«Να βλέπεις ανθρώπους να σκάνε στο νερό από 15 μέτρα και να τους καταπίνει η θάλασσα. Είναι τραγικό».
Ο εθελοντής από τα Κύθηρα Μιχάλης Πρωτοψάλτης πήρε τον γερανό του και έσωσε από βέβαιο θάνατο 80 πρόσφυγες.
- 8 ΟΚΤ 2022
Το απόγευμα της Τετάρτης, λίγο μετά τις οκτώ, το πλοίο της γραμμής ετοιμάζεται να λύσει κάβο από το Διακοφτό Κυθήρων. Στον κόσμο γίνεται αντιληπτό ότι σε κοντινή απόσταση πλέει μια άγνωστη λέμβος. Το μήνυμα διαδίδεται άμεσα στο νησί και όταν πλησιάζουν οι πρώτοι αυτοπτες μάρτυρες στο σημείο, αντιλαμβάνονται ότι το σκάφος πλέει από ώρα ακυβέρνητο, έχοντας εγκλωβιστεί σε ένα αδιέξοδο και το κύμα λυσσομανάει παλινδρομικά πάνω στα βράχια.
Οι επιβαίνοντες προσπαθούν να σωθούν.
«Ήταν ανθρωπίνως αδύνατο να επιβιώσει κάποιος από τους 95 ανθρώπους, εάν δεν είχαμε παρέμβει εκείνη τη στιγμή», μεταφέρει ο Μιχάλης Πρωτοψάλτης από το νησί. Από τον Αύγουστο, έχει καταγραφεί σειρά από περιστατικά παράνομης διακίνησης με κατάληξη στα Κύθηρα, αλλά κανένα δεν έτυχε τέτοια τραγική κατάληξη: οι εκτιμήσεις από τον δήμαρχο Στράτο Χαρχαλάκη κάνουν λόγο για έως και 20 νεκρούς από το ναυάγιο, το οποίο μένει να επιβεβαιωθεί από επιχείρηση της ΕΜΑΚ, από ώρα σε ώρα.
Τα μποφόρ έχουν λιγοστέψει, αλλά τα κύματα δεν έχουν κοπάσει. Η τελευταία ενημέρωση από τον αξιωματικό του Λιμενικού είναι ότι οι δύτες ζυγίζουν την επιχείρηση, οπότε «μας ενημέρωσαν να είμαστε stand by για να βοηθήσουμε ξανά με τη ρυμούλκηση», λέει ο Πρωτοψάλτης.
Είναι αδύνατο να πλησιάσει πλοίο στο σημείο, άρα τα πνιγμένα άτομα πρέπει να ανασυρθούν με σχοινιά και γερανό – όπως δηλαδή συνέβη με τους ζωντανούς πρόσφυγες, εκείνο το εφιαλτικό τρίωρο μετά τα μεσάνυχτα της Τετάρτης.
Πώς έγινε η διάσωση
Η αντίδραση της τοπικής κοινωνίας αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση. «Μετά το κάλεσμα, είχαν συγκεντρωθεί πάνω από 150 άτομα πάνω απ’ τα βράχια, ανάμεσά τους η πυροσβεστική, η αστυνομία, το λιμεναρχείο, το νοσοκομείο, ο δήμος, ήταν όλοι εκεί», επισημαίνει ο κάτοικος των Κυθήρων, ο οποίος είχε καίριο ρόλο στη διάσωση. «Κινητοποιήθηκε όλο το νησί, με έναν πολύ αυθόρμητο και ανθρώπινο τρόπο για να σώσει τα άτομα που κινδύνευαν». Τα νέα διαδόθηκαν από το τηλέφωνα, τα social media και χωρίς υποδείξεις από τις αρχές, προσφέρθηκαν να βοηθήσουν.
Μέσα σε λίγη ώρα, διαπιστώθηκε ότι πέρα από τα συντρίμμια του σκάφους, μέσα στις κόγχες και σε μια μικρή γλίστρα στα βράχια είχαν γαντζωθεί περίπου 80 άτομα, ο ένας πάνω στον άλλον, οι πιο πολλοί ξυπόλυτοι. Το κύμα συνέχιζε να τους χτυπά και εκείνοι έχαναν τις δυνάμεις τους. «Ο χρόνος μετρούσε αντίστροφα». Η πρώτη σκέψη ήταν να ρίξουν σχοινιά για να κρατηθούν οι διασωθέντες, αλλά μόνο λίγοι άντρες τα κατάφεραν, «οι υπόλοιποι αδυνατούσαν και παρέμεναν εγκλωβισμένοι».
Ένα ελικόπτερο μετέφερε από ψηλά τη γενική εικόνα. Με αυτοθυσία, ένας προϊστάμενος της πυροσβεστικής κατέβηκε για να δέσει δυο-τρία άτομα, αλλά η ιδέα που γλίτωσε τη μεγάλη τραγωδία ήταν να επιστρατευτεί ένας οικοδομικός γερανός μέσω του Πρωτοψάλτη που ασχολείται με αντίστοιχη επιχείρηση. Με τον σάκο μεταφέρθηκαν περίπου 60 άτομα. Λίγο μετά τις τρεις, είχε διασωθεί και ο τελευταίος επιζήσαντας από το ναυάγιο, λυτρώνοντας για τις εικόνες της προηγούμενης ώρας.
«Είδα πράγματα που δε θέλω να τα περιγράψω, γιατί δε θέλω να τα θυμάμαι. Να βλέπεις ανθρώπους επάνω στην προσπάθειά τους να σωθούν, να σκάνε στο νερό από 15 μέτρα και να τους καταπίνει η θάλασσα. Ήταν τραγικό».
Τι γνωρίζουμε για τους πρόσφυγες
Το ίδιο βράδυ, ένα ακόμη τραγικό ναυάγιο με πρόσφυγες καταγράφεται στη Λέσβο, αλλά τίποτα δε συνδέει αυτές τις δύο λέμβους προς το παρόν, πέρα από τα ισχυρά μποφόρ που είχαν να αντιμετωπίσουν με μηδαμινές πιθανότητες.
Συγκεκριμένα, το σκάφος που φτάνει στα Κύθηρα φαίνεται να ξεκίνησε από τη Σμύρνη με προορισμό την Ιταλία. «Οι πρόσφυγες αναφέρουν ότι έδωσαν 9.000-10.000 δολάρια σε διακινητή στη Σμύρνη και με αυτόν τον καιρό επιβιβάστηκαν για να διασχίσουν όλο το Αιγαίο, με τραγικά μικρές πιθανότητες επιτυχίας».
Το σήμα SOS καταγράφηκε στη γραμμή 112 περίπου στις 9. Εκείνη την ώρα το πλοίο ήταν ακυβέρνητο. «Όπως συμβαίνει συχνά στα δουλεμπορικά, ο καπετάνιος φροντίζει να διαφύγει από πριν, στα ανοιχτά», εξηγεί ο Μιχάλης Πρωτοψάλτης. Παραμένει αδιευκρίνιστο το πώς διέφυγε ο καπετάνιος που εμπλέκεται στο ναυάγιο Κυθήρων (κάποιοι αναφέρουν ότι τελικά πέθανε και ο ίδιος), ακόμη κι αν πρόκειται για ένα ή δύο άτομα.
