Μεγαλόδοντας, ο τεράστιος καρχαρίας που τρομοκρατούσε τις προϊστορικές θάλασσες
Έφτανε τα 18 μέτρα μήκους και ζύγιζε πάνω από 50 τόνους. Αρκούσε μια χαψιά για να φάει τα υπόλοιπα θαλάσσια θηλαστικά, αλλά να που η φυσική εξέλιξη εκθρόνισε άξαφνα τον προϊστορικό καρχαρία από το βάθρο του βασιλιά.
- 26 ΙΟΥΝ 2022
Ένα ρίγος που έφτανε μέχρι τη σπονδυλική στήλη, περιέγραψαν όσοι είδαν το θέαμα: δεν ήταν παρά η ρέπλικα του προϊστορικού, γιγάντιου καρχαρία, η οποία αιωρείται στο αίθριο του Εθνικού Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Smithsonian στην Αμερική από το 2019, προκαλώντας απόλυτο δέος στους επισκέπτες.
Από τους χοντρούς ιμάντες, κρέμεται ένας θηλυκός Μεγαλόδοντας σε φυσικό μέγεθος, με μπρούτζινη πλάτη και ανοιχτά σαγόνια – τρεις γεμάτες σειρές από οδοντωτά δόντια στην κάτω γνάθο και δύο σειρές στην επάνω.
Μέχρι σήμερα, είναι το μοναδικό γλυπτό που ζωντανεύει ολόκληρο τον φονικό θηρευτή και όχι υπό κλίμακα. Και είναι ο μόνος τρόπος να συνειδητοποιήσεις το μέγεθος του θηλαστικού, που για 10 εκατομμύρια χρόνια ήταν ο απόλυτος θηρευτής των ωκεανών: ο μεγαλόδοντας καρχαρίας έφτανε τα 18 μέτρα μήκους, ζύγιζε 54 τόνους και κάθε του δόντι ήταν περίπου όσο μία ανθρώπινη παλάμη.
Με άλλα λόγια, ήταν μεγαλύτερος από ένα λεωφορείο, βαρύτερος από ένα τρένο και –προφανώς– αρκούσε να ανοίξει διάπλατα τα σαγόνια του για να σε κάνει μια χαψιά.
Γι’ αυτό και κατείχε με άνεση τα σκήπτρα της τροφικής αλυσίδας μέσα στη θάλασσα, από την Ολλανδία μέχρι τη Νέα Ζηλανδία, όπου έχουν εντοπιστεί κατά καιρούς κόκκαλα και δόντια, τα οποία μετατράπηκαν σε απολιθώματα, μπηγμένα στους σκελετούς των θηραμάτων του.
Συγκεκριμένα, ο μεγαλόδοντας είχε υιοθετήσει τη συνήθη τακτική επίθεσης των καρχαριών: παραμόνευε στα βαθιά, κάτω από την υποψήφια λεία, και ορμούσε ακαριαία, σαν τορπίλη, πηδώντας πάνω από τη στάθμη του νερού, με το θήραμα στα δόντια.
Μόνο που ο παφλασμός μετά την επίθεση θα ξεπερνούσε κάθε ντοκιμαντέρ άγριας φύσης: ο μεγαλόδοντας που άκμασε 15-20 εκατομμύρια χρόνια πριν ήταν τέσσερις φορές πιο μεγάλος (και πιο βαρύς) από τον λευκό καρχαρία της σημερινής εποχής. Έμοιαζε ότι τίποτα δε θα έπαιρνε το στέμμα από τον βασιλιά των θαλάσσιων ζώων, αλλά να που η φυσική εξέλιξη είχε άλλες βλέψεις.
Γιατί εξαφανίστηκε ο μεγαλόδοντας καρχαρίες
Ο μεγαλόδοντας είναι αποδεδειγμένα ο μεγαλύτερος καρχαρίας όλων των εποχών, βάσει των ευρημάτων. Αυτό τον έκανε πρωταγωνιστή σε διάφορες ταινίες, σε νουβέλες αλλά και θεωρίες συνωμοσίας, που λένε ότι ποτέ δε χάθηκε από τα απύθμενα βάθη των ωκεανών – ακόμα παραμονεύει και μας το κρύβουν. Τα ευρήματα βέβαια των αρχαιολόγων πιστοποιούν το ανάποδο: κανένας δεν έχει βρει δόντι του μεγαλόδοντα να χρονολογείται λιγότερο από 3.5 εκατομμύρια χρόνια.
Πώς όμως βρέθηκε ο κυρίαρχος των θαλασσών στη δυσμενή θέση της εξαφάνισης; Μία κοσμοϊστορική αλλαγή τον γέννησε και μία άλλη τον αφάνισε – από τη μία, στο τέλος της Μεσοζωικής εποχής, με τη μετακίνηση των τεκτονικών πλακών και τις μαζικές κατολισθήσεις, οι θάλασσες έγιναν τρομερά πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά, οπότε όλα τα θηλαστικά αύξησαν ραγδαία το λίπος τους και οι καρχαρίες που ευνοήθηκαν ήταν εκείνοι με τα μεγαλύτερα σαγόνια. Έτσι, ο μεγαλόδοντας από το είδος των ωτοδοντικών καρχαριών θέριεψε.
Από την άλλη, το τέλος ήρθε στην Πλειόκαινο εποχή, όταν η θερμοκρασία στις θάλασσες του πλανήτη έπεσε απότομα. Ο μεγαλόδοντας είχε αναπτυχθεί και κυριαρχήσει σε πολύ θερμότερα νερά, ενώ μαζί με τη θερμοκρασία έπεσαν και τα διαθέσιμα αποθέματα σε τροφή: ολόκληρα είδη αφανίστηκαν τότε, οπότε οι –υψηλότερες– ανάγκες του καρχαρία δεν καλύπτονταν, πλέον.
Από την άλλη, οι λευκοί καρχαρίες, παρότι υπολείπονταν σε μέγεθος, υπερείχαν σε οργάνωση: κολυμπούσαν σε ομάδες, οπότε κυνηγούσαν και πιο αποτελεσματικά, ακόμη και το είδος που για τόσα εκατομμύρια χρόνια ήταν ο απόλυτος κυρίαρχος κάτω από τη στάθμη.
