Μερικές σκληρές αλλά χρήσιμες αλήθειες για την Παγκόσμια Ημέρα κατά του καρκίνου

Με την ελπίδα ότι θα αποδειχθεί πως η επανάληψη είναι η μητέρα της μαθήσεως, ας σημειώσουμε και εδώ πως η λέξη «επάρατος» προκύπτει από το ἐπαρῶμαι, δηλαδή το ἐπί και το ἀρῶμαι και σημαίνει αναθεματισμένος, καταραμένος. Θα ήταν λοιπόν, χρήσιμο κάποια στιγμή να ψάξουμε να τη χρησιμοποιούμε όταν αναφερόμαστε στον καρκίνο.

Για την ιστορία, η λέξη «καρκίνος» πρωτοαναφέρθηκε από τον Ιπποκράτη, για να περιγράψει τις αχτινωτές μεταστάσεις των καρκινικών κυττάρων με τα πόδια και τις δαγκάνες του κάβουρα -σε στήθος γυναίκας.

Οι αρχαίοι Έλληνες γιατροί εξηγούσαν πως ο καρκίνος προερχόταν από τη μέλαινα (μαύρη, σκουρόχρωμη) χολή και το μελαγχολικό χυμό. Κατά τον Ιπποκράτη κάθε άνθρωπος είχε τέσσερις χυμούς (αίμα, φλέγμα, κίτρινη και μαύρη χολή) και για να είναι υγιής έπρεπε αυτοί να είναι σε ισορροπία. Χαρακτήρισε ως καρκίνο τη συγκέντρωση κάποιου σε συγκεκριμένο σημείο του σώματος.

Αναφορές που παραπέμπουν στον καρκίνο υπήρχαν και στην αρχαία Αίγυπτο (βρέθηκε μορφή καρκίνου των οστών σε μούμια), όπως και σε πάπυρο που χρονολογείται στο 1600 προ Χριστού. Εκεί αναφερόταν ως «η τιμωρία των θεών στους ασεβείς και τους αμαρτωλούς».

Το 2019 επιστήμονες στη Γερμανία ανακάλυψαν  κακοήθη όγκο σε απολιθωμένο οστό χελώνας ηλικίας 240 εκατομμυρίων χρόνων. Σήμερα είναι γνωστό πως υπάρχουν τουλάχιστον 200 διαφορετικά ήδη και ότι δεν αντιμετωπίζονται όλα με τον ίδιο τρόπο. Οι περισσότεροι μπορούν να θεραπευτούν, αν η θεραπεία αρχίσει νωρίς.

Ο καρκίνος είναι η πρώτη αιτία θανάτου στη χώρα μας, για τις ηλικίες κάτω των 65 χρόνων. Παγκόσμια είναι η δεύτερη, με πρώτη τις καρδιακές παθήσεις.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενημερώνει πως αν δεν υπάρχουν δραστικές αλλαγές, ένας στους 2 Ευρωπαίους θα διαγιγνώσκονται σύντομα με κάποιο είδος του. Επίσης, δεν υπάρχει σπίτι πια που να μην αντιμετωπίσει ή έχει αντιμετωπίσει μια περίπτωση. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου στη χώρα μας καταγράφονται 67.000 νέες περιπτώσεις κάθε χρόνο και 32.000 θάνατοι.

Τις δυο προηγούμενες δεκαετίες διπλασιάστηκε ο αριθμός των ασθενών, με τους 10.000.000 του 2000 να γίνονται 19.300.000 το 2020. Μια ενδιαφέρουσα θεωρία που αναπτύχθηκε από το National Geographic αναφέρει πως ο αριθμός αυξάνεται γιατί οι άνθρωποι ζουν περισσότερο. Παράλογο;

Οι επίσημοι οργανισμοί εκτιμούν πως ένας τους 5 ανθρώπους, παγκοσμίως θα εμφανίσει καρκίνο σε κάποιο σημείο της ζωής του (ένας στους 8 άνδρες και μια στις 11 γυναίκες), όπως και ότι ο αριθμός των διαγνώσεων θα αυξηθεί έως 50% έως το 2040.

Μοιραία θα πολλαπλασιαστούν και οι θάνατοι, που το 2010 ήταν 6.200.000 και το 2020 έγιναν 10 εκατομμύρια -δηλαδή, ένας στους 6.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αποκάλυψε πριν λίγες ώρες πως ο καρκίνος του μαστού ξεπέρασε τον καρκίνο του πνεύμονα, ως η πιο συνήθης μορφή που διαγιγνώσκεται. Ο λόγος έχει να κάνει με την πρόοδο που έχει γίνει στη θεραπεία του καρκίνου στον πνεύμονα.

Fact: Ο καρκίνος του μαστού δεν είναι μόνο γυναικεία υπόθεση, όπως αποδεικνύεται από το γεγονός ότι μια στις 100 διαγνώσεις που γίνονται στις ΗΠΑ αφορούν άνδρες. Ο μέσος όρος, παγκοσμίως είναι 1 στους 833. Σύμφωνα με το Breastcancer.org to 2021 υπολογίζεται πως θα διαγνωστούν με αυτήν την ασθένεια 2.650 άνδρες και 530 θα χάσουν τη ζωή τους.

Κατά το International Agency for Research on Cancer (IARC) μέσα στο 2020 τα περιστατικά καρκίνου στο στήθος έφτασαν τα 2.3 εκατομμύρια και αντιστοιχούν στο 11.7% όλων των διαγνώσεων. Τα στοιχεία δείχνουν πως οι υψηλότεροι δείκτες εντοπίστηκαν σε χώρες υψηλού εισοδήματος -μάλλον γιατί στις άλλες δε γίνονται εξετάσεις. Το 11.4% ήταν του πνεύμονα, το 10% του παχέος εντέρου (μια στις 10 περιπτώσεις), το 7.3% του προστάτη και το 5.6% του στομάχου.

