Μερικοί από τους πιο αιματηρούς εμφύλιους στην ιστορία
- 16 ΑΠΡ 2024
Η ιστορία του πλανήτη είναι γεμάτη από εμφυλίους που οδηγούν στην ενθρόνιση νέου ηγέτη ή ακόμη και στη διχοτόμηση χωρών (προσωρινή ή όχι, δεν έχει σημασία), αφήνοντας πίσω τους πληγές που επουλώνονται βασανιστικά αργά.
Πόλεμοι πολύ δύσκολοι στην κατανόηση τους, καθώς ξεφεύγουν απ’ την εύκολη ερμηνεία της αντιπαράθεσης των συμφερόντων δύο κρατών και προχωρούν σε βαθύτερη εξέταση των σχέσεων μεταξύ των κοινωνικών ομάδων ή των εθνοτήτων που συγκροτούν ένα κράτος, όπως μαρτυρά άλλωστε και η ελληνική ιστορία.
Τον 20ο αιώνα, η Υφήλιος έζησε τους πιο αιματοβαμμένους πολέμους μεταξύ αδελφών. Ιδιαίτερα στην Ασία και στην Αφρική εκατομμύρια άνθρωποι έπεσαν θύματα πραξικοπημάτων και εξωτερικών επεμβάσεων που βύθισαν τις χώρες τους στο χάος.
Ακολουθούν οι 5 πιο σκληροί εμφύλιοι της ιστορίας, σύμφωνα τουλάχιστον με τον αριθμό των θυμάτων τους.
Κινέζικος Εμφύλιος Πόλεμος (1927-1950)
Επί 23 χρόνια στην Κίνα, άνθρωποι έχαναν τη ζωή τους μαχόμενοι είτε στο πλάι των εθνικιστών είτε των κομμουνιστών. Το αποτέλεσμα ήταν περισσότερα από 8 εκατομμύρια άνθρωποι να χάσουν τη ζωή τους κατά το διάστημα 1927-1950. Η πλειοψηφία των νεκρών δεν άνηκε σε κανέναν από τους δύο στρατούς. Οι ομαδικοί τάφοι γέμιζαν κυρίως με πολίτες, οι οποίοι πέθαιναν από τα απότοκα του πολέμου – αρρώστιες, πείνα και τα αντίποινα για τη στήριξή τους στη “λάθος μεριά”.
Παρά το γεγονός ότι στην αρχή του πολέμου εκείνοι που έδειχναν να επικρατούν ήταν οι εθνικιστές του ‘Κουομιντάνγκ’, το αντιμοναρχικού κόμματος της τότε Κίνας, τα πράγματα επρόκειτο να αντιστραφούν.
Οι κομμουνιστές, βλέποντας ότι βρίσκονταν πολύ κοντά στην οριστική καταστροφή τους, απέδρασαν σε αυτή την κατάσταση με την υποχώρησή τους προς τη μακρινή αλλά ασφαλή επαρχία του Σαανσί. Αυτή η υποχώρηση των μαχητών και μελών του ΚΚΚ έμεινε στην ιστορία ως η ‘Μεγάλη Πορεία’, αυτή που ανέδειξε και τα σπουδαία ηγετικά προσόντα του Μάο Τσε Τουνγκ.
Διέσχισαν περισσότερα από 12.500 χιλιόμετρα, και από τους 100.000 στρατιώτες, αξιωματούχους, μέλη του Κόμματος και πολίτες, έφτασαν ζωντανοί στον προορισμό τους μόλις 6 με 7 χιλιάδες. Εκεί θα ζήσουν με ασφάλεια, θα ανασυνταχθούν, θα πολλαπλασιάσουν τις δυνάμεις τους με βασικό τροφοδότη τον αγροτικό πληθυσμό και μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου θα έρθει η ώρα τους.
Με την έμπρακτη στήριξη των Σοβιετικών και μετά από μία σειρά μεγάλων νικών και καταλήψεων σημαντικών πόλεων, θα αναγκάσουν τους εθνικιστές να εγκαταλείψουν την ηπειρωτική χώρα. Στις 10 Οκτωβρίου του 1949, ο Μάο θα ανακοινώσει την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας.
