Πώς έβλεπαν οι μύωπες πριν ανακαλυφθούν τα γυαλιά οράσεως

Κάπου κοντά στην Πίζα της Ιταλίας, γύρω στο 1286, ένας άγνωστος τεχνίτης συνέδεσε δύο γυάλινους φακούς σε ένα σκελετό πιθανότατα από ξύλο ή οστό για να δημιουργήσει τα πρώτα γυαλιά οράσεως. Αν σκεφτούμε πόσοι άνθρωποι γύρω μας χρησιμοποιούν αυτό το βοήθημα, μπορούμε να πούμε ότι αυτή η εφεύρεση είναι κάτι περισσότερο από σημαντική.

Τι γινόταν όμως πριν το 1286 και πώς κατάφερναν οι άνθρωποι με μειωμένη όραση να βλέπουν καλύτερα; Αν και δεν υπάρχουν πολλά ιστορικά στοιχεία που να εξηγούν πώς τα πήγαιναν οι μας πρόγονοι ελλείψει οπτικών βοηθημάτων, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε έναν συνδυασμό συμπερασμάτων και κοινής λογικής (αν υπάρχει αυτή) για να καταλάβουμε καλύτερα τις επιλογές τους.

Ακολουθούν μερικά από τα εργαλεία που βοήθησαν όσους αντιμετώπιζαν τη μυωπία και άλλες προκλήσεις που σχετίζονται με την όραση.

Πρώιμοι φακοί

Αρχαιολογικές ανασκαφές στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου αποκάλυψαν την ύπαρξη επίπεδων κυρτών φακών από γυαλί και κρύσταλλο που χρονολογούνται από την εποχή του Χαλκού.

Το πιο γνωστό παράδειγμα είναι ο φακός Nimrud, ο οποίος βρέθηκε στα ερείπια ενός παλατιού των Ασσυρίων στο σημερινό Ιράκ. Αν και είναι άγνωστο για ποιο λόγο χρησιμοποιούνταν αυτοί οι φακοί, ορισμένοι από αυτούς μεγεθύνουν τα αντικείμενα μεταξύ επτά και εννέα φορές.

Πράσινοι λίθοι

Maddy Weiss/Unsplash

Οι αρχαίοι Ρωμαίοι φαίνεται να πίστευαν ότι τα σμαράγδια και άλλοι πράσινοι πολύτιμοι λίθοι μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως μέσο για τη χαλάρωση των ματιών και ενδεχομένως για την παροχή οπτικής βοήθειας.

Ένα διάσημο παράδειγμα εμφανίζεται στη Φυσική Ιστορία του Πλίνιου του Πρεσβύτερου, όπου ο συγγραφέας σημειώνει πώς ο αυτοκράτορας Νέρωνας παρακολούθησε μια μονομαχία με τη βοήθεια ενός smaragdus – ενός σμαραγδιού ή παρόμοιου πολύτιμου λίθου. Ωστόσο, οι ιστορικοί πιστεύουν σε μεγάλο βαθμό ότι η πέτρα μπορεί να μη μεγέθυνε τόσο πολύ την εικόνα, αλλά εμπόδιζε την αντανάκλαση του ήλιου.

Νερό

Στον πρώτο τόμο των Naturales Quaestiones (Φυσικές ερωτήσεις), ο Ρωμαίος φιλόσοφος Σενέκας περιέγραψε το μεγεθυντικό αποτέλεσμα του νερού σε γυαλί: «Τα γράμματα, όσο μικρά και αμυδρά κι αν είναι, είναι σχετικά μεγάλα και ευδιάκριτα όταν τα βλέπουμε μέσα από μια γυάλινη σφαίρα γεμάτη με νερό».

Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος σημείωσε επίσης τις ιδιότητες που προέκυπταν από τον συνδυασμό αυτών των στοιχείων. Ενώ το αποτέλεσμα μπορεί να ήταν ικανοποιητικό, η έλλειψη περαιτέρω σκέψεων του Σενέκα υποδηλώνει ότι η συγκεκριμένη μέθοδος μεγέθυνσης πιθανότατα δεν χρησιμοποιούνταν ευρέως.

Καθρέφτες

Amy Vann/Unsplash

Στην ίδια πρόταση που περιγράφει τις ιδιότητες μεγέθυνσης των υδάτινων αγγείων, ο Σενέκας έγραψε: «Έχω ήδη πει ότι υπάρχουν καθρέφτες που μεγεθύνουν κάθε αντικείμενο που αντανακλούν». Πράγματι, οι μεταλλικοί, γυάλινοι ή κρυστάλλινοι καθρέφτες θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη μεγέθυνση μικρότερων κειμένων για όσους έχουν προβλήματα όρασης.

Πέτρες ανάγνωσης

Οι πέτρες ανάγνωσης κατασκευάζονταν συνήθως από χαλαζία, κρύσταλλο και κυρίως βηρύλλιο. Είχαν επίπεδο σχήμα, με την επίπεδη πλευρά να εφάπτεται στη σελίδα ενός βιβλίου και τη στρογγυλεμένη κορυφή του να παρέχει καθαρή θέα των γραμμάτων ακριβώς από κάτω.

Αρχικά χρησιμοποιήθηκαν για να βοηθήσουν τους ηλικιωμένους με εξασθενημένη όραση ενώ οι πέτρες έγιναν δημοφιλείς και μεταξύ των νεότερων αναγνωστών, ιδίως επειδή το βηρύλλιο λέγεται ότι διέθετε μαγικές και θεραπευτικές δυνάμεις.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