύμα, μπορεί και όχι. Το τι μας βλάπτει έχει να κάνει πολύ με τον ψυχισμό μας, έχει να κάνει με τη συναισθηματική κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε εκείνη τη στιγμή. Και σε ό, τι αφορά αυτά που λέτε, βεβαίως είναι πολύ σκληρές οι σκηνές στη Συρία, το προσφυγικό, όλα αυτά τα ζητήματα, αλλά χαρακτηρίζει την εποχή μας αυτό και εμείς το ονομάζουμε “απάθεια του θεατή”. Και αυτό τελικά ίσως να είναι και πιο επικίνδυνο απ’ το να δεις την ταινία του ‘Τζόκερ’.

Θέλετε να μας πείτε δύο λόγια παραπάνω για την “απάθεια του θεατή”, να καταλάβουμε τι είναι;

Είναι εκείνο το κοινωνικό και ψυχολογικό φαινόμενο του να μην παρεμβαίνει ένας άνθρωπος ή ομάδα ανθρώπων σε μια κατάσταση όπου κάποιος άλλος ή άλλοι άνθρωποι χρειάζονται βοήθεια. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχει η τάση ένας άνθρωπος όταν είναι μόνος του να τείνει να βοηθήσει περισσότερο από το όταν βρίσκεται μέσα σε μια ομάδα ανθρώπων. Σαφώς και υπάρχει λόγος που συμβαίνει αυτό. Ένα από τα κύρια κίνητρα, που προτείνουν οι κοινωνιολόγοι και οι ψυχολόγοι, είναι η διασκόρπιση της ευθύνης -δηλαδή ότι ο “καθένας” ελπίζει ότι “ο άλλος” θα κάνει το πρώτο βήμα και θα επέμβει στην κατάσταση κι έτσι θα αποφύγει τις συνέπειες που θα μπορούσε να έχει η επέμβασή του. Όταν σε μια ομάδα ανθρώπων κανένας δεν επεμβαίνει, τότε το να είσαι μέλος αυτής της ομάδας αποτελεί δικαιολογία για τη μη -επέμβαση κι έτσι μειώνονται οι πιθανότητες να φορτωθεί κάποιος τις ευθύνες των όποιων αρνητικών αποτελεσμάτων της επέμβασης.

Για να ξαναγυρίσουμε στον ‘Τζόκερ’, μήπως το πρόβλημα δεν είναι μόνο η βία αλλά η προκατάληψη που βγάζει για τους ανθρώπους με ψυχικές ασθένειες;

Αυτό επίσης είναι κάτι που το έχω ακούσει κι εγώ και με ενοχλεί απίστευτα. Όταν τη δω θα μπορώ να σας πω πολύ συγκεκριμένα πράγματα, αλλά φαίνεται ότι υπάρχουν περίεργα πράγματα σ’ αυτήν την την ταινία, το έχω ακούσει από αλλού αυτό. Βεβαίως και θα είναι εξαιρετική, είμαι σίγουρη γι’ αυτό, ο Χοακίν Φίνιξ θα είναι εξαιρετικός, αλλά από κει και πέρα είναι και τι θέτει ως προβληματισμό.

Σας έχει συμβεί να σας φέρουν ποτέ οι γονείς για θεραπεία κάποιο παιδί του οποίου να να είχε προκληθεί τραύμα από ταινία;

Από ταινία, όχι, δεν μου έχει συμβεί. Μου έχει τύχει όμως από βιντεοπαιχνίδια.

Όπως το ‘LoL’ που είπατε πριν;

Ναι, το ‘LoL’ αλλά και αυτό το πιο πρόσφατο το ‘Fortnite’, το οποίο είναι απαγορευτικό να το παίζουν μικρά παιδιά, έτσι; Τι να πω. Οι γονείς τα αφήνουν τα παιδιά, δεν ελέγχουν.

Αυτα τα παιχνίδια δημιουργούν τάσεις βίας όπως υποτίθεται ότι κάνει το ‘Τζόκερ’ ή σας προβλημάτισαν επειδή αυτά τα παιδιά εθίστηκαν;

Το δεύτερο. Ο εθισμός όμως πώς δημιουργείται; Με ασυνείδητα μηνύματα που περνούν τα παιχνίδια στο ασυνείδητο του χρήστη. Εκεί δημιουργείται κάτι το οποίο ο άλλος δεν μπορεί να το αποφύγει.

Το συγκεκριμένο παιδί που μου είχε έρθει πριν από κάποια χρόνια, 17 ετών, χρειάστηκε να νοσηλευτεί στη μονάδα που είναι ειδικευμένη για τέτοιους εθισμούς στο ‘Αγλαΐα Κυριακού’. Παράτησε το σχολείο τελείως, έμεινε στη 2α Λυκείου. Και μιλάμε για ένα παιδί ευφυέστατο κατά τ’ άλλα και συνήθως αυτά την πατάνε, τα παιδιά με πιο ανεπτυγμένο δείκτη ευφυίας.

Παράτησε τα πάντα, το μόνο που το ένοιαζε ήταν να κρυφτεί κάτω απ’ το σεντόνι τη νύχτα και να παίζει ‘Lol’ στο σκοτάδι, καθώς οι γονείς του είχαν πάρει τους υπολογιστές και το είχε κατεβάσει στο κινητό του. Είχε εγκαταλείψει τα πάντα. Το φαγητό του, τα κορίτσια, καλά το σχολείο δεν το συζητώ, ήταν το πρώτο.

Έδωσαν πολύ μεγάλο αγώνα για να καταφέρει μετά από τρία χρόνια να αποθεραπευτεί.

Δεν διαφέρει από τις ουσίες. Απλώς η κάθε ουσία έχει διαφορετικό ψυχικό λόγο, γιατί κάποιος πίνει αλκοόλ που είναι και νόμιμη ουσία ή κάποιο άλλος κάνει ηρωίνη ή κοκαΐνη.

Η Εύα Μεταλίδη είναι Συμβουλευτική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Κλινική Ψυχοπαθολόγος, Ψυχοπαθολόγος βρέφους, παιδιού, εφήβου και Δικαστική Πραγματογνώμων.

Website: https://www.aftoveltiosi.gr/