Πώς η επιστήμη έσωσε τη ζωή του Romain Grosjean μετά το τρομακτικό του ατύχημα

Μια τρομακτική πορτοκαλί λάμψη έβγαινε από τα δεξιά του της πίστας στο Gran Prix του Μπαχρέιν. Ήταν μια φλόγα που έκαιγε το μπροστά μέρος του μονοθεσίου του Grosjean, τα ατσάλινα κιγκλίδωματα και -σοκαριστικό βλέποντάς το- τον ίδιο τον Grosjean. Με μια τρομερή ταχύτητα που δεν μπορούμε να συλλάβουμε δεδομένης της έντασης της στιγμής, το προσωπικό έκτακτης ανάγκης της πίστας έτρεξε να βοηθήσει τον οδηγό που βρισκόταν ακόμα στις φλόγες. Όσοι παρακολουθούσαν τον αγώνα είχαν μείνει με κομμένη την ανάσα. Οι μνήμες του θανάτου του Ayrton Senna ζωντάνευαν. Μέχρι που ο Grosjean εμφανίστηκε ως ένας φοίνικας μέσα στις ίδιες του τις στάχτες.

Ένα φλεγόμενο μονοθέσιο πολύ γρήγορα αναπτύσσει θερμοκρασίες που είναι ικανές να σκοτώσουν τον άνθρωπο. Ο Grosjean όχι μόνο βρέθηκε ανάμεσα σις φλόγες. Είχε μπροστά του 10 με 15 δευτερόλεπτα να λύσει τις ζώνες ασφαλείας του, να βρει στα τυφλά προς τα πού θα έφευγε και τελικά να πεταχτεί από το μονοθέσιο αλλά και να πηδήξει πάνω από τα σιδερικά. Τα 15 δευτερόλεπτα μπορεί να μην είναι απολύτως τίποτα, αν κάθεσαι και βλέπεις τηλεόραση. Μπορούν όμως να κρίνουν όλο το υπόλοιπο της ζωής σου στην περίπτωση του Grosjean. Και το έκριναν. Ο νεαρός οδηγός βγήκε με ελάχιστα τραύματα και χωρίς ούτε ένα σπασμένο κόκκαλο. Πράγματι ήταν ένα θαύμα. Από αυτά τα θαύματα για τα οποία δεν κοιτάς τον ουρανό. Μάλλον περισσότερο κοιτάς προς τα πίσω. Προς το παρελθόν της ανθρώπινης εξέλιξης.

Η τεχνολογία που τον έσωσε στην πρόσκρουση

Η ψυχραιμία του οδηγού, όπως φυσικά και η τρομερή του φυσική κατάσταση, ήταν μόνο ένα μέρος από εκείνα που τον κράτησαν στη ζωή. Από το δωμάτιό του στο νοσοκομείο, ο ίδιος ο Grosjean τόνισε τον κρίσιμο ρόλο που έπαιξε η τεχνολογία ασφαλείας Halo για τη σωτηρία του. Πρόκειται για ένα δακτύλιο που τοποθετείται πάνω από τον οδηγό με τελικό σκοπό να απορροφήσει τους κραδασμούς από ένα πολύ σοβαρό ατύχημα. Aυτή η ανθεκτική κατασκευή από ίνες άνθρακα τοποθετείται σε σημείο, ώστε να προστατεύει τα ζωτικά σημεία του οδηγού. Mάλιστα τοποθετήθηκε πολύ πρόσφατα στα μονοθέσια. Στην περίπτωση του ατυχήματός αυτού φαίνεται πώς κράτησε σταθερό το κεφάλι του Grosjean, ώστε αυτός -όχι μόνο να μην τραυματιστεί θανάσιμα- αλλά και να κρατήσει τις αισθήσεις του προλαβαίνοντας να σώσει τη ζωή του.

