Νερουλάς και χαμάλης – Tα επαγγέλματα της Αθήνας του ’50 και του ’60 που χάθηκαν
- 27 ΜΑΡ 2025
Η Ελλάδα των δεκαετιών του ’50 και του ’60 ήταν μια χώρα σε μεταβατική φάση. Από τη μια πλευρά, η παράδοση και οι παλιές συνήθειες συνέχιζαν να καθορίζουν την καθημερινότητα, ενώ από την άλλη, η τεχνολογική εξέλιξη και η αστικοποίηση έφερναν ραγδαίες αλλαγές. Μέσα σε αυτή την πραγματικότητα, υπήρχαν επαγγέλματα που τότε ήταν ζωτικής σημασίας αλλά σήμερα έχουν εξαφανιστεί, αφήνοντας πίσω τους μόνο αναμνήσεις και αφηγήσεις.
Αυτά τα επαγγέλματα δεν ήταν απλά τρόποι βιοπορισμού, αλλά κομμάτια μιας ολόκληρης εποχής, συνδεδεμένα με την καθημερινότητα, τις ανάγκες και τις παραδόσεις των ανθρώπων. Επαγγελματίες όπως ο νερουλάς, ο γανωτής, ο καρεκλάς, ο παγοπώλης, ο πεταλωτής και ο χαμάλης προσέφεραν υπηρεσίες που ήταν απαραίτητες για την κοινωνία της εποχής, πριν αντικατασταθούν από την τεχνολογία και τις σύγχρονες υποδομές.
Ο Νερουλάς
Πριν από την πλήρη ανάπτυξη του δικτύου ύδρευσης, κάθε γειτονιά είχε τον νερουλά της. Ο νερουλάς μετέφερε νερό με βαρέλια πάνω σε κάρα ή το κουβαλούσε με δοχεία, προσφέροντας μια βασική υπηρεσία στα σπίτια που δεν είχαν τρεχούμενο νερό.
Ήταν ένας επαγγελματίας απαραίτητος στις παλιές γειτονιές, ειδικά σε περιοχές που δεν είχαν ακόμα δίκτυο ύδρευσης. Οι νερουλάδες συχνά είχαν σταθερές διαδρομές και πελάτες, ενώ πολλοί από αυτούς ανέπτυσσαν προσωπικές σχέσεις με τις οικογένειες στις οποίες προμήθευαν νερό.
Ο Γανωτής
Τα περισσότερα μαγειρικά σκεύη τότε ήταν χάλκινα, κάτι που απαιτούσε συχνό γάνωμα για να διατηρούνται ασφαλή προς χρήση. Ο γανωτής περνούσε από τις γειτονιές, γανώνοντας κατσαρόλες και τηγάνια, μια δουλειά που σήμερα έχει εξαφανιστεί, καθώς τα ανοξείδωτα και τα αντικολλητικά σκεύη έχουν κυριαρχήσει. Η διαδικασία του γανώματος περιλάμβανε τον καθαρισμό και την επίστρωση των σκευών με κασσίτερο, ώστε να αποφεύγεται η επαφή των τροφών με το χαλκό, που μπορούσε να είναι επικίνδυνος. Ήταν ένα ιδιαίτερα απαιτητικό επάγγελμα, που απαιτούσε δεξιοτεχνία και εμπειρία.
Ο Καρεκλάς
Οι ψάθινες καρέκλες ήταν παντού: στα σπίτια, στις αυλές, στα καφενεία. Ο καρεκλάς επιδιόρθωνε τις φθαρμένες ψάθες, διατηρώντας ζωντανό ένα απαραίτητο κομμάτι της καθημερινότητας. Οι τεχνίτες αυτοί χρησιμοποιούσαν φυσικά υλικά, όπως ψάθα από καλάμι ή λυγαριά, για να ανανεώσουν τις φθαρμένες επιφάνειες των καρεκλών. Πολλοί εργάζονταν περιπλανώμενοι, πηγαίνοντας από γειτονιά σε γειτονιά ή στήνοντας μικρά εργαστήρια στα παζάρια και τις λαϊκές αγορές.
Ο Παγοπώλης
Σε μια εποχή που τα ψυγεία δεν ήταν διαδεδομένα, ο παγοπώλης προμήθευε νοικοκυριά και μαγαζιά με μεγάλες πλάκες πάγου, οι οποίες χρησιμοποιούνταν για τη διατήρηση τροφίμων. Ο πάγος μεταφερόταν με μεγάλα φορτηγά και κόβονταν σε μικρότερα κομμάτια ανάλογα με τις ανάγκες του πελάτη.
Οι παγοπώλες ήταν πολύτιμοι για την καθημερινότητα των ανθρώπων, καθώς το κρέας, το γάλα και άλλα ευπαθή προϊόντα διατηρούνταν μόνο με τη χρήση πάγου. Με την ευρεία διάδοση των ηλεκτρικών ψυγείων τη δεκαετία του ’60, το επάγγελμα αυτό σταδιακά εξαφανίστηκε.
Ο Πεταλωτής
Τα άλογα και τα γαϊδούρια ήταν απαραίτητα μέσα μεταφοράς, ιδιαίτερα στην ύπαιθρο. Ο πεταλωτής ήταν ο εξειδικευμένος τεχνίτης που φρόντιζε να αλλάζει τα πέταλα των ζώων, διασφαλίζοντας την καλή τους υγεία και αντοχή. Το επάγγελμα απαιτούσε γνώση της ανατομίας των ζώων, καθώς το λάθος πετάλωμα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στις κινήσεις τους. Οι πεταλωτές είχαν συχνά κινητά εργαστήρια, μεταφέροντας τα εργαλεία τους από χωριό σε χωριό, ενώ κάποιοι εργάζονταν σε στάβλους ή αγορές ζώων.
Ο Χαμάλης
Σε λιμάνια, σιδηροδρομικούς σταθμούς και μεγάλες αγορές, οι χαμάληδες ήταν οι εργάτες που μετέφεραν βαριά φορτία στην πλάτη τους, πολύ πριν την καθιέρωση των ανυψωτικών μηχανημάτων. Ήταν ένα επάγγελμα σκληρό και απαιτητικό, καθώς οι εργάτες έπρεπε να έχουν μεγάλη αντοχή και δύναμη. Οι χαμάληδες συχνά σχημάτιζαν ομάδες, βοηθώντας ο ένας τον άλλον, και ήταν από τις πιο χαρακτηριστικές φιγούρες στα μεγάλα εμπορικά κέντρα των πόλεων. Με την ανάπτυξη της τεχνολογίας και των μεταφορικών μέσων, το επάγγελμα αυτό σταδιακά εξαφανίστηκε.
Η εξαφάνιση αυτών των επαγγελμάτων δεν σημαίνει μόνο την εξέλιξη της τεχνολογίας, αλλά και μια βαθιά αλλαγή στον τρόπο ζωής και τις ανάγκες της κοινωνίας. Κάθε ένα από αυτά τα επαγγέλματα κουβαλά μαζί του μια ιστορία, ένα κομμάτι της λαϊκής κουλτούρας και της καθημερινότητας μιας άλλης Ελλάδας, που σήμερα μοιάζει μακρινή, αλλά εξακολουθεί να ζει μέσα από τις αναμνήσεις και τις αφηγήσεις των παλαιότερων γενιών.
Ακολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.