Πάπας Φραγκίσκος, 5 ιστορίες πίσω από τον Ποντίφικα των φτωχών
- 22 ΑΠΡ 2025
Στα ηχεία παίζει το “Mass in C Minor” του Mozart, μιας και ο ίδιος είχε δηλώσει σε παλαιότερη συνέντευξη ότι τον συγκινεί βαθιά. Και μετά από αυτή την απαραίτητη – για κινηματογραφικούς λόγους – εισαγωγή, θα περάσουμε με τον ίδιο κινηματογραφικό τρόπο, άμεσα και χωρίς πολλές διακοπές, στο γνωστό τρικ: το flashback.
Με μια λάμψη, λοιπόν, από το τέλος του Πάπα Φραγκίσκου τη Δευτέρα (21/4) σε ηλικία 88 ετών, φτάνουμε στην αρχή του, κόντρα στη φυσιολογική διαδικασία που ονομάζουμε γήρανση, μια διαδικασία η οποία μας φέρνε κάθε δευτερόλεπτο που περνάει όλο και πιο κοντά στην πιο ανθρώπινη και συγχρόνως πιο βαρετή εξέλιξη που έχει γνωρίσει ποτέ ο κόσμος μας: τον θάνατο.
Πριν έρθει αυτός, όμως, υπάρχει ζωή και οι στιγμές που ακολουθούν είναι μερικές από αυτές που έζησε ο Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο.
Χόρχε, ο πορτιέρης
Πριν γίνει γνωστός σε ολόκληρη τη Γη ως Πάπας Φραγκίσκος, ήταν γνωστός ως Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο. Γεννήθηκε στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής στις 17 Δεκεμβρίου 1936, ήταν το μεγαλύτερο από τα πέντε παιδιά της οικογένειας και οι γονείς του είχαν εγκαταλείψει την πατρίδα τους, την Ιταλία, για να ξεφύγουν από το τεράστιο μαύρο σύννεφο του φασισμού που τους κάλυπτε.
Απολάμβανε τον χορό από μικρή ηλικία και έγινε υποστηρικτής της τοπικής ποδοσφαιρικής ομάδας, τη Σαν Λορέντζο (θα φτάσουμε σε αυτό). Αν υπάρχει κάτι ακόμα που σημάδεψε την παιδική του ηλικία, τότε αυτό είναι σίγουρα το σοβαρό επεισόδιο πνευμονίας, το οποίο απαιτούσε χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση μέρους του ενός πνεύμονα. Αυτό τον έκανε ευάλωτο σε λοιμώξεις σε όλη του τη ζωή.
Αλλά εδώ θα μιλήσουμε για business. Ο νεαρός Μπεργκόλιο εργάστηκε ως πορτιέρης σε νυχτερινά κέντρα και καθαριστής πριν αποκτήσει πτυχίο χημικού. Στο τοπικό εργοστάσιο, μάλιστα, εργάστηκε με την ακτιβίστρια Έστερ Μπαγιεστρίνο, η οποία αγωνιζόταν ενάντια στη στρατιωτική δικτατορία της Αργεντινής.
Αργότερα έγινε Ιησουίτης, σπούδασε φιλοσοφία και δίδαξε λογοτεχνία και ψυχολογία. Χειροτονήθηκε μια δεκαετία αργότερα και προήχθη γρήγορα, φτάνοντας στη θέση του επαρχιακού προϊσταμένου των Ιησουιτών στην Αργεντινή το 1973.
Μπλε και κόκκινο
Στις αρχές του 20ού αιώνα, καθώς τα τραμ και τα λεωφορεία εξαπλώνονταν στις εργατογειτονιές Αλμάγρο και Μποέδο, η κατάσταση γινόταν επικίνδυνη για τα παιδιά που έπαιζαν ποδόσφαιρο στο δρόμο. Μετά από ένα ατύχημα, ο ιερέας Λορέντζο Μάσα τους παραχώρησε την αυλή του ναού του Αγίου Λαυρεντίου για να παίζουν με ασφάλεια.
Σύντομα οι παρέες που συναντιόντουσαν εκεί συγκρότησαν ομάδα, η οποία ονομάστηκε «Σαν Λορέντζο» προς τιμήν του ναού και του ιερέα που τους προστάτευε. Επίσημη ημερομηνία ίδρυσης είναι η 1η Απριλίου 1908 και ως χρώματα επιλέχθηκαν το μπλε και το κόκκινο.
Ο Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο, λοιπόν, ήταν ένθερμος υποστηρικτής της ομάδας, μια συνήθεια που «κληρονόμησε» από τον πατέρα του. Για τον Πάπα Φραγκίσκο, η Σαν Λορέντζο ήταν κάτι περισσότερο από μια ομάδα κι αυτό γιατί ενσάρκωνε την κοινότητα, την παράδοση και την πίστη.
Παρέμεινε εγγεγραμμένο μέλος του συλλόγου μέχρι τα τελευταία του χρόνια ενώ δεν σταματούσε να ρωτάει για τους αγαπημένους του «Κόρακες», παραμένοντας πιστός στην ομάδα που διαμόρφωσε τα πρώτα του χρόνια.
Οι κατηγορίες
Κάποιοι θεώρησαν ότι δεν έκανε αρκετά για να αντιταχθεί στο βίαιο στρατιωτικό καθεστώτος της Αργεντινής. Κατηγορήθηκε για εμπλοκή στην απαγωγή δύο ιερέων από τον στρατό κατά τη διάρκεια του λεγόμενου «Βρόμικου Πολέμου», μιας περιόδου κατά την οποία χιλιάδες άνθρωποι βασανίστηκαν, δολοφονήθηκαν ή εξαφανίστηκαν, από το 1976 έως το 1983.
