O Τίμοθι Λίρι ήθελε να σε κάνει καλύτερο άνθρωπο

“Οι άνθρωποι λένε τη λέξη “φυσικό”… Φυσικό για μένα είναι αυτά τα φυτικά συστατικά που αλληλεπιδρούν απευθείας με το νευρικό σύστημα. Αυτό που θεωρώ τεχνητό είναι τέσσερα χρόνια στο Χάρβαρντ, στη Βίβλο, στον Καθεδρικό του Αγίου Πατρικίου και τα κηρύγματα στο κατηχητικό”.

Με κάτι τέτοιες δηλώσεις και φυσικά την έρευνα του για την επίδραση του LSD στον ανθρώπινο εγκέφαλο -ναι, δεν έχασε χρόνο με πειραματόζωα- δεν είναι να απορείς που ο  Timothy Leary ανακηρύχτηκε από το Ρίτσαρντ Νίξον “ο πιο επικίνδυνος άνθρωπος εν ζωή” και  “Νο 1 δημόσιος κίνδυνος” από το FBI του Edgar Hoover. Και από όλους τους υπόλοιπους γκουρού της γενιάς του LSD.

Από μικρός φαινότανε

Aν θες, από πολύ μικρή ηλικία φάνηκε πως το σπλάχνο ενός οδοντογιατρού και μιας νοικοκυράς δεν ήταν ένας συνηθισμένο ανθρώπινο ον. Στο περίφημο West Point που τον έστειλε με το ζόρι ο πατέρας (ο ίδιος που είχε εγκαταλείψει αυτόν και τη μάνα του) ήταν στη μονίμως στη σέντρα. Τιμωρημένος.

Και σαν δόκιμος αξιωματικός, η περίπτωση του απασχόλησε το στρατοδικείο, εκεί που τον έστειλαν γιατί ποτέ δεν δέχτηκε να αναφέρει κατώτερούς του. Η Ακαδημία μάλιστα πάσχιζε να τον κάνει να παραιτηθεί, τον είχε ουσιαστικά απομονώσει από τους άλλους σπουδαστές προκειμένου να τον πιέσει ψυχολογικά, αλλά αυτός τίποτα. Το έκανε μόνο όταν αθωώθηκε από το στρατοδικείο και με οικογενειακές γνωριμίες τους υποχρέωσε να άρουν την άτυπη απομόνωση.

Ενδεικτικά της αλλεργίας του σε κάθε τι “φυσιολογικό” ήταν και τα επόμενα χρόνια. Πήγε στο Πανεπιστήμιο, τον διώξανε, πολέμησε στο B’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ξαναγύρισε στο πανεπιστήμιο για να σπουδάσει ψυχολογία στο Berkeley και το Washington State University. Υποτίθεται ότι εδώ, σε πιο ώριμη ηλικία, παντρεύτηκε, ολοκλήρωσε πτυχίο και διδακτορικό, ζούσε μια γυναίκα και δύο παιδιά με ερευνητικές υποτροφίες και πήρε θέση βοηθού καθηγητή ψυχολογίας.

Στην επιφάνεια βέβαια, γιατί σύμφωνα με τα λεγόμενα του δεν ήταν παρά “ένας ακόμα υπάλληλος, που πάει στη δουλειά κάθε πρωί, με το αυτοκίνητο… και γυρνάει κάθε βράδυ πίνοντας μαρτίνι όπως εκατομμύρια πνευματικά ρομπότ της μεσαίας τάξης.” Το αλκοόλ κάποια στιγμή έγινε πολύ, οι απιστίες το ίδιο μέχρι που στο τέλος η γυναίκα του, Marianne, αυτοκτόνησε.

Τα πρώτα μανιτάρια, τα πρώτα μπλεξίματα

Όλα αυτά βέβαια δεν αναιρούν το γεγονός ότι Leary ήταν πάνω από όλα σπουδαίος επιστήμονας και ένας μεγάλος διανοητής. Και όσα δεν έμαθε στα 15 χρόνια που ασχολήθηκε με την ψυχολογία, τα έμαθε στις πέντε ώρες που ακολούθησαν τη δοκιμή του παραισθησιογόνου μανιταριού Psilocybe mexicana.

Αμέσως οργάνωσε το Harvard Psilocybin Project με σκοπό να διερευνήσει την επίδραση του -τότε νόμιμου- LSD, συνεργάστηκε με τον Άλαν Γκίνσμπεργκ που έμαθε για το πρόγραμμα και ζήτησε να γίνει πειραματόζωο και έχτισε γύρω του ένα ευρύ δίκτυο από καλλιτέχνες και διανοούμενους που έγιναν οι απόστολοι ενός κινήματος για την απελευθέρωση του μυαλού.

