Ο καρκίνος του μαστού δεν είναι μονάχα γυναικεία υπόθεση

Τον επερχόμενο Γενάρη, ο πατέρας και πρώην μάνατζερ της Beyoncé, Mathew Knowles, θα αφαιρέσει και τον δεύτερό του μαστό. Όπως αποκάλυψε τον Οκτώβριο που μας πέρασε, ο 67χρονος έχει ήδη αφαιρέσει και αποκαταστήσει τον πρώτο.

«Όταν είχα δει το αίμα στο T-shirt μου, αρχικά δεν πίστεψα ότι είναι καρκίνος του μαστού», δήλωσε σε συνέντευξή του στο Good Morning America. «Πήγε αλλού το μυαλό μου. Πήγε στα φάρμακα που έπαιρνα, γιατί κάποια από αυτά θα μπορούσαν να είχαν προκαλέσει κάποιου είδους έκκριση. Μετά σκέφτηκα ότι, εξαιτίας του παράγοντα του ρίσκου, θα μπορούσε να είναι καρκίνος του μαστού και ότι έπρεπε να πάω να κάνω μαστογραφία». Ο Knowles θα προχωρήσει προληπτικά στην αφαίρεση του δεύτερου μαστού του, αλλά προς το παρόν έχει βάλει στόχο την εξάπλωση του awareness σχετικά με την ασθένεια στους άνδρες.

Εμείς μιλήσαμε με τον ειδικό μαστολόγο και Πρόεδρο της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας Μαστού Βασίλειο Βενιζέλο για την ασθένεια στους άνδρες και για το ταμπού που κάνει δυσμενέστερη την πρόγνωσή της σε σχέση με τις γυναίκες.

Πώς εκδηλώνεται συνήθως ο καρκίνος του μαστού στους άνδρες και πώς σχηματίζεται;

Στους άνδρες, λόγω υψηλών ποσοστών τεστοστερόνης και χαμηλών οιστρογόνων, δεν αναπτύσσεται μαστός. Υπάρχουν κάποιοι πόροι και λόβια που, επίσης φυσιολογικά, δεν αναπτύσσονται. Παρ’ όλα αυτά, μπορεί να εμφανιστούν καλοήθεις καταστάσεις όπως η καλοήθης γυναικομαστία, αλλά και η κακοήθεια, ευτυχώς σε χαμηλά ποσοστά.

Υπάρχουν ξεχωριστοί τύποι καρκίνου του μαστού στους άνδρες και, αν ναι, ποιοι είναι;

Οι περισσότερες κακοήθειες μαστού των ανδρών ξεκινούν στους γαλακτοφόρους πόρους και λιγότερο από 2% είναι τα λοβιακά καρκινώματα. Σπανιότερα εμφανίζουν DCIS (μη διηθητικό καρκίνωμα των πόρων).

Στατιστικά, πόσοι άνδρες πέφτουν θύμα του και ποια είναι τα συμπτώματά του; Υπάρχει διαφορά μεταξύ Ελλάδας και εξωτερικού στα στοιχεία;

Ο ανδρικός καρκίνος μαστού αποτελεί το 1% από όλους τους καρκίνους μαστού. Εμφανίζεται σαν σκληρή μάζα στον μαστό ή στην περιοχή όπισθεν της θηλής, ως αλλαγή του σχήματος ή εισολκή της θηλής, ως ερυθρότητα ταυτόχρονα με σκληρία, ή αιματηρό έκκριμα της θηλής. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει επίσημη στατιστική υπηρεσία ούτε για το γυναικείο καρκίνο του μαστού. Υπολογίζεται ότι το ποσοστό στην Αμερική είναι 1% και το ρίσκο εμφάνισης καρκίνου του μαστού στη διάρκεια της ζωής είναι επίσης πολύ χαμηλό, 1/833 άνδρες σε σχέση με το 1/8 που είναι στις γυναίκες. Παραμένει σταθερό τις τελευταίες δεκαετίες.

