Ο Ryad από τη Ραμάλα βλέπει live το ολοκαύτωμα των Παλαιστίνιων
Ο νεαρός Ryad μένει στην Παλαιστίνη και μεταφέρει στο OneMan τις εικόνες φρίκης που βιώνει πλέον καθημερινά στον τόπο του.
- 22 ΝΟΕ 2023
Στη ταινία “Tale of the Three Jewels” του Παλαιστίνιου σκηνοθέτη Michel Khleifi, ο νεαρός Yusef ρωτάει τη μητέρα του αν έχουν το δικαίωμα να αγαπήσουν και να αγαπηθούν. «Στις μέρες μας, αγάπη υπήρχε μόνο στις ταινίες», του απαντά εκείνη. Ένα ερώτημα διαχρονικό το οποίο θα μείνει αναπάντητο για περισσότερους από 13 χιλιάδες ανθρώπους. Σύμφωνα με τα τρομακτικά στοιχεία του Anadolu Agency, περισσότερα από 5.500 παιδιά, 3.500 γυναίκες και 4 χιλιάδες άντρες, έφυγαν από τη ζωή σε αυτό το άνευ προηγουμένου αιματοκύλισμα στη Γάζα.
Ψυχές που έγιναν αριθμοί, με το κοντέρ θανάτου να συνεχίζει να αυξάνεται, κάθε μέρα και ώρα που περνάει. Οι αθώες ψυχές εκείνων που γεννήθηκαν τυχαία σε μια ιδιότυπη φυλακή και θα μείνουν για πάντα φυλακισμένοι σε αυτή. Θα θυμάται κανείς τα ονόματα τους άραγε σε λίγο καιρό; Ή θα γίνει η ιστορία τους μια άβολη αναφορά σε υποκριτικές συζητήσεις ανθρώπων του δυτικού κόσμου που «λυπάται» και «νοιάζεται» για τις τύχες τους;
Πριν λίγο καιρό, καθίσαμε τυχαία με τον Παλαιστίνιο Ryad σε διπλανές θέσεις λεωφορείου που ξεκινούσε από τη Θεσσαλονίκη με προορισμό την Αθήνα. Τελευταίες μέρες Σεπτέμβρη, δύο εβδομάδες πριν ξεκινήσει ο πόλεμος. Αμέριμνοι και οι δύο τότε, συζητούσαμε για ταξίδια και εκδρομές. Ο Ryad έχοντας περάσει λίγες μέρες στη Θεσσαλονίκη, πήγαινε προς την πρωτεύουσα σε ένα ταξίδι που ήθελε καιρό να κάνει, απολαμβάνοντας μια ελευθερία που δεν μπορούσε να βρει στον κατεχόμενο τόπο του.
Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Ραμάλα και από πολύ μικρή ηλικία έμαθε να ζει με όρια. Φτάσαμε στην Αθήνα και ανταλλάξαμε επαφές σε περίπτωση που χρειαστεί κάποια πρόταση στην πόλη. Η επόμενή μας κουβέντα, λίγο καιρό μετά, έμελλε να είναι πολύ διαφορετική. Εμφανίζεται στο παραθυράκι του zoom με ένα μεγάλο χαμόγελο αλλά όσο διηγείται την ιστορία του, στο βλέμμα του διαγράφεται μια στεναχώρια.
«Θυμάμαι ότι όταν ήμουν 7 ετών, υπήρχαν μεγάλες εισβολές που κρατούσαν για εβδομάδες ολόκληρες. Στρατιώτες εισέβαλαν στη Ραμάλα και δεν μας επέτρεπαν να μετακινηθούμε. Οι αναμνήσεις από τότε ζωντανεύουν στο σήμερα. Όσο θυμάμαι τον εαυτό μου, θυμάμαι εισβολές που σκότωναν αθώους ανθρώπους. Όλα παραμένουν τα ίδια. Ήμουν πιο τυχερός από άλλους φίλους, άλλους πολίτες στην Παλαιστίνη. Πολλοί άνθρωποι γεννήθηκαν και μεγάλωσαν σε προσφυγικά κέντρα και πολλοί άλλοι ταυτόχρονα πέρασαν εκεί τα τελευταία χρόνια της ζωής τους. Η γιαγιά μου έζησε σε καταυλισμούς για λίγα χρόνια. Έχουμε μάθει να ζούμε με περιορισμούς, με όρια.
