Όταν ο Ισίδωρος Ντογιάκος το 1996 σκεφτόταν να απαγορεύσει το Trainspotting
- 11 ΙΑΝ 2023
Είναι απορίας άξια η εμμονή του Ισίδωρου Ντογιάκου να ανακόψει τη διερεύνηση των υποκλοπών. Στις 17 Δεκεμβρίου, κατά τον χαιρετισμό του στην Γενική Συνέλευση της Ένωσης Εισαγγελέων Ελλάδος, ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου είχε προβεί σε σκληρές συστάσεις προς εκδότες εφημερίδων και περιοδικών που «συκοφαντούν και κατακρεουργούν» για την ακεραιότητα των ελληνικών δικαστικών αρχών σε σχέση με τη διερεύνηση των υποκλοπών, ενώ με τη γνωμοδότηση που εξέδωσε χθες (10/11), παρεμβαίνοντας στον ρόλο της ΑΔΑΕ, απέδειξε το ακριβώς ανάποδο.
Το πλαίσιο λειτουργίας των ανεξάρτητων αρχών είναι συνταγματικά κατοχυρωμένο: όπως επεσήμανε ο πρόεδρος της ΑΔΑΕ Χρήστος Ράμμος, «κανένα κρατικό όργανο δεν μπορεί να ασκήσει στην ΑΔΑΕ οιαδήποτε μορφή προληπτικού ελέγχου ή προληπτικής εποπτείας», κι αυτό γιατί όπως λέει η λογική αλλά και το άρθρο 19, παρ. 2, του Συντάγματος, οι ανεξάρτητες αρχές είναι συλλογικά διοικητικά όργανα που δεν υπάγονται σε έλεγχο από την εκτελεστική και τη δικαστική εξουσία. Υπόκειται μόνο σε κοινοβουλευτικό έλεγχο, οπότε η παρέμβαση Ντογιάκου είναι θεσμικά άκυρη.
Επομένως, ποιος είναι ο σκοπός μιας νομικά έωλης παρέμβασης που υπογραμμίζει τις τροποποιήσεις του Ν. 5002/2022 που βάζουν φρένο στη λειτουργία της ΑΔΑΕ, ως καθ’ ύλην αρμόδιας αρχής για την τήρηση του απορρήτου των επικοινωνιών, άρα και για την παρέμβασή της με ελέγχο στους παρόχους των επικοινωνιών, όποτε κατατεθεί σχετικό αίτημα παρακολούθησης (όπως συμβαίνει τώρα με τους Γιώργο Κύρτσο και Τάσο Τέλλογλου).
Κίνηση εκφοβισμού για να συγκαλυφθεί το σκάνδαλο, εκτιμούν αρκετοί. Αν και επικοινωνιακά το αποτέλεσμα έχει ακριβώς το ανάποδο αποτέλεσμα, με τον σάλο που γέννησε η παρέμβαση του ανώτατου εισαγγελέα του Αρείου Πάγου.
Ένα αντίστοιχο επικοινωνιακό μπούμερανγκ είχε σημειωθεί χρόνια πριν από παρέμβαση Ντογιάκου, σε εντελώς άλλο πλαίσιο και κλίμα: ήταν Οκτώβριος του 1996, όταν ο Ισίδωρος Ντογιάκος (ως μέλος της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνών τότε) εξέτασε να απαγορεύσει την προβολή της ταινίας Trainspotting στους ελληνικούς κινηματογράφους, λόγω απρεπούς περιεχομένου. Σε χρόνο-ρεκόρ, οι κινηματογράφοι βούλιαξαν από κόσμο που ήθελε να προλάβει την επίμαχη ταινία, πριν κατέβει.
Η ηθική φρενίτιδα με το Trainspotting
Πριν φτάσει στις ελληνικές αίθουσες, το αριστούργημα του Danny Boyle είχε αποθεωθεί διεθνώς: «Δεν έχω δει ξανά κάτι παρόμοιο», είχε γράψει ο κριτικός της λονδρέζικης εφημερίδας Observer, για «στιλάτη ασέβεια που μιμείται το φτιάξιμο των ναρκωτικών με μοναδικό τρόπο» έκαναν λόγο οι New York Times, τη στιγμή που για το βρετανικό box office ήταν η μεγαλύτερη επιτυχία εκείνης της χρονιάς (12 εκατ. δολάρια εντός χώρας και 72 εκατ. δολάρια διεθνώς). Απ’ την άλλη, ο ελληνικός Τύπος είδε την ταινία σαν κίνδυνο για τη νεολαία, επειδή προάγει τα ναρκωτικά.
Η κινδυνολογία έφτασε σε τέτοιο επίπεδο που προκάλεσε την εισαγγελική παρέμβαση. Και ο Ισίδωρος Ντογιάκος ήταν εκείνος που ανέλαβε να εξετάσει το μέλλον της αμφιλεγόμενης ταινίας. Είχαν παρέλθει δεκαετίες από το τέλος της Χούντας, αλλά το ενδεχόμενο της λογοκρισίας παρέμενε να επιβιώνει μέσα από νομικά παράθυρα (βλ. Την απαγόρευση στις ταινίες Τα γεράκια της νύχτας και το Σαλό που απαγορεύτηκαν το 1980, το Μετέωρο βήμα του Θόδωρου Αγγελόπουλου που χαρακτηρίστηκε «αντεθνικό» το 1988 κ.ά.).
Το Trainspotting ήταν το κόκκινο πανί που ξύπνησε τον ηθικό κίνδυνο, με τον Ι. Ντογιάκο να αναλαμβάνει έναν άτυπο ρόλο χωροφύλακα.
Είχε ανακοινώσει πως σε περίπτωση που διαπίστωνε ότι η ταινία διαφημίζει πράγματι τα ναρκωτικά, όπως φημολογείται, θα απαγόρευε την προβολή της κι άμα οι αιθουσάρχες δεν συμμορφώνονταν με αυτή την απόφαση, θα συλλαμβάνονταν.
Οι αντιδράσεις υπήρξαν και πάλι σφοδρές: γιατί ένα έργο τέχνης, επί προκειμένω μια ταινία, υπόκειται σε έλεγχο και θεωρείται επικίνδυνο; Στην κυβέρνηση ήταν τότε το ΠΑΣΟΚ και στη θέση του υπουργού πολιτισμού ήταν ο Ευάγγελος Βενιζέλος που εναντιώθηκε στην εισαγγελική παρέμβαση.
Στις 16 Οκτωβρίου του 1996, δόθηκε η τελική ετυμηγορία. Ο Ισίδωρος Ντογιάκος επισκέφθηκε τον κινηματογράφο Όπερα της Αθήνας συνοδεία έξι αστυνομικών και παρακολούθησε με προσοχή την ταινία του Danny Boyle, όχι μία αλλά δύο φορές, για να «σκεφτεί νηφάλια κατά πόσο παρασύρει τους νέους στη χρήση των ναρκωτικών», όπως είχε δηλώσει προτού εισέλθει στην αίθουσα.
Και, ευτυχώς, λίγο έλειψε να αποτελέσουμε την πρώτη χώρα που θα έθετε σε απαγόρευση το αριστουργηματικό Trainspotting: ο εισαγγελέας αποφάσισε ότι η ταινία δε διαφημίζει τα ναρκωτικά, οπότε επέτρεψε τη διανομή της.
Τελικά, δε θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερη διαφήμιση για την ταινία από το φίλινγκ του «απαγορευμένο»: μέχρι να εκδώσει ο Ντογιάκος την τελική του ετυμηγορία, στα ταμεία είχαν κοπεί πάνω από 14.000 εισιτήρια.
