Οι αντιεμβολιαστές έλεγαν περίπου τα ίδια και 135 χρόνια πριν

Θα είναι φυσικά μεγάλο λάθος να θεωρήσουμε – ιδίως μετά από διάφορα λάθη που έγιναν με το εμβόλιο της AstraZeneca– όσους διστάζουν ακόμη ή αδιαφορούν να πάνε στα εμβολιαστικά κέντρα ως μία συμπαγή αντιεμβολιαστική ομάδα αρνητών του κορονοϊού. Για την ακρίβεια, το να το κάνουμε αυτό είναι σαν αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Παρόλα αυτά υπάρχει πράγματι μία ηχηρή μεν μειοψηφία δε η οποία φαίνεται να αρνείται με πάθος ακόμα και την περίπτωση να εμβολιαστεί.

Και αυτή δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Αφορά ένα μεγάλο μέρος της Δύσης και προφανώς τις χώρες που έχουν το προνόμιο να προσφέρουν εμβόλια στο μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού τους (κάτι που δεν ισχύει για μεγάλο μέρος του πλανήτη που παραμένει παντελώς ακάλυπτο, χωρίς δηλαδή να έχει τέτοιες πολυτέλειες επιλογών).

Δεν αφορά όμως ούτε μόνο την εποχή μας. Μπορεί να έχει συνδεθεί με τα fake news, τα social media και το post truth, ώστε δημιουργείται μία εντύπωση ότι οι λόγοι αυτοί είναι γέννημα της μετανεωτερικότητας και της ψηφιακής εποχής. Η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική. Η αμφισβήτηση της πρακτικής του εμβολιασμού είναι σχεδόν σύμφυτη με την ύπαρξή του. Αν όμως αυτό ήταν πολύ λογικότερο για το 1796, πλέον, αφού τα εμβόλια έχουν σώσει τη ζωή κυριολεκτικά εκατομμυρίων ανθρώπων, τα πράγματα είναι διαφορετικά.

Ο αντιεμβολιαστής που είχε κάνει το εμβόλιο

Ένα πολύ δημοφιλές φυλλάδιο, το οποίο τυπώθηκε στο Μόντρεαλ το 1885, στο μέσο της επιδημίας της ευλογίας είναι πολύ χαρακτηριστικό. Δείχνει δε ότι τα επιχειρήματα ελάχιστα έχουν αλλάξει, παρότι προφανώς επαναπλαισιώνονται στα συμφραζόμενα κάθε εποχής. Σε εκείνο το φυλλάδιο γραφόταν με κεφαλάια γράμματα: «Θλιβερό θέαμα! Άνθρωποι οδηγούνται σαν ηλίθια ζώα στην καταστροφή». Γενικά το εμβόλιο κατά της ευλογιάς είχε βρει σθεναρές αντιστάσεις παρά την ένταση της πανδημίας αλλά και τις διαβεβαιώσεις τις ιατρικής κοινότητας για τους τρόπους αντιμετώπισής της.

O άνθρωπος που είχε τυπώσει το συγκεκριμένο φυλλάδιο δεν ήταν άλλος από τον Alexander Ross ο οποίος εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία που του προσφερόταν προκείμενου να αποκτήσει κύρος, φήμη και φυσικά χρήματα. Σχημάτισε έτσι μία ιστορία στην οποία πρωταγωνιστής δεν ήταν άλλος από τον ίδιο. Χαρακτήριζε τον εαυτό του ως «τον μόνο γιατρό που τόλμησε να αμφισβητήσει το φετίχ του εμβολιασμού». Αργότερα, βέβαια αποδείχτηκε ότι και ο ίδιος είχε κρυφά εμβολιαστεί, πράγμα που είχε τονιστεί από τις εφημερίδες της εποχής.