Παρ’ όλα αυτά ο καρκίνος του πνεύμονα οδήγησε στους περισσότερους θανάτους, το περασμένο έτος (18% των συνολικών από τον καρκίνο). Ο καρκίνος του παχέος εντέρου ευθύνεται για το 9.4% των θανάτων, αυτός του ήπατος για το 8.3%, του στομάχου για το 7.7% και του μαστού για το 6.9%.

Ο Covid-19 έκανε ακόμα πιο δυσχερή την κατάσταση, καθώς παρατηρήθηκαν καθυστερήσεις στη διάγνωση και αύξηση στη διακοπή ή την εγκατάλειψη των θεραπειών, ενώ μειώθηκε η έρευνα και οι κλινικές μελέτες. Οι ειδικοί ενημερώνουν πως δεν είναι δυνατόν να εκτιμηθεί η ακριβής επιρροή της πανδημίας στη θεραπεία και την έρευνα κατά του καρκίνου.

Όλα αυτά δε στα λέω για να σου μαυρίσω την ψυχή, αλλά για να ξέρεις τι γίνεται, μαζί και ότι οι καθ’ ύλην αρμόδιοι έχουν εκτιμήσει πως το 30 με 50 τοις εκατό των περιπτώσεων θα μπορούσαν να ‘χουν προληφθεί, εφόσον είχαν διαγνωστεί στο αρχικό στάδιο. Τουτέστιν, χρωστάμε στον εαυτό μας ένα check up το χρόνο. Όπως επισήμανε ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Ογκολογίας, Ιωάννης Καραϊτιανός στο ΑΠΕ-ΜΠΕ «Η προσπάθεια έγκαιρης διάγνωσης και σε θεραπεύσιμο στάδιο των συχνότερων μορφών καρκίνου όπως είναι ο καρκίνος του μαστού, του τραχήλου της μήτρας, του παχέος εντέρου, του προστάτου, του πνεύμονα, του ήπατος και του παγκρέατος, κ.ά. έχει πολύ μεγάλη σημασία στις μέρες μας. Θα πρέπει να πραγματοποιείται ανά τακτά χρονικά διαστήματα και μέχρι την ηλικία των 75 χρόνων. Εφόσον το άτομο κρίνεται ικανό, με βάση τη γενικότερη κατάσταση της υγείας του, να υποβληθεί σε θεραπευτική χειρουργική επέμβαση ή χημειοθεραπεία στην περίπτωση θετικής διάγνωσης».

Όπου check up γίνεται σαφές πως δεν αρκεί μια απλή ανάλυση αίματος. Οι μέθοδοι έγκαιρης διάγνωσης περιλαμβάνουν τη μαστογραφία, το Test PAP, την κολονοσκόπηση, την αξονική τομογραφία θώρακος και την εξέταση του προστατικού αντιγόνου στο αίμα (PSA)

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, το 11% ‘εντοπίστηκε’ σε προληπτικό έλεγχο. Το 50% διαγνώστηκε σε έλεγχο για άλλο πρόβλημα υγείας -με σχετική καθυστέρηση.

Οι γιατροί επιμένουν πως βοηθάει ο υγιεινός τρόπος ζωής, να μην καπνίζουμε, να προσέχουμε τι τρώμε, να μην καταναλώνουμε αλκοόλ ή πολλή ζάχαρη και να γυμναζόμαστε καθημερινά. Α, επίσης βοηθάει να μην αγχωνόμαστε (για να μη βρίζεις, θα σου πρότεινα να ξεκινήσεις από το να μην αγχώνεσαι για πράγματα που δεν εξαρτώνται από εσένα, δεν είναι στο χέρι σου) και δε βοηθά η ατμοσφαιρική ρύπανση.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει πλάνο

Δεδομένης της αύξησης που παρατηρείται, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεσμεύτηκε να ισχυροποιήσει τον αγώνα εναντίον του καρκίνου και κατέθεσε σχετικό πλάνο που περιλαμβάνει νέες τεχνολογίες, έρευνα και καινοτομία, μαζί με πρόληψη, θεραπεία και φροντίδα. Θα διατεθούν συνολικά 4 δισεκατομμύρια ευρώ για σχετικές ενέργειες και θα υπάρχει ιδιαίτερη προσοχή προς τα παιδιά, προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση σε γρήγορη και καλύτερη δυνατή ανίχνευση, διάγνωση και θεραπεία. Στο πλαίσιο του προγράμματος θα συσταθεί και Μητρώο Ανισοτήτων Καρκίνου, από φέτος.

H Eλλάδα «νικά» ακόμα το μέσο όρο της Ευρώπης

Μεταξύ των πληροφοριών που συγκέντρωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήταν και στοιχεία για τη συμπεριφορά των Ευρωπαίων προς τον καπνό και το ηλεκτρονικό τσιγάρο. Η Ελλάδα έχει 19% περισσότερους καπνιστές από το μέσο όρο της ΕΕ (+20% στους άνδρες και +17% στις γυναίκες) και ενώ ο γενικός δείκτης στην Ευρώπη «πέφτει», στη χώρα μας αυξήθηκε κατά 5%.

Σε ό,τι αφορά τα ηλικιακά γκρουπ, είμαστε στο +11%, από το μέσο όρο, στις ηλικίες από 15 έως 24 χρόνων, στο +17% από 25 έως 39, στο +27% από 40 έως 43 και στο +16% από 18 έως 34.