Όταν η κηδεία του βασιλιά Παύλου είχε παραλύσει την Αθήνα
Πάνω από ένα εκατομμύρια κόσμου, κανονιοβολισμοί και λιποθυμίες. Ανατρέχουμε μέσα από ντοκουμέντα στην τελευταία φορά που η χώρα αποχαιρέτησε με απόλυτη δόξα έναν βασιλιά, 59 χρόνια πριν.
- 16 ΙΑΝ 2023
Δίπλα στους προγόνους του, στο τέως βασιλικό και πλέον δημόσιο κτήμα Τατοΐου οδηγήθηκε η σορός του Κωνσταντίνου Β΄ Γλύξμπουργκ για να ταφεί όχι με δημόσια δαπάνη, αλλά με κάθε «αξιοπρέπεια και τελετουργικό που επιβάλλεται για την ιστορική του διαδρομή», όπως επεσήμανε ο πρωθυπουργός της χώρας, Κυριάκος Μητσοτάκης.
Προς καθησύχαση του δημοσιογράφου Δημήτρη Οικονόμου, χωρίς απώλειες και παράπονα εκτυλίχθηκε η προσέλευση βασιλιάδων, πριγκίπων και λοιπών αριστοκρατικών οικογενειών από την Ευρώπη στη μικρή μας πρωτεύουσα, ενώ ενισχυμένη αποφασίστηκε να είναι η εκπροσώπηση της κυβέρνησης.
Γιατί αυτό; Μάλλον για αποφυγή παρεξηγήσεων, τώρα που πλησιάζουν οι εκλογές. Διότι στην πράξη, από τα στιγμιότυπα που μεταφέρουν τα συνεργεία, η νεκρώσιμος ακολουθία και η κηδεία του βασιλιά Κωνσταντίνου κρατά τα βασικά εθιμοτυπικά μιας βασιλικής κηδείας: λαϊκό προσκύνημα από τα ξημερώματα έξω από τη Μητρόπολη Αθηνών (και συγκεκριμένα, το παρεκκλήσι του Αγίου Ελευθερίου), αυτοκινητοπομπή προς το Τατόι και προγραμματισμένο γεύμα με ψαρικά μεταξύ της οικογενείας και των υψηλά προσκεκλημένων.
Σε ένα δικό της συννεφάκι, η αριστοκρατία παραμένει να επιβιώνει, ακόμη και 49 χρόνια ύστερα από το δημοκρατικό δημοψήφισμα που την καθαίρεσε.
© Αρχείο Εφημερίδων: Εθνική Βιβλιοθήκη Ελλάδος
Κι εάν φταίει η κοντή μνήμη και οι τεταμένοι καιροί για το κλέος που αποδίδεται στον βασιλιά Κωνσταντίνο σήμερα, τη στιγμή που ιστορικά φέρει στην πλάτη του την ευθύνη για την Αποστασία και άρα τις συνθήκες που καλλιέργησαν το Πραξικόπημα του 1967, δε θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε το ίδιο για το ένδοξο ύστατο χαίρε που έζησε ο πατέρα του Παύλος, το μακρινό έτος 1964.
Δεν πρόκειται για την τελευταία κηδεία που τελέστηκε στο Τατόι, πριν την τωρινή του Κωνσταντίνου, μιας και στο μεσοδιάστημα (το 1981) είχαμε την ταφή της βασίλισσας Φρειδερίκης, για την οποία όμως το λαϊκό αίσθημα ήταν από καιρό εξαγριωμένο. Πρόκειται όμως για την τελευταία ταφή εν ενεργεία βασιλιά στη χώρα, που γνώρισε κανονική δόξα. Ανατρέχουμε στην εποχή μέσα από πρωτοσέλιδα και ντοκουμέντα.
Το ύστατο χαίρε στον βασιλιά Παύλο
Σε γενικές γραμμές, ο Παύλος ήταν ένα συμπαθές πρόσωπο για τους περισσότερους Έλληνες. Προσηνής, ήπιος, ευγενικός και με δραματικό φινάλε: Φλεβάρη του 1964 ανακοινώθηκε στον Τύπο η «επιδείνωση του έλκους» που υπέστη – έπασχε από μια επιθετική μορφή καρκίνου, για την οποία είχαν επιστρατευτεί οι καλύτεροι γιατροί της εποχής αλλά και το χέρι της Μεγαλόχαρης, αφού με κυβερνητική εντολή μεταφέρθηκε εκτάκτως η εικόνα της Παναγίας της Τήνου στα βασιλικά Ανάκτορα στο Τατόι.
