Ποιος είναι ο ρόλος της πατρικής φιγούρας στη ζωή ενός παιδιού

Ο ρόλος του πατέρα είναι πολύτιμος και αμφίπλευρος. Ο πατέρας σκιαγραφείται από τα παιδιά ως μια φιγούρα ηρωική, προστατευτική, ως ένα σύμβολο άτρωτο και παντοδύναμο.

Ο ερχομός ενός πατέρα στη ζωή του παιδιού το λυτρώνει, δηλαδή το βοηθάει να διακόψει ομαλά τη μέχρι τώρα εξαρτητική σχέση του με τη μητέρα και το εισάγει σε έναν άλλο τρόπο ζωής, όπου το ίδιο το άτομο έχει τη δύναμη να είναι αυτόνομο και ανεξάρτητο. Ο πατέρας αποτελεί τον τρίτο πόλο στον δεσμό ανάμεσα στο παιδί με τη μητέρα και η εικόνα του διδάσκει στο παιδί την ύπαρξη και άλλων ανθρώπων, πέρα από αυτή της μητέρας στην κοινωνία, όπου καλείται να ζήσει.

Η ανδρική ταυτότητα ενός αγοριού προϋποθέτει το πατρικό πρότυπο. Όταν αυτή η «καρέκλα» του σπιτιού (πατρική) μένει κενή δημιουργείται μια ψυχική απώλεια στο παιδί, καθώς αυτό καλείται να μάθει τον ανδρικό ρολό μέσα από τα στερεοτυπικά πρότυπα της κοινωνίας.

Παρόλο που, η σχέση πατέρα-γιου παρουσιάζεται ανταγωνιστική, καθώς ο πατέρας «κλέβει» τη μητέρα από τον γιο και ο γιος «κλέβει» τη σύζυγο από το πατέρα, παίζει καταλυτικό ρολό για τη ζωή του. Ένα αγόρι που μεγαλώνει χωρίς πατέρα μυείται στο ανδρικό πρότυπο με ρόλους κλείσε και στείρους. Ενδέχεται αυτά τα αγόρια να αναπτύσσουν συμπεριφορές επιθετικότητας και βίας στις σχέσεις τους με τους άλλους.

Επιπροσθέτως, ενέχει μεγάλη επικινδυνότητα η απουσία του πατέρα να προκαλέσει τον λεγόμενο «συμβολικό γάμο» μεταξύ μητέρας-γιου, διότι συχνά η απουσία του πατέρα πυροδοτεί την προσκόλληση του αγοριού με τη μητέρα σε σημείο παθολογικό. Πανομοιότυπα αποτελέσματα με αυτά του απόντα πατέρα στην ψυχοσύνθεση του παιδιού ενέχει και ο ελλειπτικός ή αυταρχικός πατέρας.

Μια πατρική φιγούρα που λείπει πολλές ώρες από το σπίτι και δεν συμμετέχει ιδιαίτερα στη ζωή του παιδιού του ή μια αυταρχική εικόνα που αποδοκιμάζει συνεχώς το παιδί, αποπαίρνοντας η επιπλήττοντάς το φαντάζει για τα παιδιά ως ένας δυνάστης παρά ως ένα άτομο να στηριχτούν και να αισθανθούν ασφάλεια. Επομένως, το παιδί ενδέχεται να δημιουργήσει μια προσωπικότητα υποτακτική η/και παραβατική.

Τα στάδια που περνά η σχέση πατέρα – παιδιού

Η πατρική φιγούρα περνά από πολλά στάδια στα μάτια ενός παιδιού. Η σχέση του αγοριού με τον πατέρα του αρχίζει να χτίζεται μετά τα πρώτα τρία χρόνια της ζωής του παιδιού. Η πατρική φιγούρα μεταξύ την ηλικία των 4 με 5 ετών του παιδιού διαδραματίζει σημαίνοντα ρολό, καθώς το παιδί τότε αναζητά εμφανώς να εξερευνήσει τη σχέση του με τον πατέρα.