Δύο εκατομμύρια πρόσφυγες και 500.000 στρατιώτες από τη μεριά των ηττημένων, θα βρουν καταφύγιο στην Ταϊβάν όπου και θα δημιουργήσουν το ομώνυμο κράτος.
Ο Εμφύλιος Πόλεμος του Κονγκό (1997-2002)
Από το 1997 έως το 2002 περισσότεροι από 5,4 εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν κατά τη διάρκεια του εμφυλίου, ο οποίος έμεινε πιο γνωστός ως ο ‘Μεγάλος Αφρικανικός Πόλεμος’. Και αυτό γιατί επρόκειτο για τον ευρύτερο διακρατικό πόλεμο στην αφρικανική ιστορία, με τη συμμετοχή 9 χωρών και 20 ένοπλων ομάδων. Όλες αυτές οι πλευρές δεν μάχονταν μόνο για την εδαφική ακεραιότητα των κρατών που στήριζαν αλλά και για τον έλεγχο και την εκμετάλλευση φυσικών πόρων, αξίας κοντά στα 24 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Υπολογίζεται ότι 3 χιλιάδες άνθρωποι πέθαιναν κάθε μέρα, ασύλληπτο νούμερο, αν σκεφτεί κανείς ότι δεν υπήρξαν συμβατικές μάχες, δεν στάθηκε ποτέ ένα οργανωμένο στράτευμα εναντίον ενός άλλου. Οι μάχες γίνονταν υπό τη μορφή του αντάρτικου πόλεως.
Μέσα στα 5,4 εκατομμύρια των νεκρών προσμετρούνται και οι θάνατοι από ασιτία, αρρώστιες, μαζικές δολοφονίες και φρικαλεότητες, από τις οποίες δεν γλίτωσαν ούτε τα ανήλικα παιδιά.
Αιτία του πολέμου, ένας άλλος εμφύλιος, εκείνος στη Ρουάντα. Με το τέλος του, το 1996, οι στρατιωτικές δυνάμεις των ηττημένων κατέφυγαν στο ανατολικό Κονγκό, όπου χρησιμοποιούσαν τα στρατόπεδα των προσφύγων ως βάση για να συνεχίσουν τις επιθέσεις τους στη Ρουάντα. Παράλληλα, συμμάχησαν με τις ένοπλες δυνάμεις του Κονγκό για να πολεμήσουν τους Τούτσι που ζούσαν μέσα στο Κονγκό. Ρουάντα και Ουγκάντα εισέβαλαν στον Κονγκό για να διώξουν απ’ την εξουσία τον αρχηγό του κράτους, ξεκινώντας τον πρώτο πόλεμο του Κονγκό. Ο δεύτερος πόλεμος του Κονγκό, αυτός που εξετάζουμε δηλαδή ήταν απότοκο των καταστάσεων που δημιούργησε ο πρώτος.
Ο εμφύλιος πόλεμος της Νιγηρίας (1967-1970)
Ο τετραετής εμφύλιος πόλεμος της Νιγηρίας ξέσπασε στις 6 Ιουλίου 1967 και διήρκεσε μέχρι το 1970, οδηγώντας περισσότερα από 2 εκατομμύρια στον θάνατο. Αιτία του πολέμου η απόφαση του λαού των Ιγκμπό, να αποσχιστούν και να σχηματίσουν το ανεξάρτητο κράτος της Μπιάφρα. Για δεκαετίες, αυτός ο λαός θεωρούταν δεύτερης κατηγορίας εντός της Νιγηρίας, και με τη δικτατορία που επιβλήθηκε στη χώρα, η κατάστασή τους χειροτέρεψε κατά πολύ.
Το μεγαλύτερο μέρος της διεθνούς κοινότητας υποστήριξε τη Νιγηρία και με τη βοήθειά του, η στρατιωτική κυβέρνηση κατάφερε να καταλάβει το Port Harcourt –τον δίαυλο επικοινωνίας της Μπιάφρα με τον έξω κόσμο– και να ανακτήσει πετραιολογικές πηγές που θα μπορούσαν να καταστήσουν τη Μπιάφρα μια βιώσιμη χώρα.
