Ο φρικτός θάνατος του Ρήγα Φεραίου στα χέρια των Οθωμανών
Το επαναστατικό σχέδιο του Ρήγα Βελεστινλή, ο Έλληνας έμπορος που τον κατέδωσε και ο στραγγαλισμός στο κάστρο του Βελιγραδίου.
- 25 ΜΑΡ 2022
Στις 19 Δεκεμβρίου 1797, ο Ρήγας Φεραίος μόλις είχε φτάσει στην Τεργέστη από τη Βιέννη για να παραλάβει τα κιβώτια με το εκτυπωμένο επαναστατικό υλικό και ύστερα να ξεκινήσει το ταξίδι του για την Ελλάδα και τον αγώνα για την απελεύθερη από τον οθωμανικό ζυγό. Ο Ρήγας Φεραίος, όμως, δεν ήταν μόνος του, καθώς στο σχέδιο ήταν μυημένοι διάφοροι φίλοι του που θα διασφάλιζαν πως όλα θα γίνονταν υπό άκρα μυστικότητα. Ένας από αυτούς, ήταν ο έμπορος και λόγιος Αντώνιος Κορωνιός, ο οποίος επρόκειτο να παραλάβει τα δέματα με τα επαναστατικά έγγραφα, ανάμεσα στα οποία βρισκόταν και ο Θούριος.
Κάπου εκεί, όμως, συνέβη το μοιραίο λάθος. Ο Ρήγας Φεραίος έγραψε ένα γράμμα στον Κορωνιό στο οποίο του ζητούσε να παραλάβει εκείνος τα δέματα και να τα του παραδώσει όταν έφτανε στην Τεργέστη. Ο έμπορος, όμως, έλειπε σε ταξίδι και έτσι το γράμμα έπεσε στα χέρια του συνεταίρου του, Δημήτριου Οικονόμου. Εκείνος το διάβασε, παρέλαβε τις κάσες με τις επαναστατικές προκηρύξεις, αλλά αντί να προστατέψει τον Έλληνα συγγραφέα και λόγιο, αποφάσισε να τον καταδώσει στον αστυνομία της πόλης. Το σχέδιό του είχε μόλις αποκαλυφθεί.
«Το καθήκον του πολίτου και η πίστις προς τον αγιασμένον θρόνον της Α. Μεγαλειότητος, κατόπιν η αγάπη προς τους ανθρώπους και προς τον πλησίον, με παρεκίνησαν ενδομύχως και κατήγγειλα εις Υμάς τον άφρον εγχείρημα του Ρήγα Βελεστινλή, όπερ θα ηδύνατο να στοιχίσει τη ζωήν χιλιάδων αθώων». Αυτά ήταν τα λόγια του καταδότη, Δημητρίου Οικονόμου, στην επιστολή που απέστειλε στις αρχές και η οποία δημοσιεύτηκε μεταγενέστερα.
Η σύλληψη και η παράδοση στους Οθωμανούς
Η σύλληψή του πραγματοποιήθηκε το βράδυ της άφιξής στο ξενοδοχείο Βασιλικόν της Τεργέστης. Οδηγήθηκε στις φυλακές της πόλης και εκεί ανακρίθηκε επί δέκα ολόκληρες μέρες. Αντιλαμβανόμενος πως το επαναστατικό του σχέδιο είχε καταστραφεί, αποφάσισε να βάλει τέλος στη ζωή του, κόβοντας την κοιλιά του με ένα μικρό μαχαίρι. Οι φρουροί, όμως, το αντιλήφθηκαν άμεσα και κάλεσαν γιατρό, με αποτέλεσμα ο Ρήγας Φεραίος τελικά να σωθεί.
Στις 14 Φεβρουαρίου 1798, οδηγήθηκε στις φυλακές της Βιέννης με τον ίδιο να είναι αλυσοδεμένος και το όχημα σιδερόφρακτο. Η αυστριακή αστυνομία είχε στα χέρια της έναν «φοβερό πολιτικό εγκληματία», όπως έγραφε χαρακτηριστικά ο διοικητής της Τεργέστης. Όλα τα επαναστατικά έγγραφα του Ρήγα Φεραίου, τα οποία μιλούσαν για επανάσταση κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας όχι μόνο από την Ελλάδα αλλά και από τα υπόλοιπα βαλκανικά κράτη, ήρθαν στο φως.
Η αυστριακή αστυνομία, ωστόσο, αντί να τον οδηγήσει σε δίκη αποφάσισε να τον παραδώσει στα οθωμανικά χέρια. Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει με ακρίβεια σχετικά με τους λόγους για τους οποίους συνέβη αυτό, ωστόσο, σύμφωνα με το επικρατέστερο σενάριο, οι Αυστριακοί αποφάσισαν να παραδώσουν τον Ρήγα Φεραίο στους Οθωμανούς με αντάλλαγμα να απελαθούν στην Αυστροουγγαρία, αυστριακοί κρατούμενοι και να δικαστούν από τις αρχές της αυτοκρατορίας.
Ο στραγγαλισμός του Ρήγα Φεραίου στα μπουντρούμια του Βελιγραδίου
Η αρχή του τέλους του Ρήγα Φεραίου είχε μόλις ξεκινήσει. Ο Έλληνας λόγιος, μαζί με επτά ακόμη συνεργάτες του οδηγήθηκαν στο Βελιγράδι. Όλοι τους παρέμειναν στα μπουντρούμια του κάστρου της Neboisa, που βρίσκεται μεταξύ του Δούναβη και του Σάβου ποταμού, για σαράντα μέρες.
Η τελευταία πράξη του δράματος γράφτηκε το βράδυ της νύχτας της 24ης Ιουνίου 1798, όταν δήμιοι μπήκαν μέσα στα κελιά των φυλακισμένων και τους σκότωσαν δια στραγγαλισμού. Και οι οχτώ πέθαναν με βάναυσο τρόπο. Τα σώματά τους ρίχτηκαν στον Δούναβη και ύστερα χάθηκαν στα νερά του ποταμού. Μαζί με τον Ρήγα Φεραίο δολοφονήθηκαν επίσης οι: Ευστράτιος Αργέντης, Δημήτριος Νικολίδης, Αντώνιος Κορωνιός, Ιωάννης Καρατζάς, Θεοχάρης Τουρούντζιας και τα αδέλφια Ιωάννης και Παναγιώτης Εμμανουήλ.
Όλα τα επαναστατικά φυλλάδια του Ρήγα Βελεστινλή που είχαν τυπωθεί στην Τεργέστη για να μοιραστούν στον ελληνικό λαό καταστράφηκαν. Η αρχή για τον ελληνικό απελευθερωτικό αγώνα του 1821 όμως, είχε μόλις γίνει.
