Πώς και γιατί η ανατίναξη του φράγματος στον Δνείπερο απειλεί τον πλανήτη
- 7 ΙΟΥΝ 2023
Εναέρια πλάνα αποτυπώνουν χωρίς περιστροφές το μέγεθος της καταστροφής: μετά τα ξημερώματα της Τρίτης, το γιγαντιαίο φράγμα ύψους 30 μέτρων που συγκρατούσε από το 1956 τον ποταμό Δνείπερο στην πόλη Νόβα Καχόβκα της Ουκρανίας αποτελεί πια παρελθόν και μετά την υπερχείλιση, αμέτρητοι τόνοι νερού συνεχίζουν να διαρρέουν ακατάπαυστα, έχοντας βυθίσει δεκάδες οικισμούς κάτω από τη στάθμη.
Οι περιοχές κατά μήκος του ποταμού έχουν ήδη εκκενωθεί με γρήγορες διαδικασίες, αφήνοντας πίσω ένα εφιαλτικό τοπίο με χιλιάδες κατεστραμμένα σπίτια, γεωργικές εκτάσεις και εγκαταστάσεις.
Η στάθμη του νερού δεν έχει φτάσει ακόμη στο μέγιστο σημείο, μάλιστα. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών από τα διεθνή Μέσα, το απόγευμα της Τετάρτης, πάνω από δύο εικοσιτετράωρα, δηλαδή, από τη στιγμή καταστροφής του φράγματος, θα σημειωθεί το μέγιστο ύψος στα υψομετρικά επίπεδα της πλημμύρας για την περιοχή της Χερσώνας, πράγμα που καθιστά αδύνατες ακόμη τις εκτιμήσεις για το πραγματικό αποτύπωμα της καταστροφής.
Ωστόσο, πρόκειται με βεβαιότητα για κάτι πρωτόγνωρο, ίσως για τη μεγαλύτερη περιβαλλοντική καταστροφή στην Ευρώπη την τελευταία δεκαετίας, όπως έχει διατυπωθεί από εκπροσώπους περιβαλλοντικών οργανώσεων.
Για το ατελείωτο χρονικό του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία, βέβαια, η καταστροφή του φράγματος Καχόβκα αποτελεί ακόμη ένα μυστήριο επεισόδιο, για το οποίο ο υπαίτιος παραμένει αγνώστου ταυτότητος. Το ευτυχές είναι ότι μέχρι αυτή τη στιγμή δεν αναφέρονται θύματα.
Ποιος προκάλεσε την καταστροφή του φράγματος Καχόβκα;
Όπως συνέβη μήνες πριν με την καταστροφή των αγωγών Nord Stream, αλληλοκατηγορίες εξαπολύονται και από τις δύο πλευρές. Η ουκρανική στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών ανέφερε έκρηξη τα ξημερώματα της Τρίτης (τοπική ώρα 2:50), όταν «Ρώσοι τρομοκράτες περάτωσαν ανατίναξη στις εγκαταστάσεις του υδροηλεκτρικού σταθμού Καχόβκα», ενώ από πλευράς Ρωσίας αρνήθηκαν κάθε εμπλοκή, συμπληρώνοντας σε δεύτερο χρόνο ότι η επίθεση έγινε από την τρομοκράτες ουκρανικών συμφερόντων. Πάντως, η καταστροφή ζημιώνει άμεσα το ουκρανικό μέτωπο.
Γιατί επωφελείται το ρωσικό μέτωπο από την καταστροφή;
Αναλυτές από διεθνή Μέσα αναγνωρίζουν ότι ο δρόμος του Δνείπερου είναι «εξαιρετικά παρακινδυνευμένος για τα ουκρανικά στρατεύματα». Να θυμίσουμε ότι τους τελευταίους επτά μήνες, η περιοχή της Χερσώνας έχει ανακαταληφθεί από τους αμυνόμενους και ο ποταμός που διασχίζει κάθετα τη χώρα προς τη Μαύρη Θάλασσα αποτελούσε πλέον το σύνορο του πολέμου.
Μάλιστα, τις τελευταίες μέρες φήμες έκαναν λόγο για οργάνωση νέας αντεπίθεσης από πλευράς Ουκρανίας για να περάσουν στην ανατολική όχθη. Ίσως, η ανατίναξη του Καχόβκα ήταν λύση ανάγκης για να αποφευχθεί αυτό το σενάριο. Ίσως, πάλι, ήταν πράγματι αποτέλεσμα φυσικής καταστροφής, που απλά έτυχε στο πιο αμφιλεγόμενο timing.
