Οι νικητές και οι χαμένοι της Παγκόσμιας Οικονομίας το 2021

Εκτός της συζήτησης δεν μπορεί ούτως ή άλλως να βγει το ζήτημα της κοινωνικής ανισότητας που υπήρχε, την εντοπίζαμε, μιλάγαμε γι’αυτή αλλά ο κορονοϊός την εκτόξευσε. Είναι χαρακτηριστικό ότι τη στιγμή που οι 651 δισεκατομμυριούχοι των ΗΠΑ έχουν αυξήσει την περιουσία τους κατά 30% και, συνολικά, 4 τρισεκατομμύρια δολάρια, υπάρχουν γύρω στους 250 εκατομμύρια ανθρώπους σε αναπτυσσόμενες χώρες που ζουν κάτω από συνθήκες απόλυτης φτώχειας, ενώ ένα πολύ μεγάλο ποσοστό ανθρώπων έχει χάσει όλη του την περιουσία (μέσα σε αυτόν τον ένα χρόνο) στις λεγόμενες ανεπτυγμένες οικονομίες.

Το θετικό σενάριο που βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο τραπέζι λέει ότι, όταν πια η πανδημία θα έχει περιοριστεί και η κανονικότητα θα έχει επιστρέψει, οι δείκτες της οικονομίας θα αντιστραφούν απότομα σημειώνοντας εντυπωσιακούς ρυθμούς ανάπτυξης. Η Κίνα αυτή τη στιγμή μετά το σοκ που πέρασε πρώτη από όλες τις χώρες του πλανήτη έχει ανακάμψει και μάλιστα με εντυπωσιακό τρόπο. Δεν είναι όμως καθόλου σίγουρο ότι αυτό θα συμβεί και με τις υπόλοιπες οικονομίες. Τι όμως προβλέπεται να συμβεί στους επόμενους μήνες και πώς θα μας βρει το 2022;

 

Οι νικητές

Σε όλη τη διάρκεια του 2020, η παγκόσμια κοινότητα έριξε το βάρος της στην ίδια την παραγωγή του εμβολίου στο εργαστήριο. Πιάστηκε όμως μάλλον απροετοίμαστη ως προς την κολοσσιαία επιχείρηση διανομής του. Ως αποτέλεσμα, αυτή τη στιγμή έχουμε παραπάνω από ένα εγκεκριμένα εμβόλια χωρίς όμως να μπορούμε να τα διανείμουμε εύκολα και γρήγορα. Η ταχύτητα με την οποία θα προχωρήσουν οι εμβολιασμοί επιφέροντας ανοσία της κοινότητας και τελικά μια μορφή σταθερής κανονικότητας θα είναι και ο πιο κρίσιμος παράγοντας για την κατάρτιση της λίστας των νικητών.

Οι σίγουροι καθώς φαίνεται νικητές είναι όσα κράτη κατόρθωσαν να περιορίσουν τη διασπορά του κορονοϊού χωρίς να χρειαστεί να περιμένουν το εμβόλιο. Πρόκειται για χώρες της ανατολικής Ασίας με βασικά παραδείγματα την Κίνα αλλά και τη Νότια Κορέα. Πιο συγκεκριμένα, η οικονομία της Κίνας αναμένεται να καταγράψει ρυθμό ανάπτυξης ίσως και μεγαλύτερο του 8% το 2021. Πρόκειται για ένα ποσοστό εντυπωσιακό και υπερδιπλάσιο από τους ρυθμούς ανάπτυξης των περισσότερων Δυτικών κρατών ακόμα και σε προ-πανδημικές συνθήκες.

Δεν είναι βέβαια μόνο η ταχύτατη αντιμετώπιση της πανδημίας που βοηθάει τον ηγέτη της  Xi Jinping να βλέπει με αισιοδοξία το μέλλον. Η οικονομία της Κίνας στηρίζεται πολύ στις εξαγωγές, οπότε τα lockdown της Δύσης βοήθησαν πολύ στην αύξηση των εσόδων της. Μπορεί η ζήτηση των αγορών της Δύσης για υπηρεσίες, διασκέδαση και ταξίδια να μειώθηκε αισθητά, αυξήθηκε όμως η ζήτηση για προμήθειες που αφορούν το σπίτι αλλά και για τις ιατρικές προμήθειες. Είναι χαρακτηριστικό ότι όσο και αν ο Trump επέβαλε πολύ υψηλό κόστος στα τελωνεία για τα κινεζικά προϊόντα, οι εξαγωγές της Κίνας ειδικά στις ΗΠΑ έφτασαν σε αριθμούς ρεκόρ.