Περιορισμούς στην ελευθερία, περιορισμούς στις μετακινήσεις, περιορισμούς στην εκπαίδευση. Έχτισαν το διαχωριστικό τείχος γύρω από τη Δυτική Όχθη χωρίζοντάς μας από την άλλη πλευρά, για να μην μπορούμε ούτε να βλέπουμε, ούτε να ξέρουμε τι συμβαίνει απέναντι. Έχουν ξοδευτεί δισεκατομμύρια δολάρια για την κατασκευή αυτού του τείχους, αυτού του φράχτη, των σημείων ελέγχου. Ξοδεύουν χρήματα για να χτίζουν φυλακές. Αν είχαν επενδύσει αυτά τα χρήματα στην εκπαίδευση, δεν θα βλέπαμε αυτά τα πράγματα στις ειδήσεις. Κανείς όμως δεν ασχολείται με την παιδεία, με την ειρήνη, με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο χρόνος περνάει, κατακτούν όλο και περισσότερα εδάφη στα οποία χτίζουν οικισμούς που ελέγχονται από τον στρατό του Ισραήλ, που προσπαθεί να κάνει όλο και πιο δύσκολη τη ζωή μας», μου εξηγεί ο Ryad και περιγράφει σκηνές καθημερινότητας από αυτές που δεν έχουμε συνηθίσει και ούτε πρέπει να συνηθίσουμε.
«Σε αρκετά σχολεία έχουν τοποθετηθεί φράχτες και συρματοπλέγματα εντός του χώρου. Υπάρχουν δηλαδή παιδιά που μαθαίνουν να παίζουν με τους φράχτες, γίνεται κομμάτι του παιχνιδιού τους. Αυτή η εικόνα με τρομάζει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Καθημερινά υπάρχουν προκλήσεις. Δοκιμάζουν τις αντοχές μας, τα ψυχικά μας αποθέματα. Ο στρατός ήθελε να πάρει το σπίτι ενός φίλου μου, ο οποίος χρειαζόταν να λείψει από τη δουλειά του για να προστατέψει την οικεία του και την οικογένεια του.
Λίγους μήνες πριν, έκαψαν ένα χωριό το οποίο αντιστεκόταν σε αυτές τις προκλήσεις. Όταν λέω έκαψαν, κυριολεκτώ. Σπίτια, αμάξια, τα πάντα. Υπάρχουν και λιγότερο ακραίες πράξεις, στις οποίες θέλουν να εξαντλήσουν την υπομονή μας. Φαντάσου ότι μας σταματούν στο δρόμο σε καθημερινή βάση για να δείξουμε τις ταυτότητες μας, μας κάνουν ελέγχους και εμείς δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα, απλώς περιμένουμε.
Υπάρχει ένα αίσθημα ανασφάλειας. Μπορούν να σε συλλάβουν ανά πάσα στιγμή, ζεις με αυτό τον φόβο. Για παράδειγμα, ένας συνάδελφός μου έφυγε τις προάλλες από το σπίτι του στις 8 το πρωί και γύρισε 10 το βράδυ, επειδή τον είχαν στην αναμονή για 3 ώρες, ενώ είχε πάνω του ό,τι χρειαζόταν. Δεν μπορούμε να αντιδράσουμε γιατί φοβόμαστε ότι θα μας σκοτώσουν και θα αναφέρουν ψευδώς ότι υπήρχε κάποια συμπλοκή», αναφέρει με βαθιές ανάσες ο Ryad, ο οποίος σπάνια πλέον βγαίνει από το σπίτι του όταν νυχτώνει. Ακόμα και όταν αρχίζει να ξεπροβάλλει το φως στον ουρανό το πρωί, το σκοτάδι του φόβου παραμένει.
