Μύθοι και αλήθειες για τις συνήθειες που βλάπτουν την όραση

Με αφορμή το ότι περίπου 4 στους 10 ενήλικες στις Ηνωμένες Πολιτείες διατρέχουν υψηλό κίνδυνο να χάσουν την όρασή τους, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, ενώ στην πολλές από αυτές τις οφθαλμικές παθήσεις μπορούν να θεραπευθούν ή να προληφθούν, οι New York Times απευθύνθηκαν σε ειδικούς για να πουν αλήθειες και να καταρρίψουν μύθους σχετικά με την υγεία των ματιών. 

Το να διαβάζεις βιβλίο ή να κοιτάς μια ηλεκτρονική συσκευή από κοντά κάνει κακό στα μάτια

Αλήθεια. Τα μάτια μας δεν προορίζονται να εστιάζουν σε αντικείμενα κοντά στο πρόσωπο για μεγάλες χρονικές περιόδους, όπως αναφέρει ο Dr. Xiaoying Zhu, αναπληρωτής κλινικός καθηγητής οπτομετρίας και επικεφαλής ερευνητής μυωπίας στο SUNY College of Optometry στη Νέα Υόρκη. 

Ειδικά στα παιδιά αυτή η συνήθεια, ενθαρρύνει τον βολβό του ματιού να επιμηκύνεται, κάτι που με την πάροδο του χρόνου μπορεί να προκαλέσει μυωπία.

Για να μειώσεις την πίεση στα μάτια, ο Dr. Zhu συνιστά να ακολουθείς τον κανόνα 20-20-20: Μετά από κάθε 20 λεπτά ανάγνωσης ή προσήλωσης σε οθόνη, να κοιτάζεις τουλάχιστον 20 μέτρα μακριά για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα.

Το διάβασμα στο σκοτάδι επιδεινώνει την όραση

Μύθος. Ωστόσο, εάν ο φωτισμός είναι τόσο αμυδρός που πρέπει να κρατάς το βιβλίο ή το tablet κοντά στο πρόσωπο, αυτό μπορεί να αυξήσει τους κινδύνους που προαναφέραμε και να δημιουργήσει καταπόνηση των ματιών. Αυτή με τη σειρά της μπορεί να προκαλέσει πόνο γύρω από τα μάτια και τους κροτάφους, πονοκέφαλο και δυσκολία συγκέντρωσης. Αλλά αυτά είναι συνήθως προσωρινά συμπτώματα, σύμφωνα με τον Dr. Zhu.

Το να περνάς περισσότερο χρόνο έξω βοηθά την όραση

Αλήθεια. Έρευνες (που επικεντρώνονται κυρίως σε παιδιά) έχουν διαπιστώσει ότι ο χρόνος που περνάμε έξω μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ανάπτυξης μυωπίας, σύμφωνα με την Maria Liu, αναπληρώτρια καθηγήτρια κλινικής οπτομετρίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ. 

Οι ειδικοί δεν έχουν καταφέρει να κατανοήσουν πλήρως ακόμα γιατί συμβαίνει αυτό, ωστόσο μελέτες δείχνουν ότι το έντονο ηλιακό φως μπορεί να ενθαρρύνει τον αμφιβληστροειδή να παράγει ντοπαμίνη, η οποία αποθαρρύνει την επιμήκυνση των ματιών και επομένως την αύξηση της μυωπίας.

Η υπερβολική έκθεση σε υπεριώδες φως βλάπτει τα μάτια

Αλήθεια. Υπάρχει σοβαρός λόγος που οι ειδικοί προειδοποιούν να μην κοιτάζουμε τον ήλιο, καθώς και να φοράμε γυαλιά ηλίου χειμώνα-καλοκαίρι. Η υπερβολική έκθεση στις υπεριώδεις ακτίνες Α και Β μπορεί να «προκαλέσει μη αναστρέψιμη βλάβη» στον αμφιβληστροειδή, σύμφωνα με τον Dr. Ehrlich. Μπορεί ακόμα και να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης καταρράκτη, αλλά και τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου στο μάτι (αν και αυτός ο κίνδυνος είναι χαμηλός). 

Το διάλειμμα από τη χρήση γυαλιών μυωπίας μπορεί να αποτρέψει την επιδείνωση της όρασης

Μύθος. «Έχω ασθενείς που μου έχουν πει ότι δεν φορούν τα γυαλιά οράσεως όλη την ώρα και ότι κάνουν μικρά διαλείμματα μέσα στην ημέρα, ενώ δεν βλέπουν καλά και σωστά, γιατί πιστεύουν ότι θα επιδεινώσει την κατάστασή τους», αναφέρει ο Safal Khanal, επίκουρος καθηγητής οπτομετρίας και της επιστήμης της όρασης στο Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα στο Μπέρμιγχαμ. «Βεβαίως, αυτό δεν είναι αλήθεια. Αν έχεις μυωπία πρέπει να φοράς τα γυαλιά σου συνέχεια. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση που φοράς φακούς επαφής».