Σε συνθήκες αληθινής μάχης σκοτώθηκαν 30.000 κάτοικοι της Μπιάφρα. Όλοι οι υπόλοιποι πέθαναν απ’ την ασιτία και τις αρρώστιες, αποτελέσματα του καθεστώτος απομόνωσης που τους επέβαλε η Νιγηρία.
Τον Ιανουάριο του 1970, η αυτόνομη περιοχή αναγκάστηκε να παραδοθεί και να απορροφηθεί από τη “μαμά-πατρίδα”.
Ο πόλεμος της Κορέας (1950-1953)
Μπορεί αυτός ο πόλεμος να θεωρείται γενικά κάτι πολύ περισσότερο από έναν ακόμη εμφύλιο ανάμεσα στους πολίτες ενός κράτους. Μπορεί στην ουσία του να υπήρξε το πρώτο θέατρο πολεμικών επιχειρήσεων του Ψυχρού Πολέμου –με την επέμβαση κυρίως των αμερικανικών και κινεζικών δυνάμεων– αλλά στην ουσία του δεν παύει να ήταν πόλεμος ανάμεσα στους ανθρώπους του ίδιου λαού.
Το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου βρήκε την Κορέα χωρισμένη σε δύο κράτη: τη Νότια με τη στήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών και του νεοσύστατου ΟΗΕ, και τη Βόρεια με τη στήριξη της Κίνας και της Σοβιετικής Ένωσης. Όταν ο Λαϊκός Στρατός της Βόρειας Κορέας διέσχισε τα σύνορα στις 25 Ιουνίου 1950 με σκοπό την ενοποίηση της χώρας, ο πόλεμος κατέστη αναπόφευκτος.
Στα τρία χρόνια που διήρκεσαν οι εμφύλιες συγκρούσεις οι συνολικές απώλειες και των δύο στρατοπέδων υπολογίζεται ότι έφτασαν τα 2 εκατομμύρια, με κάποιους να μιλούν ακόμη και για 4 εκατομμύρια. Στο πεδίο της μάχης έχασαν τη ζωή τους περίπου 100.000 άνδρες της Νότιας Κορέας και των συμμάχων της (μεταξύ τους και 187 Ελλήνων) και 400.000 άνδρες της Βόρειας Κορέας και των συμμάχων της.
Ο πόλεμος του Βιετνάμ (1955-1975)
Η διαίρεση του Βιετνάμ το 1955 σε δύο κράτη θα κρατούσε για σχεδόν 20 χρόνια, μέχρι και τη μέρα που οι κομμουνιστές θα επικρατούσαν και θα επανένωναν ξανά τη χώρα κάτω από την εξουσία τους.
Στο βόρειο Βιετνάμ, την εξουσία την είχε ο Χο Τσι Μιν, ο επιτυχημένος αρχηγός των ανταρτών, ο οποίος είχε διώξει πρόσφατα τους Γάλλους αποικιοκράτες. Στο νότιο, κυβερνούσε μία διεφθαρμένη κυβέρνηση. Ο εμφύλιος ξεκίνησε το 1957 ανάμεσα στους Βιετκόνγκ (πρώην Βιετμίν) των κομμουνιστών ανταρτών του Νοτίου Βιετνάμ και της Καμπότζης, με ενισχύσεις από τον στρατό του Βορείου Βιετνάμ. Η εμπλοκή των ΗΠΑ στον πόλεμο θα είναι μεγάλη. Μέχρι το 1973 θα στείλουν περισσότερους από 500.000 άνδρες, μάταια όμως. Οι Βιετκόγκ θα επικρατήσουν.
Συνολικά 4 εκατομμύρια άνθρωποι θα χάσουν τη ζωή τους, με τα 2,5 εκατομμύρια από αυτούς να είναι απλώς πολίτες της χώρας, συμπεριλαμβανομένων και των πολιτών του Λάος και της Καμπότζης, χώρες στις οποίες ο πόλεμος επεκτάθηκε.
Θα πεθάνουν και 1,5 εκατομμύριο στρατιώτες, με τον μεγαλύτερο φόρο αίματος να τον πληρώνουν στο βόρειο Βιετνάμ, με σχεδόν 1,1 εκατομμύρια νεκρούς.