Συζητάμε για τη φρίκη του πολέμου στη Γάζα που δεν έχει τελειωμό και ο Ryad προλαβαίνει την ερώτησή μου για το αν έχει δικούς του ανθρώπους εκεί. «Όλοι έχουμε δικούς μας ανθρώπους στη Γάζα και κρατάμε μια ισχνή επικοινωνία μαζί τους. Εγώ προσωπικά έχω συγγενείς που έχασαν τα σπίτια τους και τώρα κρύβονται σε νοσοκομεία και εκκλησίες. Σε κάθε μαγαζί που πηγαίνεις, στη δουλειά, παντού, όλοι παρακολουθούν αυτό που συμβαίνει, είμαστε όλοι συνδεδεμένοι. Τι νιώθεις; Νιώθεις αδύναμος. Είναι η πρώτη φορά που έκλαψα τα τελευταία δύο χρόνια. Σε μια στιγμή, σε λίγα δευτερόλεπτα αφανίζεται και ένα μικρό χωριό ανθρώπων. 400, 500 άνθρωποι που σκοτώνονται και το αφήγημα παραμένει ότι το Ισραήλ αμύνεται. Βλέπουμε σε ζωντανή μετάδοση το δικό μας ολοκαύτωμα. Δεν έχει να κάνει μόνο με τη Γάζα, είναι μια παγκόσμια κρίση», σημειώνει, ενώ αυτή τη φορά τον προλαβαίνω εγώ και τον ρωτάω τι ορισμό θα έδινε στην ελευθερία.
Ακολουθεί σιγή και εγώ παρατηρώ την απορία στο βλέμμα του μέσα από την οθόνη του υπολογιστή. Μετά από λίγη ώρα, βρίσκει τις κατάλληλες λέξεις. «Ελευθερία για μένα είναι ακριβώς το αντίθετο από αυτό που ζούμε τώρα». Και η σιγή επιστρέφει, αυτή τη φορά από τη δική μου μεριά. Ο Ryad έχει βρει πια τις λέξεις. «Ελευθερία είναι να μην τραυματίζονται τα παιδιά, να μπορείς να περπατήσεις, ονειρευτείς, να ταξιδέψεις. Αν θέλω να ταξιδέψω πρέπει πρώτα να πάρω το λεωφορείο για να πάω στην Ιορδανία, για να μπορέσω να πάρω το αεροπλάνο. Ταξίδι πριν το ταξίδι. Γιατί να μην μπορώ να πάω απλώς μέχρι το αεροδρόμιο; Γιατί να μην έχουμε αεροδρόμιο; Αυτό δεν είναι ελευθερία», καταλήγει.
Μέσα από τη συζήτηση μας, κατάφερα να τον γνωρίσω λίγο καλύτερα. Και μέσα από τις απαντήσεις που έδωσαν φίλοι και φίλες του Ryad για το πώς ορίζουν την ελευθερία και δέχτηκαν με μεγάλη χαρά να μοιραστούν στο OneMan, κατάφερα να γνωρίσω και εκείνους.
Ameera, 24 ετών: «Ελευθερία για μένα είναι να μπορώ να κινούμαι στο τόπο μου χωρίς σημεία ελέγχου».