Ακόμα και το ελάχιστο μπλε φως από τις οθόνες είναι επιβλαβές

Μύθος. Ενώ ορισμένες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι η έκθεση στο μπλε φως μπορεί να βλάψει τον αμφιβληστροειδή και ενδεχομένως να προκαλέσει προβλήματα όρασης με την πάροδο του χρόνου, δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία ότι το κάνει με άμεσο τρόπο. Τι εννοούμε; 

Όπως εξηγεί ο Dr. Zhu, οι οθόνες μπορεί να είναι επιβλαβείς για την όραση με έμμεσους τρόπους, μεταξύ άλλων να προκαλέσουν ξηροφθαλμία. 

Παράλληλα, δεν έχει διαπιστωθεί επιστημονικά ότι η χρήση γυαλιών που μπλοκάρουν το συγκεκριμένο είδος φωτός βελτιώνει την υγεία των ματιών.

«Όταν κοιτάμε επίμονα μια οθόνη, το κακό που συμβαίνει στα μάτια μας είναι ότι δεν ανοιγοκλείνουμε λόγω της προσήλωσης τόσο συχνά τα βλέφαρα όσο θα έπρεπε. Το αποτέλεσμα είναι η καταπόνηση των ματιών και η προσωρινή θολή όραση», καταλήγει ο ειδικός.

Το κάπνισμα είναι κακό για την υγεία των ματιών

Αλήθεια. «Έρευνα του 2011 συσχέτισε το κάπνισμα με οφθαλμικές ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία σε ηλικιωμένους, συμπεριλαμβανομένου του καταρράκτη και της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, μιας ασθένειας όπου τμήμα του αμφιβληστροειδούς διασπάται και θολώνει την όραση», δηλώνει ο Dr. Khanal και συνεχίζει: 

«Οι τοξικές χημικές ουσίες στα τσιγάρα εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος και καταστρέφουν τους ευαίσθητους ιστούς στα μάτια, συμπεριλαμβανομένου του αμφιβληστροειδούς και της ωχράς κηλίδας».

Τα καρότα κάνουν καλό στα μάτια

Αλήθεια. Ενώ μια δίαιτα γεμάτη καρότα δεν θα σε βοηθήσει να αποκτήσεις αετίσια όραση, ορισμένα στοιχεία δείχνουν ότι τα θρεπτικά συστατικά σε αυτά είναι καλά για την υγεία των ματιών (εμείς βέβαια στην Ελλάδα, μεγαλώσαμε με το ότι τα ψάρια κάνουν καλό στα μάτια). 

Κλινική δοκιμή, για παράδειγμα, διαπίστωσε ότι τα συμπληρώματα που περιέχουν θρεπτικά συστατικά που βρίσκονται στα καρότα, συμπεριλαμβανομένων των αντιοξειδωτικών όπως η βήτα-καροτίνη και οι βιταμίνες C και E, θα μπορούσαν να επιβραδύνουν την εξέλιξη της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας που σχετίζεται με την ηλικία.

Η υιοθέτηση μιας διατροφής πλούσιας σε αντιοξειδωτικά δεν θα αποτρέψει απαραίτητα την εμφάνιση οφθαλμικής νόσου, αλλά μπορεί να είναι χρήσιμη «ιδιαίτερα για άτομα με πρώιμη εκφύλιση της ωχράς κηλίδας», όπως επισημαίνει ο Dr. Ehrlich.

Η επιδείνωση της όρασης είναι αναπόφευκτη όσο μεγαλώνουμε 

Μύθος. «Οι περισσότερες αιτίες μείωσης της όρασης στην ενήλικη ζωή, συμπεριλαμβανομένης της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, του καταρράκτη και το γλαυκώματος, μπορούν να προληφθούν ή να θεραπευθούν αν κινηθείς γρήγορα», τονίζει ο Dr. Ehrlich. 

Αν η όρασή σου αρχίζει να εξασθενεί, μην επαναπαυτείς στο «είμαι κάποιας ηλικίας και απλώς γερνάω». Η επίσκεψη σε έναν οπτομέτρη ή οφθαλμίατρο θα σε βοηθήσει να γλιτώσεις από εκείνα που μέχρι τώρα θεωρούσες δεδομένα και αποδεικνύεται ότι δεν είναι.