Αναμενόμενα ήρθαν και τα πρώτα ντου από το FBI. To 1966 ελάχιστα πράγματα διέφευγαν της προσοχής του γερουσιαστή McCarthy και του διευθυντή του FBI J Edgar Hoover. Πόσο μάλλον ένας αιρετικός καθηγητής ψυχολογίας που δοκιμάζει παραισθησιογόνες ντόπες και κάνει παρέα με όλους τους διανοούμενους (που στα μάτια τους ήταν πράκτορες των κομμουνιστών). Ένας πράκτορας μπαινόβγαινε σπίτι του τα βράδια, η κατοχή και χρήση LSD απαγορεύτηκε, τα ερευνητικά προγράμματα έκλεισαν όλα.

Κάπου εδώ ξεκινάνε τα δικαστήρια και τα μέσα έξω στη φυλακή. Καταδίκη για μαριχουάνα το 1966, ξανά το 1968, αναίρεση των αποφάσεων μετά από προσφυγή στο Ανώτατο Δικαστήριο και δικαίωση για αντισυνταγματικότητα του νόμου, νέα καταδίκη το 1970.

Και το τέλος της “ταινίας” ακόμα πιο συναρπαστικό: Απόδραση μερικούς μήνες μετά (εδώ υπάρχουν σπαρταριστές ιστορίες αλλά δεν είναι της παρούσης), διαφυγή στην Αλγερία με τη βοήθεια των Weather Underground. Από εκεί στην Ελβετία, φυλάκιση για ένα μήνα, επιστροφή στις ΗΠΑ και φυλάκιση στη φυλακή Φόλσομ. Σε απομόνωση. Εκεί έμεινε μέχρι το 1976.

Το τρίπτυχο του καλύτερου ανθρώπου

Σε αυτή την περίοδο περνάει από τα χωράφια της επιστήμης σε αυτά της φιλοσοφίας. Είναι η εποχή που αναπτύσσει το βασικό του concept SMI2lE (Space Migration, Intelligence squared, Life Extension), ένα τρίπτυχο για τον άνθρωπο του μέλλοντος.

Αν το LSD ήταν το μέσο για να ξεπεράσει τα όρια του ανθρώπινου νου, εδώ έκανε το μανιφέστο μιας ατζέντας που σήμερα είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Πως  ο άνθρωπος θα γίνει καλύτερος. Και αυτό είναι το θέμα του βιβλίου του Ken “R U Sirius” Goffman “Timothy Leary’s Trip Thru Time” με το οποίο έρχεται ξανά στην επικαιρότητα. Οι φιλοσοφίες του, οι “διανθρωπιστικές” του αναζητήσεις.

Σύμφωνα με τον Goffman, το 1974 στο έργο του “Starseed Transmission” ο Leary καταγράφει το όραμα του να πάρει 5000 ανθρώπους στο κέντρο του γαλαξία. Πάνω σε αυτό ο καθηγητής του Princeton Gerard K. O’ Neill υποστήριξε σε εργασία του ότι αυτό είναι δυνατόν να γίνει σε σημεία που το περιβάλλον θεωρητικά μπορεί να παραμείνει σταθερό. Τις ίδιες σκέψεις μοιράστηκε ο Eric Drexler, σήμερα πατέρας της νανοτεχνολογίας και ο Hans Morace ένας από τους πρωτοπόρους της τεχνητής νοημοσύνης.

Μπορεί ο ενθουσιασμός να εξατμίστηκε με τα χρόνια αλλά αυτό έγινε κυρίως για οικονομικούς και όχι για τεχνολογικούς λόγους. Μέσα έπεσε πάντως, αφού η ανάπτυξη του διαστημικού τουρισμού φαίνεται μια καλή ιδέα όταν το  κυβερνητικό χρήμα από μόνο του φτάνει μόνο για τηλεπικοινωνίες και αποστολές εξερεύνησης αλλά όχι για την ανάπτυξη μια επανδρωμένης αποστολής στον Άρη.

Το κομμάτι της επέκτασης της ανθρώπινης ζωής είναι το προφανές.  Πέρα από τις έρευνες για την αντιμετώπιση της γήρανσης, ο μέσος όρος ζωής αυξάνεται μόνο και μόνο βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής. Ένα στατιστικό τρικ τύπου όσο περισσότερο μειώσεις την παιδική θνησιμότητα, βελτιώσεις τη διατροφής και όσο καλύτερα αντιμετωπίσεις τις θανατηφόρες ασθένειες τόσο περισσότερο θα ζήσουν περισσότεροι άνθρωποι.