Γνωρίζουμε τι τον προκαλεί και υπάρχει κάποια γονιδιακή εξέταση που μπορεί να αναγνωρίσει μεγαλύτερο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού στους άνδρες;

Παράγοντες κινδύνου για τον ανδρικό καρκίνο του μαστού είναι όπως και στις γυναίκες, η μετάλλαξη των γονιδίων BRCA1 και BRCA2, που μπορεί να κληρονομήσουν και από τους δύο γονείς. Κυρίως οι φορείς του BRCA2 έχουν ένα ρίσκο 50-80/1000 άνδρες να εμφανίσουν καρκίνο μαστού στη διάρκεια της ζωής τους, σε σύγκριση με το 1/1000 όταν δεν φέρουν την μετάλλαξη. Άλλοι παράγοντες είναι η ηλικία, το οικογενειακό ιστορικό, σε διάφορα σύνδρομα που σχετίζονται με τα χρωμοσώματα, όπως λόγου χάρη το σύνδρομο Klinefelter. Επίσης, ο διαβήτης, το κάπνισμα και η παχυσαρκία, όπως συμβαίνει και στις περισσότερες κακοήθειες.

Ποια ηλικιακή ομάδα διατρέχει τον μεγαλύτερο κίνδυνο;

Η εμφάνιση συνήθως γίνεται γύρω στα 63-67 έτη. Σχετίζεται επίσης με την φυλή και την εθνικότητα. Πιο συχνά εμφανίζεται στους έγχρωμους άνδρες παρά στους λευκούς και σε νεότερη ηλικία. Στα 63 έτη αντί των 68 ετών στους λευκούς.

Τι περιλαμβάνει η θεραπεία του και η αποκατάσταση;

Όπως και στις γυναίκες η θεραπευτική προσέγγιση είναι η χειρουργική εκτομή, συνήθως γίνεται μαστεκτομή διότι ο ανδρικός μαστός είναι πολύ μικρότερος. Παράλληλα γίνεται και βιοψία φρουρών λεμφαδένων και αναλόγως λεμφαδενικός καθαρισμός. Η χημειοθεραπεία και η ακτινοβολία γίνονται ανάλογα με τα αποτελέσματα της ιστολογικής εξέτασης και τον τύπο της κακοήθειας ή το status των λεμφαδένων. Επίσης αν ο όγκος είναι ορμονο-ευαίσθητος, οι ασθενείς λαμβάνουν ορμονοθεραπεία συνήθως με ταμοξιφαίνη όπως και οι γυναίκες για 5-10 χρόνια. Αισθητικά, σε περίπτωση μαστεκτομής και αν ο ασθενής έχει μεγάλη δυσμορφία, μπορεί να γίνει ταυτόχρονα λιποαναρρόφηση στον άλλο μαστό για συμμετρία.

Πιο δύσκολες είναι σίγουρα οι περιπτώσεις που η νόσος είναι αρκετά προχωρημένη, εμπλέκονται μασχαλιαίοι λεμφαδένες ή υπάρχουν μεταστάσεις σε άλλα όργανα. Ωστόσο ευτυχώς πλέον υπάρχουν πολύ στοχευμένες θεραπείες λόγω της τεράστιας εμπειρίας από τις γυναίκες ασθενείς και οι περισσότερες περιπτώσεις αντιμετωπίζονται πολύ καλά.

Είναι αλήθεια ότι, ενώ είναι πιο σπάνιος στους άνδρες, είναι και πιο θανατηφόρος;

Είναι αλήθεια ότι ο ανδρικός καρκίνος είναι πιο επιθετικός και επειδή αρχικά δεν αξιολογείται από τους άνδρες εγκαίρως, συνήθως λόγω άγνοιας ή φόβου, οι ασθενείς έρχονται στον γιατρό όταν η νόσος είναι αρκετά προχωρημένη και εμπλέκονται και οι μασχαλιαίοι λεμφαδένες, οπότε είναι χειρότερη η πρόγνωση.