Οι ηττημένοι

Για τις πλούσιες χώρες της Δύσης η εικόνα είναι πολύ πιο απαισιόδοξη. Οι σύντομες ανακάμψεις που καταγράφηκαν το καλοκαίρι του 2020 δεν αρκούν, ώστε οι οικονομίες αυτές  βουλιάζουν και πάλι στην ύφεση. Πολύ βασικό ρόλο σε αυτή παίζει προφανώς το δεύτερο κύμα της πανδημίας (για πολλές χώρες, μαζί και για την Ελλάδα, πολύ βαρύτερο από το πρώτο) και τα εκτεταμένα lockdown που επέφερε. Ολόκληροι κλάδοι που αφορούν υπηρεσίες, εμπόριο, τουρισμό και διασκέδαση έχουν καταστραφεί ενώ η προσπάθεια των κρατών να δώσουν ενέσεις ρευστότητας στην οικονομία αυξάνει αναγκαστικά το χρέος τους. Ακόμα και με το καλό σενάριο του εμβολιασμού και της μετ’έπειτα ανάπτυξης που αυτός θα επιφέρει, αυτές οι οικονομίες αναμένεται να είναι κατά τουλάχιστον 5% μειωμένες σε σχέση με αυτό που θα αναμενόταν αν δεν είχε υπάρξει η πανδημία.

Και πάλι όμως δεν είναι οι πιο χαμένες. Οι οικονομίες που θα επηρεαστούν ακόμα περισσότερο είναι οι αναπτυσσόμενες. Η έλλειψη οικονομικών πόρων καθιστά αδύνατη την αγορά αρκετών εμβολίων, ενώ τα δημόσια συστήματα υγείας τους φαίνονται ανίκανα να αντέξουν την πίεση από την πανδημία. Ταυτόχρονα, είναι αδύνατο να στηριχτούν οικονομικά με κρατικές δαπάνες εκείνοι που επηρεάστηκαν περισσότερο από την πανδημία χάνοντας εισόδημα και περιουσίες. Ένας συνδυασμός πραγμάτων που θα αποτελέσει αιτία για ένα τρομακτικό σπιράλ περαιτέρω ύφεσης. Όσες προσπάθειες και αν γίνουν για να χορηγηθεί το εμβόλιο και σε κράτη της Αφρικής και της Ασίας πρέπει να θεωρείται δυστυχώς δεδομένο ότι ο κορονοϊός αναμένεται ότι θα καθυστερήσει να αντιμετωπιστεί.

Το νέο οικονομικό χάσμα

Εκτός από όσα άλλαξε η πανδημία ριζικά, είναι πολλά και εκείνα που επιτάχυνε. Πρώτο και μάλλον βασικότερο είναι η ανισότητα. Το μοτίβο που βλέπουμε είναι πως ακόμα και οι «χαμένες» σε σχέση με την Κίνα χώρες της Δύσης τελικά με τον έναν ή τον άλλον τρόπο θα ανακάμψουν. Αντιθέτως, αναπτυσσόμενες οικονομίες θα πρέπει να πληρώσουν πολύ βαρύτερο κόστος σε οικονομία αλλά τελικά και σε ανθρώπινες ζωές, ακριβώς λόγω της έλλειψης πόρων.

Η ανισότητα λοιπόν που βλέπουμε εντός των δυτικών κοινωνιών με τα υπέρογκα κέρδη των ήδη πλούσιων και την περαιτέρω καταστροφή μεσαίων και φτωχών στρωμάτων αφορά και τελικά και τον παγκόσμιο χάρτη της οικονομίας. Πιθανόν, τελικά αυτές οι τεράστιες διαφορές να φέρουν μαζί τους και εξελίξεις που προς το παρόν, με τα μάτια του ανθρώπου που ζει το 2021, είναι απρόβλεπτες. Το σίγουρο είναι πάντως πως οι επόμενοι μήνες θα κρίσιμοι και θα επηρεάσουν τον νέο χάρτη της παγκόσμιας οικονομίας για τις επόμενες δεκαετίες.