Τελικά, απεβίωσε στις 6 Μαρτίου εκείνου του έτους, με τον Κωνσταντίνο Β’ να αναλαμβάνει πρόωρα το στέμμα.
Από την ανακοίνωση του θανάτου και μέχρι την κορύφωση κατά την ταφή στις 12 Μαρτίου, εκτυλίχθηκε ένα πρωτόγνωρο λαϊκό προσκύνημα για τα ελληνικά δεδομένα. Σημειώθηκαν μέχρι και λιποθυμίες από το αδιαχώρητο έξω από τη Μητρόπολη, ενώ το προσκύνημα στον λαοφιλή βασιλιά συνεχίστηκε μέχρι τα μεσάνυχτα.
© Αρχείο Εφημερίδων: Εθνική Βιβλιοθήκη Ελλάδος
«Θα ήτο δυνατόν να υποστηριχθή, ότι δια πρώτην φοράν εις την ελληνικήν πρωτεύουσαν εσημειώθη τοιαύτη αυθόρμητος προσέλευσις λαϊκών μαζών», έγραφε το φύλλο της Καθημερινής την επομένη της κηδείας: Παρά το δυνατό ψύχος εκείνης της ημέρας, περίπου ένα εκατομμύριο κόσμου και δύο χιλιόμετρα ουράς κατά την πομπή περιέγραφαν τα δημοσιεύματα της εποχής, για το ύστατο χαίρε στον βασιλιά «που σβήνει από τον κόσμο των ζωντανών αλλά όχι από την καρδιά του λαού», όπως ανέφερε το μήνυμα από τον εκφωνητή της κρατικής τηλεόρασης.
Το πανοραμικό πλάνο δείχνει κατάμεστους δρόμους και κόσμο στα μπαλκόνια και τις ταράτσες των πολυκατοικιών, απ’ όπου πέρασε η μεγαλοπρεπής πομπή πριν το βασιλικό κτήμα Τατοΐου: Aπό τον Ιερό Ναό της Μητρόπολης και μέσω των οδών Ευαγγελιστρίας και Ερμού, το σώμα του εκλιπόντος Παύλου οδηγήθηκε στην πλατεία Συντάγματος και έπειτα κατέληξε μπροστά στο Χίλτον, μέσα σε περίλαμπρο κιλλίβαντα και υποβασταζόμενο από άνδρες του ναυτικού.
Το άλογό του ακολουθούσε την πομπή χωρίς αναβάτη, πίσω από τη σορό.
Για να καλυφθεί αυτή η απόσταση, λόγω κόσμου, χρειάστηκαν πάνω από 90 λεπτά, όπως σημειώνει το αυριανό φύλλο της εφημερίδας Ταχυδρόμος. Από τον Λόφο του Λυκαβηττού ακούστηκαν πένθιμοι κανονιοβολισμοί.
© Αρχείο Εφημερίδων: Εθνική Βιβλιοθήκη Ελλάδος
Έπειτα, η σορός μεταφέρθηκε με στρατιωτικό όχημα στο Τατόι για την ταφή. Στις 2.40 το μεσημέρι, 8 άνδρες της βασιλικής φρουράς καταβύθισαν το φέρετρο στη γη, συνοδεία τριών κανονιοβολισμών, όπως και του εθνικού ύμνου.
Κατά τον ενταφιασμό, το «παρών» έδωσαν ο πρόεδρος της κυβέρνησης, ο πρόεδρος της Βουλής όπως και πάμπολλοι βουλευτές, πέρα από τα μέλη της βασιλικής οικογένειας, ενώ από το εξωτερικό κατέφτασαν δύο πρόεδροι, εννιά βασιλείς, 36 πρίγκηπες-υπουργοί και διεθνείς προσωπικότητες. Το φέρετρο δεν ανοίχτηκε μέχρι το τέλος.