Η έλλειψη του awareness για τον καρκίνο μαστού στους άνδρες έχει οδηγήσει σε περισσότερους θανάτους; Τι θα βοηθούσε περισσότερο σε σχέση με την πρόληψη;

Σίγουρα σχετίζεται με την έλλειψη awareness και είναι σκόπιμο να ενημερώνονται και οι άνδρες για την πιθανότητα να αναπτύξουν καρκίνο του μαστού και να ευαισθητοποιηθούν ώστε να έχουν έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση. Αυτό προσφέρει και την καλύτερη πρόγνωση στην νόσο. Μπορούν, λοιπόν, να οργανωθούν διάφορα μέσα και τρόποι ενημέρωσης, όπως και για τις γυναίκες ή για τις υπόλοιπες κακοήθειες που αφορούν τους άνδρες π.χ. στον προστάτη, ώστε να μην αγνοήσουν κάποιες από τις ενδείξεις που προαναφέραμε.

Δέχεστε ερωτήσεις σχετικά με αυτό από άνδρες και έχετε διακρίνει ποτέ φόβο ή δισταγμό εκ μέρους τους λόγω στερεοτύπων; Και πώς αντιδρούν όταν φτάνουν τελικά σε εσάς;

Οι περισσότεροι άνδρες, όταν αναφέρουμε ότι υπάρχει ανδρικός καρκίνος του μαστού, συνήθως εκπλήσσονται και δεν το πιστεύουν. Άλλοι πάλι που έχουν βιώσει στην οικογένεια καρκίνο μαστού είναι πιο επιφυλακτικοί και ρωτούν να μάθουν τι πιθανότητες υπάρχουν για τους ίδιους να νοσήσουν. Γενικώς πάντως είναι μια κατάσταση που πολλοί άνδρες αγνοούν. Όταν τους συμβεί οτιδήποτε, έρχονται πιο δύσκολα σε εμάς.

Κάθε άνθρωπος στον οποίο έχεις το δύσκολο έργο να ανακοινώσεις ότι έχει κάποια κακοήθεια, αρχικά νιώθει να φεύγει η γη κάτω από τα πόδια του. Όταν φτάσει ένας άνδρας με όγκο στο μαστό σε εμάς, συνήθως ξέρει ότι κάτι σοβαρό συμβαίνει. Τις περισσότερες φορές είναι πιο ψύχραιμοι, ή έτσι τουλάχιστον προσπαθούν να δείχνουν, και κάνουν σχεδόν τις ίδιες ερωτήσεις με τις αντίστοιχες γυναίκες ασθενείς, δηλαδή τι πρέπει να κάνουν, τι πρόγνωση έχουν, αν θα κάνουν χημειοθεραπεία κ.ά.

Υπάρχει κάποιος τομέας όπου ενδεχομένως να χρειαστεί να διαχειριστείτε διαφορετικά έναν άνδρα από μια γυναίκα;

Κυρίως το αισθητικό κομμάτι. Όταν υπάρχει έντονη γυναικομαστία λόγου χάρη και ογκολογικά πρέπει να γίνει μαστεκτομή στον πάσχοντα μαστό, πρέπει να συμμετροποιηθεί ο ετερόπλευρος μαστός, διότι αυτό δεν καλύπτεται π.χ. στην θάλασσα και ο ασθενής νιώθει πολύ άβολα. Επίσης, χρειάζεται και κάποια ιδιαίτερη μεταχείριση για να ξεπεράσουν το ταμπού και την προκατάληψη, ότι έπαθαν κάτι που μέχρι τότε ήξεραν ότι αφορά μόνο τις γυναίκες.

Μία τελευταία συμβουλή;

Όλοι οι άνδρες που έχουν στην οικογένεια τους συγγενείς Α’ βαθμού με καρκίνο μαστού, αλλά και γενικότερα και οι άνδρες που δεν έχουν κάποιο ιστορικό στην οικογένεια, θα πρέπει να ευαισθητοποιηθούν και να ενημερώνονται από τα διάφορα μέσα, (ειδικά φυλλάδια, περιοδικά, εκπομπές κλπ.), έτσι ώστε να μην αγνοήσουν πιθανά σημάδια, οπότε άμεσα να απευθυνθούν στον αρμόδιο γιατρό. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ποτέ ότι, όπως και στις περισσότερες περιπτώσεις κακοήθειας, η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση προϋποθέτουν την καλύτερη πρόγνωση.

Ευχαριστούμε τον ειδικό μαστολόγο και Πρόεδρο της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας Μαστού, Βασίλειο Βενιζέλο, για την πολύτιμη συμβολή του.