Η μητέρα πρέπει να εκλάβει αυτή την επιθυμία του παιδιού όχι ως απομονωτική και απαξιωτική αλλά ως ευκαιρία για μια ολοκλήρωση της δόμησης του παιδιού ως άτομο. Φυσικά, αυτή η σχέση δεν μένει αμετάβλητη. Όταν το παιδί αρχίσει να ανακαλύπτει τον κόσμο μέσα από τα δικά του μάτια επέρχεται η πρώτη σύγκρουση με το πατέρα του. Έτσι, η εξιδανικευμένη εικόνα του πατέρας αρχίζει να απομυθοποιείται.

Εν συνεχεία, η εφηβεία φέρει τη δεύτερη, πιο μεγάλη σύγκρουση παιδιού-πάτερα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι έφηβοι αποκτούν μια κριτική στάση για τα πάντα. Έντονες αντιδράσεις υπάρχουν τόσο από την πλευρά του παιδιού όσο και του πατέρα, καθώς ο καθένας προσπαθεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Στην τρίτη περίοδο, καθώς ο έφηβος ενηλικιώνεται οι σχέσεις με τον πατέρα αναδομούνται και περνούν σε ένα άλλο επίπεδο πιο ώριμο και ισορροπημένο.

Δεν υπάρχει μαγική συνταγή για να γίνει κάνεις επιτυχημένος πατέρας. Η προσωπικότητα ενός άνδρα δεν παραμένει σταθερή, αυτή αλλάζει, μόλις κάποιος γίνει πατέρας. Έρευνα αναφέρει ότι οι διεργασίες του εγκέφαλου των ανδρών μόλις αυτοί γίνουν μπαμπάδες είναι διαφορετικές. Ο εγκέφαλος τους δρα και συμπεριφέρεται όμοια με αυτόν των γυναικών. Πατέρας δεν γεννιέσαι αλλά γίνεσαι, επομένως πάντα υπάρχει πιθανότητα βελτίωσης και εξέλιξης μιας συμπεριφοράς απέναντι στο παιδί.

Χρήσιμα Tips για μπαμπάδες

• Να αγκαλιάζετε και να υπενθυμίζετε στο παιδί σας ότι το αγαπάτε και ότι είναι σημαντικό για εσάς.
• Να επιδιώκετε συχνή επαφή μαζί του, ακόμη και μέσω τηλεφώνου.
• Δείξτε σημασία στα λεγόμενα του και να συμμετέχετε στο πρόβλημα του.
• Ζητήστε τους τη γνώμη σας για μια σκέψη σας ή για κάτι οικογενειακό που τα αφορά όπως η επιλογή ενός ταξιδιού, ενός φαγητού κ.α.
• Μην απαξιώνετε τις προσπάθειες του και μη συγκρίνεστε μαζί του.
• Διαθέστε υπομονή και επίμονη. Κάνεις δεν γεννιέται τέλειος και αλάνθαστος.
• Αφιερώστε χρόνο μαζί του. Η απουσία σας είναι αναντικατάστατη. Είναι σημαντικό να παίζετε όχι μόνο μαζί του αλλά και με όλη την οικογένεια ομαδικά παιχνίδια.
• Παραδεχτείτε τα λάθη σας, το παιδί έχει τρομερή αντίληψη, μην το υποτιμάτε.
• Δώστε πρωτοβουλία στο παιδί να σας πει ποια συμπεριφορά σας θα ήθελε να αλλάξετε απέναντι του.
• Απελευθερωθείτε από τη σχέση σας με το δικό σας πατέρα. Συγχωρέστε και αφήστε τον εαυτό σας ανοιχτό. Μην επαναλαμβάνετε συμπεριφορές που σας πλήγωσαν ως παιδί στο δικός σας παιδί.
• Μην έχετε εκρηκτικές συμπεριφορές απέναντι του. Κρατήστε την ψυχραιμία σας. Να θυμάστε ότι τα άσχημα λόγια και οι βίαιες πράξεις δεν σβήνονται εύκολα από τη μνήμη ενός παιδιού.
• Αποτελείτε τον καθρέφτη των παιδιών τους. Επομένως, μην ξεχνάτε να χαμογελάτε και να προσπαθείτε να τον διατηρείτε κάθε μέρα και πιο λαμπερό!

Η Φραντζέσκα Καράγιαννη είναι MSc. Κλινική Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια.