Μερικές απλές τεχνικές για να καταπολεμήσεις το στρες

Μελέτες έχουν δείξει ότι τα άτομα που δεν διαχειρίζονται καλά το άγχος, μπορούν να αυξήσουν τις πιθανότητες πρόωρου θανάτου κατά 43%, όπως αναφέρουν στο άρθρο τους οι Jolanta Burke και Padraic J. Dunne, λέκτορες του Πανεπιστήμιου Ιατρικής και Επιστημών Υγείας της Ιρλανδίας (πηγή: theconversation.com). Η αύξηση των θανάτων μπορεί να οφείλεται εν μέρει στην επίδραση που έχει το στρες στο DNA. Το DNA, το οποίο βρίσκεται σχεδόν σε κάθε κύτταρο (εκτός από τα ερυθρά αιμοσφαίρια), περιέχει γονίδια που κωδικοποιούν τα δομικά στοιχεία (πρωτεΐνες) που αποτελούν το σώμα σου.

Το DNA αποτελείται από δύο κλώνους πλεγμένους μεταξύ τους στη διάσημη «διπλή έλικα». Τα κύτταρά σου δημιουργούν συνεχώς αντίγραφα του εαυτού τους και όταν ένα κύτταρο διαιρείται, οι δύο κλώνοι ξετυλίγονται και δημιουργείται ένα πανομοιότυπο αντίγραφο από το καθένα.

Τα σημαντικά τελομερή

Μερικές φορές συμβαίνουν λάθη κατά τη διαδικασία αντιγραφής, ειδικά στο τέλος των κλώνων του DNA. Αυτά τα λάθη μπορεί να προκαλέσουν μεταλλάξεις στο αντιγραμμένο DNA, με αποτέλεσμα το κύτταρο να γίνει καρκινικό. Ευτυχώς, τα κύτταρα έχουν προστατευτικά καλύμματα που ονομάζονται τελομερή στα άκρα του κλώνου του DNA που έχουν σχεδιαστεί για να διασφαλίζουν ότι αυτά τα λάθη δεν θα συμβούν.

Τα καλύμματα των τελομερών είναι σαν αλληλουχίες σφαιριδίων (τελομερικές επαναλήψεις). Κάθε φορά που το κύτταρο διαιρείται, η επόμενη γενιά χάνει ένα σφαιρίδιο τελομερικών επαναλήψεων. Δυστυχώς, κάθε κύτταρο έχει έναν σταθερό αριθμό από αυτές τις επαναλήψεις, που σημαίνει ότι μπορεί να αναπαραχθεί μόνο ορισμένες φορές πριν διαβρωθούν τα προστατευτικά καλύμματα τελομερών. Αυτός ο αριθμός των κυτταρικών διαιρέσεων ονομάζεται όριο Hayflick.

Μόλις ένα κύτταρο φτάσει στο όριο Hayflick (έως 60 κυτταρικές διαιρέσεις, για τα περισσότερα κύτταρα), αυτοκαταστρέφεται (με ασφάλεια). Αυτή είναι η ουσία της γήρανσης. Ορισμένα κύτταρα στο σώμα, ειδικά τα κύτταρα του ανοσοποιητικού που καταπολεμούν τις λοιμώξεις, διαθέτουν μόρια που ονομάζονται τελομεράση.

Η τελομεράση μπορεί να προσθέσει τα σφαιρίδια πίσω, που σημαίνει ότι η γήρανση μπορεί να αντιστραφεί στα εν λόγω κύτταρα. Αυτό είναι λογικό καθώς τα κύτταρα του ανοσοποιητικού πρέπει να αναπαράγονται πολλές φορές για να καταπολεμήσουν τους ιούς και τα βακτήρια. Χωρίς τελομεράση, θα έφταναν στο όριο του Hayflick και θα εξαφανίζονταν, αφήνοντας τους οργανισμούς χωρίς προστασία. Δυστυχώς, ωστόσο, ακόμη και η τελομεράση σταματά να λειτουργεί σωστά όταν οι άνθρωποι φτάνουν τα 80 τους και χάνουν τα ανοσοποιητικά τους κύτταρα λόγω της γήρανσης.

Δεν είναι όλα πέρα από τον έλεγχό σου

Το κάπνισμα, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, η παχυσαρκία και το άγχος συνδέονται όλα με την απώλεια τελομερών. Η τελομεράση δεν λειτουργεί τόσο αποτελεσματικά όταν ένα άτομο υποφέρει από υπερβολικό στρες και αυτό προκαλεί πρόωρη γήρανση. Η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, όπως μια χορτοφαγική διατροφή, μπορεί να σταματήσει, ακόμη και να αναστρέψει τη διαδικασία. Και η σωματική δραστηριότητα, ειδικά η έντονη άσκηση, μπορεί επίσης να αυξήσει τη δραστηριότητα της τελομεράσης. Έτσι, η υγιεινή ζωή μπορεί να μειώσει την ταχύτητα της γήρανσης όπως και τη διαχείριση του άγχους σου.

Το άγχος όμως δεν είναι πάντα κακό. Στην ψυχολογία, διακρίνουμε το «eustress» (θετικό άγχος), το οποίο είναι απαραίτητο για να πετύχεις στη δουλειά, τον αθλητισμό και τις σχέσεις, και το «distress» (αρνητικό άγχος), όταν η πίεση γίνεται υπερβολική για να τη διαχειριστείς. Το αρνητικό άγχος είναι αυτό που νιώθεις τις περισσότερες φορές που αισθάνεσαι να σε κυριεύει το στρες και που μπορεί να επιταχύνει τη γήρανση στα κύτταρα σου.

Δεν χρειάζεται λοιπόν να προστατεύεις τον εαυτό σου από κάθε άγχος, αλλά μόνο από το αρνητικό, που διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, είναι αδυσώπητο και σε εμποδίζει να ζήσεις τη ζωή σου στο έπακρο.

Τεχνικές που θα σε βοηθήσουν:

• Να χρησιμοποιείς στρατηγικές αντιμετώπισης, όπως η αναζήτηση βοήθειας από φίλους.
• Να γίνεις πολυμήχανος όταν αντιμετωπίζεις προκλήσεις, κάτι που μπορεί να δημιουργήσει ανθεκτικότητα στο στρες, η οποία με τη σειρά της συνδέεται με μεγαλύτερα τελομερή.
• Να επανεκτιμήσεις ένα γεγονός που σε αγχώνει, όπως το να μιλήσεις δημόσια για παράδειγμα, το οποίο μπορεί να εξελιχθεί σε κάτι που θα σε ενθουσιάσει.

Αυτές οι τεχνικές μπορούν να εμποδίσουν το θετικό άγχος από το να γίνει δυσφορία και να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα στο στρες. Η ανθεκτικότητα είναι η ικανότητα να ανακάμπτεις μετά από αντιξοότητες και να αντέχεις στους καθημερινούς στρεσογόνους παράγοντες. Εκτός από την επίλυση προβλημάτων, την κοινωνική υποστήριξη και την αποτελεσματική χρήση στρατηγικών αντιμετώπισης, η ενσυνείδηση μπορεί επίσης να σε βοηθήσει να γίνεις πιο ανθεκτικός στους καθημερινούς στρεσογόνους παράγοντες.

Άλλες τεχνικές περιλαμβάνουν να κάνεις πράγματα που ενισχύουν τα θετικά σου συναισθήματα, όπως το διάβασμα ενός βιβλίου, η μουσική ή ένα παιχνίδι. Η εμπειρία θετικών συναισθημάτων διευρύνει το μυαλό σου, επιτρέποντάς σου να αντιλαμβάνεσαι και να αντλείς από τους ψυχολογικούς, πνευματικούς και κοινωνικούς σου πόρους, όταν αντιμετωπίζεις αντιξοότητες.

Δεν μπορούμε ακόμη να είμαστε σίγουροι ότι αυτές οι ψυχολογικές στρατηγικές επηρεάζουν τα τελομερή και κατ’ επέκταση τη διαδικασία γήρανσης. Ωστόσο, το μήκος των τελομερών και η δραστηριότητα της τελομέρασης στα κύτταρά σου φαίνεται να επηρεάζονται αρνητικά από το στρες και να επηρεάζονται θετικά από τη διαχείριση τού.

Συμπέρασμα: Μπορείς να υιοθετήσεις θετικές αλλαγές στη ζωή σου, που θα σε βοηθήσουν να αναπτύξεις ανθεκτικότητα στο στρες. Κι αυτό μπορεί να προσθέσει μερικά πολύτιμα χρόνια στη ζωή σου.