Κhalid, 27 ετών: «Ελευθερία για μένα σημαίνει να μπορώ να πηγαίνω σε κάθε μέρος της χώρας μου και να το απολαμβάνω, να μετακινούμαι από το ένα μέρος στο άλλο χωρίς να σκέφτομαι ότι τα πράγματα μπορεί να πάνε στραβά ανά πάσα στιγμή και εγώ ή οποιοσδήποτε από τους ανθρώπους μου να σκοτωθεί, να φυλακιστεί ή να πάθει κακό. Ελευθερία σημαίνει να θέλω να ξυπνάω κάθε μέρα χωρίς να ακούω για κάποιον που πυροβολήθηκε ή σκοτώθηκε και όταν συνειδητοποιείς ότι αυτό έχει γίνει καθημερινό και φυσιολογικό και το έχεις συνηθίσει, καταλαβαίνεις ότι είναι πραγματικά άσχημο. Ελευθερία είναι να έχεις μια ειρηνική ζωή και να μπορείς να ζεις χωρίς φόβο, καταπίεση ή περιορισμούς».
Aya, 21 ετών: «Ελευθερία σημαίνει ότι όλα τα παιδιά του κόσμου πρέπει να μεγαλώνουν ένα χρόνο ανά έτος και όχι ένα χρόνο ανά ημέρα. Είναι δύσκολο για μένα να το εξηγήσω αφού η χώρα μου ήταν υπό κατοχή πριν γεννηθώ. Ωστόσο, η ελευθερία είναι οτιδήποτε άλλο εκτός από αυτό που ζω σήμερα».
Hussam, 26 ετών: «Ελευθερία για την Παλαιστίνη σημαίνει να μπορώ να περπατάω προς το σπίτι μου με ασφάλεια και να μη χρειάζεται να κάνω ησυχία στο δρόμο για να μη με δει η ισραηλινή αστυνομία. Ελευθερία για μένα είναι να μην ξυπνάω στις 4 το πρωί ακούγοντας ένα Παλαιστίνιο παιδί να φωνάζει να το αφήσουν και ένα νεαρό άνδρα να φωνάζει ότι η ισραηλινή αστυνομία του παίρνει το σπίτι με τη βία. Ελευθερία για μένα είναι οι Παλαιστίνιοι γονείς να μπορούν να κοιμούνται ασφαλείς χωρίς να ανησυχούν για το αν θα γυρίσουν σπίτι τα παιδιά τους. Ελευθερία για μένα είναι να πηγαίνω σε όλα τα μέρη της Παλαιστίνης και να νιώθω ασφαλής στο δρόμο. Ελευθερία για μένα είναι να μπορώ να επισκεφτώ τους συγγενείς μου στη Γάζα. Όταν η Παλαιστίνη μας από τα ποτάμια μέχρι τη θάλασσα ελευθερωθεί και το Ισραήλ μας αφήσει ήσυχους και σταματήσει να μας σκοτώνει, τότε θα μιλάμε για ελευθερία».
Georgette, 24 ετών. «Ελευθερία σημαίνει να ζεις και να επιβιώνεις.Ελευθερία σημαίνει ασφάλεια. Να μπορείς να πας όπου θέλεις, όποτε θέλεις, χωρίς να σκέφτεσαι τους κινδύνους και χωρίς περιορισμούς. Ελευθερία είναι να μπορείς να αναπνέεις, ελευθερία είναι να μη σε εμποδίζει κανείς να ζεις τη ζωή σου όπως την επιλέγεις, να είσαι ο εαυτός σου χωρίς άδεια, να είσαι αυτός που είσαι και όχι αυτό που θέλει ο κόσμος να είσαι. Η ελευθερία είναι μια κατάσταση του μυαλού. Το μυστικό της ευτυχίας είναι η ελευθερία, το μυστικό της ελευθερίας είναι το θάρρος».