Οι δύο ιερείς βασανίστηκαν, αλλά τελικά βρέθηκαν ζωντανοί, βαριά τραυματισμένοι και ημίγυμνοι. Ο Μπεργκόλιο, σύμφωνα με τις κατηγορίες, απέτυχε να ενημερώσει τις αρχές πως το έργο των ιερέων στις φτωχογειτονιές είχε επίσημα εγκριθεί από την Εκκλησία. Αν αυτό ίσχυε, τότε ουσιαστικά τους είχε εγκαταλείψει στα τάγματα θανάτου. Ο ίδιος, πάντως, υποστήριξε ότι εργάστηκε παρασκηνιακά για την απελευθέρωσή τους.
Όταν ρωτήθηκε γιατί δεν μίλησε δημόσια, φέρεται να απάντησε ότι ήταν «πολύ δύσκολο». Στην πραγματικότητα, στα 36 του χρόνια τότε, βρέθηκε εν μέσω ενός χάους. Είχε επίσης διαφωνίες με άλλους Ιησουίτες, οι οποίοι πίστευαν ότι ο Μπεργκόλιο δεν ενδιαφερόταν αρκετά και πως ο ίδιος προτιμούσε μια πιο ήπια προσέγγιση της κατάστασης.
Το περίεργο 2005
Ο Πάπας Φραγκίσκος αποκάλυψε ότι είχε χρησιμοποιηθεί με στόχο να εμποδιστεί η εκλογή του Βενέδικτου ΙΣΤ’ το 2005 και ότι ο ίδιος αντιστάθηκε στην προσπάθεια αυτή, ψηφίζοντας υπέρ του Βενέδικτου. «Ήταν μια ολοκληρωμένη χειραγώγηση. Η ιδέα ήταν να μπλοκάρουν την εκλογή του Καρδινάλιου Ιωσήφ Ράτσινγκερ. Σε εκείνο το κονκλάβιο, είναι γνωστό, με χρησιμοποίησαν».
Αν και οι καρδινάλιοι δεσμεύονται με όρκο να μη μιλούν για τα όσα συμβαίνουν εντός του κονκλαβίου, ο Φραγκίσκος εξήγησε ότι «οι Πάπες έχουν το ελεύθερο να τα πουν» και προχώρησε περιγράφοντας πώς κατά τη διάρκεια του κονκλαβίου άρχισε να συγκεντρώνει ψήφους (ως υποψήφιος Πάπας), φτάνοντας κάποια στιγμή στους 40 από τους 115 καρδιναλίους.
Αυτές οι 40 ψήφοι «ήταν αρκετές για να μπλοκάρουν την υποψηφιότητα του Καρδινάλιου Ράτσινγκερ, γιατί αν συνέχιζαν να με ψηφίζουν, δεν θα μπορούσε να φτάσει στα δύο τρίτα που απαιτούνται για να εκλεγεί Πάπας», εξήγησε ο Φραγκίσκος.
«Ήθελαν να μπλοκάρουν την εκλογή του Ράτσινγκερ και μετά να διαπραγματευτούν έναν διαφορετικό, τρίτο υποψήφιο. Με χρησιμοποίησαν, αλλά από πίσω ήδη σκέφτονταν να προτείνουν έναν άλλον καρδινάλιο. Ακόμα δεν είχαν συμφωνήσει ποιον, αλλά ήταν έτοιμοι να προτείνουν ένα όνομα».
Ο ίδιος, πάντως, ψήφισε τον Ράτσινγκερ, ο οποίος έγινε Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ’, επειδή «ήταν ο μόνος που μπορούσε τότε να γίνει Πάπας. Αν είχαν εκλέξει τότε, κάποιον σαν εμένα, που δημιουργώ φασαρίες, δεν θα μπορούσα να κάνω τίποτα. Εκείνη την εποχή δεν θα ήταν δυνατόν». Τελικά, οκτώ χρόνια αργότερα, βρέθηκε στη θέση του.
Έγκλημα & Τιμωρία
Ο Πάπας Φραγκίσκος έχει αναφερθεί πολλές φορές στον Ντοστογιέφσκι, επαινώντας την εμβάθυνσή του στην ανθρώπινη ψυχή, την αμαρτία, τη χάρη και το έλεος. Ο θαυμασμός του προς τον Ντοστογιέφσκι δεν ήταν απλώς λογοτεχνικός, αλλά βαθιά θεολογικός. Σε μία συνέντευξη του 2022, ο Πάπας Φραγκίσκος σχολίασε το πόσο επίκαιρος είναι Ντοστογιέφσκι, αναγνωρίζοντας ότι το έργο του συνεχίζει να βοηθάει τους Χριστιανούς στο να κατανοούν τις πολυπλοκότητες της πίστης τους.
Στο Έγκλημα και Τιμωρία, ο πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος δεν σώζεται μέσω της τιμωρίας, αλλά μέσω της συμπονετικής αγάπης της Σόνια, μιας μορφής που ενσαρκώνει τη χριστιανική ευσπλαχνία. Αντίστοιχα, ο Πάπας Φραγκίσκος τόνιζε συχνά ότι δεν είναι η καταδίκη, αλλά η αγάπη και το έλεος του Θεού που οδηγούν στη λύτρωση.
Μάλιστα, σε ομιλία του το 2015 προς ομάδα ιερέων, ο Πάπας παρέθεσε μερικά λόγια από τους Αδελφούς Καραμαζόφ: «Μη φοβάσαι. Ποτέ μη φοβάσαι και μην είσαι λυπημένος, όσο η μετάνοιά σου δεν στερεύει. Ο Θεός συγχωρεί τα πάντα».
Ακολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.