Η κορυφαία του ατάκα-πρόβλεψη, ωστόσο, ήταν που χαρακτήρισε τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές το LSD της δεκαετίας. Η τεχνολογία που θα σπρώξει το υπάρχον επίπεδο νοημοσύνης των ανθρώπων σε άλλα επίπεδα. Δεν πρόλαβε να δει την πρόβλεψη του αυτή να γίνεται πραγματικότητα αλλά μπορείς, ρε φίλε, να αρνηθείς ότι σήμερα η μηχανή φιλτράρει την πληροφορία και οι άνθρωποι γίνονται πιο έξυπνοι γιατί έχουν περισσότερες προσλαμβάνουσες;

Τι είναι τέλος πάντων αυτό το transhumanism;

Και κατά μία έννοια όλη αυτή η ιστορία με το LSD τον αδικεί γιατί σήμερα η ιστορία του transhumanism που συγκεντρώνει όλη αυτή τη φιλοσοφία είναι σχεδόν πραγματικότητα. Φορώντας ένα ζευγάρι Google Glass και μιλώντας σε έναν ψηφιακό βοηθό μπορείς να πάρεις βίντεο και φωτογραφίες από την καθημερινότητα σου χωρίς να απασχολείς τα χέρια σου. Εκείνη την ώρα μπορεί οδηγάς. Και με μια νέα εντολή να γυρίσεις στο Google Maps για να σου βγάλει οδηγίες.

Ρώτα γι’ αυτό και έναν τύπο ονόματι Rich Lee που αυτοαποκαλείται body hacker και έκανε εγχείριση για να βάλει μικρούς μαγνήτες στα αυτιά του. Με μια περίεργη πατέντα που περιλαμβάνει και ένα μεταλλικό δαχτυλίδι γύρω από το λαιμό του μπορεί να ακούσει μουσική από το κινητό του τηλέφωνο χωρίς συμβατικά ακουστικά. Με ένα μικρόφωνο μπορεί να ακούει συνομιλίες σε διπλανό δωμάτιο.

Ή το Φιλανδό προγραμματιστή Jerry Jalava που έκανε μια ενδιαφέρουσα ανταλλαγή. Ένα κομμάτι δάχτυλο για ένα USB των 2GB. Με χειρουργική επέμβαση αφαίρεσε ένα κομμάτι από τον παράμεσο (που είχε τραυματίσει σε κάποιο ατύχημα) για να εγκαταστήσει κάτι που θα του ήταν χρήσιμο στη δουλειά. Όπως έκανε κάποτε ο Tony Iommi βάζοντας τεχνητά ακροδάχτυλα για να μπορεί να παίξει κιθάρα.

Και μη νομίζεις ότι πρέπει υποχρεωτικά να έχεις κάποια μορφή αναπηρίας για να δεις το μεγαλείο του πνεύματος του Leary. Transhumanism δεν είναι και οι γκατζετιές τύπου Fitbit Flex, Nike Hyperdunk+ που μετράνε θερμίδες, ρυθμούς τρεξίματος και σε βοηθούν στην άσκηση; Γιατί εκεί που ήσουν λαπάς τώρα μπορείς να έχει το δικό σου μικρό εργομετρικό στο χέρι και να προπονείσαι επιστημονικά κάτι που μέχρι πρότινος ήταν αδύνατο για τις μάζες.

Ακόμα ακόμα και το Facebook στο κινητό σου. Όταν μεταφέρεις εκεί  μεγάλο μέρος της κοινωνικής σου ζωή, ενημερώνεσαι, διασκεδάζεις είσαι καλύτερος άνθρωπος. Όσο και αν επιμένεις ότι είναι σχέσεις από απόσταση δεν μπορείς να πεις ότι θα μπορούσες να κάνεις τόσες αλληλεπιδράσεις, με τόσους ανθρώπους, σε τόσα διαφορετικά μέρη. Μπορεί να είναι μια κοινωνική πραγματικότητα που δεν έχεις συνηθίσει αλλά είναι μια κοινωνική πραγματικότητα. Και όλα αυτά ο Leary τα είδε πρώτος.

Γι’ αυτό σου λέω ο Timothy Leary δεν ήταν μόνο γκουρού του LSD. Ήθελε να σε κάνει καλύτερο άνθρωπο.