Ηassan, 27 ετών: «Για τους ανθρώπους που βρίσκονται υπό κατοχή και νιώθουν φυλακισμένοι, η ελευθερία είναι ένα θεμελιώδες δικαίωμα που κερδίζεται μόνο όταν παλεύεις γι’ αυτό. Για μένα ως Παλαιστίνιο, η έλλειψη ελευθερίας με κάνει να υποφέρω στην καθημερινότητα μου, με εξοργίζει και με κάνει δυστυχισμένο, ειδικά όταν βλέπω άλλους λαούς του κόσμου να ζουν πλήρως ελεύθεροι. Με κάνει να αισθάνομαι αηδία από αυτούς τους καταπιεστές που αφαίρεσαν από εμάς αυτό το βασικό δικαίωμα που κάθε άνθρωπος πρέπει να έχει. Όλος ο κόσμος γίνεται μάρτυρας και αποφασίζει να παραμείνει σιωπηλός. Για μένα, ελευθερία σημαίνει να μπορώ να πηγαίνω στη θάλασσα όποτε θέλω χωρίς να με σπρώχνουν πίσω με τη βία, αλλά δυστυχώς αυτό μοιάζει σε εμάς με πολύ μεγάλο προνόμιο. Ελευθερία σημαίνει να μπορώ να ταξιδεύω ελεύθερα στις όμορφες πόλεις που καταλήφθηκαν το 1948, αλλά δυστυχώς δεν έχω πάει ποτέ σε καμία. Η έλλειψη ελευθερίας εμφανίζεται επίσης όταν εγώ, όπως και κάθε άλλος Παλαιστίνιος, πρέπει να έχω μαζί μου την ταυτότητά μου στη χώρα μου κάθε φορά που βγαίνω από το σπίτι μου επειδή δεν θέλω να με σταματήσει ένας πλήρως οπλισμένος στρατιώτης σε ένα σημείο ελέγχου και να με βάλει αυθαίρετα στη φυλακή. Η ελευθερία μου αφαιρείται όταν βλέπω ένα τοίχο που δε με αφήνει να κοιτάξω στην απέναντι πλευρά. Ελευθερία για μένα σημαίνει και ελευθερία στην εκπαίδευση, αλλά και αυτή μου αφαιρείται όταν ο IOF (Israel Occupation Forces) εισβάλλει στο πανεπιστήμιό μου, βανδαλίζει τις εγκαταστάσεις του και κρατά κλειστά τα στόματα των φοιτητών που τολμούν να μιλήσουν για την ελευθερία και την αδικία. Ελευθερία σημαίνει επίσης να έχω ένα αεροδρόμιο από το οποίο να μπορώ να ταξιδεύω, αλλά δυστυχώς το παλιό μας αεροδρόμιο κλάπηκε και καταστράφηκε. Ελευθερία για μένα σημαίνει να απελευθερωθώ από αυτόν τον φαύλο αποικισμό, ώστε να μπορέσω επιτέλους να νιώσω και να είμαι ελεύθερος».
Mariam, 25 ετών: «Ελευθερία είναι να μπορώ να πάω να προσευχηθώ στον ιερότερο θρησκευτικό μου τόπο χωρίς να με ελέγχουν, χωρίς να με χτυπούν, χωρίς να μυρίζω δακρυγόνα, χωρίς να περιμένω για ώρες σε ένα σημείο ελέγχου».
Qamar, 24 ετών: «Ελευθερία είναι να εξελίσσομαι στη χώρα μου και να μπορώ να αναπτύσσομαι σε αυτή και να επιλέγω εγώ το πεπρωμένο μου και όχι κάποιος που το σχεδιάζει για εμάς, χωρίς εμάς, και μας φυλακίζει σε μικρά κουτάκια».
Ο Ryad ονειρεύεται μια Παλαιστίνη ελεύθερη, στην οποία θα μπορούν να συνυπάρχουν μέσα στα εδάφη της ελεύθερα πνεύματα, ελεύθεροι άνθρωποι, ελεύθερες ψυχές. Άνθρωποι που δεν θα χρειάζεται να διασχίσουν αμέτρητα σύνορα για να βρουν το σπίτι τους. Μέχρι εκείνη τη μέρα, θα προσπαθεί να μην αφήσει τον εαυτό του να συνηθίσει την πραγματικότητα στην οποία έμαθε να ζει και να μην πιστεύει ότι η αγάπη υπάρχει μόνο στις ταινίες.