Τα ίδια επιχειρήματα 136 χρόνια μετά

Τα επιχειρήματα τόσο του Ross αλλά και πολλών άλλων αντιεμβολιαστών είναι εντυπωσιακά όμοια σε κάποιες εκφάνσεις τους με τα σημερινά. Πρώτα από όλα είχαμε από πολλούς μία αμφισβήτηση της ευλογιάς ως σοβαρής νόσου. Να υπενθυμίσουμε ότι εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν λόγω της ευλογιάς η οποία εκείνη την περίοδο μπορεί να έφτανε και το 30% σε θνησιμότητα. Ωστόσο, ο Alexander Ross τόνιζε ότι η ευλογία δεν ήταν πραγματική απειλή για τη δημόσια υγεία γιατί δεν ήταν ιδιαίτερα μεταδοτική. Οι αριθμοί που έχουμε σήμερα μας λένε τελείως διαφορετικά πράγματα.

Ένα άλλο κοινό χαρακτηριστικό του τότε με το σήμερα είναι ότι τα εμβόλια είναι η αιτία για ασθένειες. Τότε φυσικά ο αυτισμός και η υπογονιμότητα δεν ήταν στο φάσμα όσων δήθεν προκαλούσαν. Διάφοροι ωστόσο ισχυρίζονταν ότι λόγω ενός εμβολιασμού μπορούσες να κολλήσεις ευλογιά, τύφο, χολέρα, σύφιλη, ακόμα και «δηλητηριασμό του αίματος». Ό,τι και αν σήμαινε αυτό το τελευταίο. Σε κάποιες πολύ σπάνιες περιπτώσεις βέβαια αυτό μπορεί να συνέβαινε όχι λόγω του ίδιο του εμβολίου αλλά της πολύ κακής τότε πρακτικής να χρησιμοποιείται η ίδια σύριγγα σε περισσότερους από έναν ασθενείς (η ιατρική τότε ακόμα πολύ πίσω). Οι περιπτώσεις ήταν φυσικά ελάχιστες αλλά έτειναν να υπερτονίζονται.

Τελευταίο και φυσικά σημαντικότερο όλων ήταν η συνωμοσιολογία. Ας επιστρέψουμε και πάλι στον περίφημο Ross ο οποίος όπου στεκόταν και όπου βρισκόταν τόνιζε ότι πρόκειται για μία καμπάνια ιατρών και media προκειμένου να δημιουργήσουν τρόμο στον κόσμο και να τον εκμεταλλευτούν για να βγάλουν χρήματα. Πολλές φορές μάλιστα μιλούσε για τυραννία που χτύπαγε τα δικαιώματα των πολιτών και μία πανδημία που προέκυψε και υπερτονίστηκε ακριβώς για τον σκοπό αυτό.

Ένα συνεπές μάθημα

Το να αντιμετωπίζουμε τους αντιεμβολιαστές ως εξωγήινους είναι ένας πολύ λάθος τρόπος αν θέλουμε να τους πείσουμε. Όπως λάθος είναι και η επένδυση στον φόβο για το τι έρχεται. Είναι πολύ βασικό να ακούσουμε τις ανησυχίες τους και οι ειδικοί να απαντήσουν στους δισταγμούς τους με τον πιο απλό και σχηματικό τρόπο. Ο αντιεμβολιασμός έχει βαθιές ρίζες στον χρόνο οι οποίες δεν ξεριζώνονται με βιαστικές κινήσεις.

Δυστυχώς κάποιοι είναι απόλυτοι για πολλούς και διάφορους λόγους που έχουν να κάνουν είτε με τα ίδια τα συμφέροντά τους είτε με τη συνολικότερη εικόνα που έχουν για τον κόσμο. Οι περισσότεροι από οσούς δεν έχουνε πάει ακόμη σε κάποιο εμβολιαστικό κέντρο όμως δεν είναι τέτοιοι και για αρχή αυτοί είναι και οι πρώτοι που πρέπει να πειστούν. Για να μπορέσουμε επιτέλους σιγά-σιγά να βρούμε την άκρη του τούνελ το φως της οποίας το βλέπουμε εδώ και αρκετούς μήνες, χωρίς όμως να μπορούμε επιτέλους να το φτάσουμε.