Δεν θα έπρεπε σίγουρα να ξεχάσουμε το Head and Neck Support που έγινε υποχρεωτικό για όλους του οδηγούς της Formula 1 ήδη από το 2003. Πίσω στο 2001, ο Dale Earnhardt είχε χάσει με τραγικό τρόπο τη ζωή του, όταν το αυτοκινητό του κατά τη διάρκεια των αγώνων NASCAR χτύπησε σε ένα προστατευτικό κιγκλίδωμα. Η ταχύτητα του αμαξιού του έπεσε από τα 240 χλμ/ώρα στα 70 χλμ/ώρα μόλις σε 0,08 δευτερόλεπτα και κάτω από την πίεση 25 Gs. Σύμφωνα με μελέτες, θα μπορούσε να προσομοιάζει με την πιθανότητα ένας πιλότος jet να τρέχει με την ταχύτητα του ήχου και με κάποιον τρόπο να ακινητοποιούνταν σε μόλις 1,5 δευτερόλεπτο. Το σώμα του Earhardt άντεξε και έμεινε μέσα στο αμάξι. Το κεφάλι και ο λαιμός του όμως δεν άντεξαν και ο διάσημος οδηγός έχασε τη ζωή του με τραγικό τρόπο.

Αυτού του τύπου τα ατυχήματα δεν ήταν άγνωστα βέβαια στους οδηγούς αγώνων. Ο Rober Hubbart, διδάκτορας μηχανολογίας και ειδικός στα crash test αυτοκινήτων είχε χάσει μια μέρα του 1981 ένα πολύ καλό του φίλο, οδηγό αγώνων, με παρόμοιο τρόπο. Ο ίδιος το έριξε στη δουλειά. Εφηύρε το HANS (Head and Neck Support) που είναι ένα κολάρο σε σχήμα πέταλου το οποίο μπαίνει στους ώμους, τον λαιμό και τον αυχένα των οδηγών και κουμπώνει με τα κράνη τους. Δεν κουμπώνει όμως σε κανένα σημείο του μονοθεσίου, ώστε να τους βοηθάει να είναι ευέλικτοι μέσα σε αυτό. Ουσιαστικά είναι σαν μια ζώνη που όμως δεν κρατάει το σώμα μέσα στο αυτοκίνητο (αυτο είχε λυθεί από καιρό). Αυτό που κάνει είναι να κρατάει το κεφάλι σταθερό στον κορμό στην περίπτωση ενός τόσο τρομακτικού ατυχήματος. Το Halo και το Hans ήταν δύο από τα στοιχεία που έσωσαν τη ζωή του Grosjean κατά την πρόσκρουση. Όταν όμως το πρώτο μισό του μονοθεσίου τυλίχθηκε στις φλόγες, χρειάστηκε μια άλλου τύπου τεχνολογία προκειμένου να τον κρατήσει στη ζωή

Η τεχνολογία που τον έσωσε στην πυρκαγιά

Ήταν το 1961, όταν ο χημικός Wilfred Sweeny δούλευε σε ένα εργαστήριο στην Μέκκα της επιστήμης του, το Delaware. Ο Sweeny αποφάσισε να δοκιμάσει κάτι. Έμπλεξε μεταξύ τους μερικά κομμάτια από άνθρακα, υδρογόνο, άζωτο και οξυγόνο. Φάνηκε πως, όταν όλα αυτά μπλέκονταν μεταξύ τους δημιουργούσαν ένα συνδυασμό που ομολογουμένως δεν ήταν και πολύ εύκολο να προβλέψεις: Αντιστεκόταν στη φωτιά. Αυτή η πραγματικά απαραίτητη ανάγκη να δημιουργηθεί το υλικό Nomex το οποίο χρησιμοποείται σήμερα, για να κατασκευαστούν διάφορων ειδών πυρίμαχες στολές σε πυροσβέστες, εργάτες και φυσικά σε πιλότους της Formula 1.

Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι στολή από Nomax θα μπορούσε να παραμένει αναλλοίωτη μέσα στην πυρκαγιά. Κάθε είδος υφάσματος θα καεί αν εκτεθεί σε τόσο υψηλές θερμοκρασίες. Αυτό που κάνει όμως το Nomex να ξεχωρίζει σε σχέση με άλλα υφάσματα είναι ότι όχι μόνο καίγεται πολύ αργά και χρειάζεται μια πραγματικά πολύ μεγάλη θερμοκρασία για να συμβει αυτό. Είναι και πως αμέσως απο τη στιγμή που απομακρυνθεί από τις φλόγες αυτό δεν συνεχίζει να φλέγεται ή να λιώνει. Είναι σαν να δρα από μόνο του αντιπυρικά. Ο χρόνος που αναγκάστηκε να περάσει ο Grosjean στο φλεγόμενο μονοθέσιο ήταν τόσο μεγάλος που, σύμφωνα με έναν ειδικό στη χρήση του Nomex, τον Paul Schiffelbein «ένα οποιοδήποτε άλλο πιο καθημερινό ύφασμα θα είχε προκαλέσει τρομακτικά αποτελέσματα, καθώς θα είχε πάρει φωτιά σε λιγότερο από 3 δευτερόλεπτα».

Τα περισσότερα φυσικά υφάσματα (όπως τα βαμβακερά) θα φλέγονταν ακόμα γρηγορότερα. Από την άλλη, τα συνθετικά σαν τον πολυεστέρα χρησιμοποιούνται τόσο συχνά ακριβώς επειδή μπορούν να λιώσουν εύκολα. Επόμενως δεν θα προσέδιδαν καμία ασφάλεια και κανένα παραθυράκι για την επιβίωση του οδηγού. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τους αγώνες ταχύτητας. Το 1969, οκτώ χρόνια μετά την ανακάλυψη του Nomex, o Mario Andretti είχε ένα τρομερό ατύχημα στους αγώνες του Indy 500. Η στολή από Nomex ήταν αυτή που του έσωσε τη ζωή. Έκτοτε έγινε σαν κανόνας για όλους τους οδηγούς του μηχανοκίνητου αθλητισμού. Σήμερα ένα ποσοστό γύρω στο 95% των αθλητών φορούν στολές από αυτό το υλικό. Ο Grosjean είχε μερικά εγκαύματα στα χέρια. Το κορμός του σώματός του βγήκε χωρίς να υποστεί καμία ζημιά. Αυτός όπως και ο Andretti χρωστάνε πολλά σε εκείνες τις δοκιμές του Sweeny.

Τελικά υπάρχουν θαύματα

Η ανάδυση του σχεδόν άθικτου σώματος του Grosjean από το φλεγόμενο μονοθέσιό του είναι ένα θαύμα. Πραγματικό όχι από αυτά που επικαλούμαστε στις δύσκολες στιγμές. Μπορεί  βέβαια να μην είναι τόσο εντυπωσιακό όσο είναι τα θαύματα που γίνονται σε δευτερόλεπτα. Αυτό το θαύμα χρειάστηκε δεκαετίες δοκιμών, μελετών, ερευνών. Χρειάστηκε επίσης να χαθούν άλλες ανθρώπινες ζωές ανθρώπων που είχαν την ατυχία να μην προλάβουν το τρένο της ανθρώπινης εξέλιξης στην πιο δύσκολη στιγμή τους. Το ότι είναι λιγότερο εντυπωσιακό πάντως δεν το κάνει και λιγότερο θαυμαστό.

Ο Grosjean θα οφείλει το υπόλοιπο της ζωής του όχι σε κάποια ανώτερη μεταφυσική δύναμη που έδειξε την προτίμησή της σε αυτόν και όχι ας πούμε στον Senna. Θα τη χρωστάει σε δεκαετίες ανθρώπινης σκέψης και προόδου της επιστήμης. Θα την οφείλει σε ανθρώπους που αφιέρωσαν τη ζωή τους για να προωθήσουν τη γνώση και τελικά να κάνουν την ανθρώπινη ζωή καλύτερη. Μέσα στα 28 δευτερόλεπτα που πήρε η συνολική διαδικασία απεγκλωβισμού του πέρασαν μπροστά του δεκαετίες ολόκληρης ανθρώπινης εξέλιξης.