Δηλαδή, ενδέχεται να διαλύθηκε και όχι να ανατινάχθηκε το φράγμα;
Καταρχάς, λόγω της στρατηγικής της θέσης, η Χερσώνα αποτέλεσε εξαρχής περιοχή νευραλγική για τον πόλεμο, άρα και ζημιωμένη από βομβαρδισμούς και επιθέσεις. Μάλιστα, όπως παρέθεσε ο καθηγητής αρχιτεκτονικής Mohammad Heidarzadeh στο CNN, το συγκεκριμένο φράγμα είναι τύπου ανάχωμα και «οι τύποι φράγματος τέτοιου είδους είναι εξαιρετικά ευάλωτα – συνήθως παρασύρονται γρήγορα όταν εμφανιστεί μια μερική καταστροφή».
Αεροφωτογραφίες τις οποίες επικαλείται το ίδιο Μέσο, αποδεικνύουν ότι καταστροφή είχε συμβεί μέρες πριν την υπερχείλιση (συγκεκριμένα, μεταξύ 1η-2η Ιουνίου), αλλά σε κάθε περίπτωση το φράγμα ήταν ναρκοθετημένο για ώρα ανάγκης.
Για πόσο νερό μιλάμε ότι απελευθερώθηκε;
Αμέσως μετά την καταστροφή, όπως και αν προήλθε, υπολογίζεται ότι απελευθερώθηκαν 18 κυβικά χιλιόμετρα νερού, πλημμυρίζοντας τις γύρω περιοχές με το νερό να αγγίζει τα 11 μέτρα ύψους. Ακόμη και αφού η στάθμη φτάσει στο μέγιστο σημείο της, «το νερό δε θα πέσει, αλλά θα συνεχίσει να βρίσκεται σε αυτό το σημείο για τις επόμενες δύο τουλάχιστον ημέρες και μόνο την τέταρτη μέρα θα αρχίσει να υποχωρεί», δήλωσε ο Ihor Syrota, CEO της εταιρείας Ukrhydroenergo.
Το φράγμα συγκρατούσε υδάτινο όγκο ίσο με τη Μεγάλη Αλμυρή Λίμνη στη Γιούτα της Αμερικής.
Το πρόβλημα είναι η πλημμύρα των σπιτιών μόνο;
Όχι, εξίσου μεγάλο και πολύ πιο μακροπρόθεσμο πρόβλημα αφορά στα άλλοτε γόνιμα, πλέον βυθισμένα κάτω απ’ το νερό εδάφη της Χερσώνας. Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες πηγές εξαγωγής σιτηρών σε παγκόσμια κλίμακα, οπότε άμεσα θα επηρεαστούν (ακόμη μία φορά) οι εφοδιαστικές αλυσίδες. Οι τιμές στο σιτάρι είδαν αύξηση 3% την επομένη της καταστροφής.
Παράλληλα, σε κοντινή απόσταση από το φράγμα (160 χλμ) βρίσκεται το εργοστάσιο Ζαπορίζια (το οποίο εξαρτάται άμεσα από το νερό για την ψύξη κατά την παραγωγή της ενέργειας): όπως ανακοίνωσε ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας, δε συντρέχει άμεσος κίνδυνος ασφάλειας στις εγκαταστάσεις πυρηνικής ενέργειας, αλλά το θέμα ελέγχεται στενά.
Τότε, γιατί γίνεται λόγος για πρωτόγνωρη οικολογική καταστροφή;
Ο τεράστιος όγκος νερού πρόκειται να οδηγηθεί στη Μαύρη Θάλασσα, έπειτα από μερικές ημέρες και, σύμφωνα με την άποψη του καθηγητή Mohammad Heidarzadeh που τοποθετήθηκε στο Reuters, «με βάση προηγούμενη εμπειρία από παρόμοια περιστατικά διεθνώς, ένα μεγάλο μέρος της περιοχής (απ’ όπου θα περάσει το νερό) θα είναι μολυσμένη και βεβαρημένη από μεταλλικά στοιχεία, τα οποία με τη σειρά τους θα επηρεάσουν την παραγωγή της γεωργίας».
Η τουρμπίνα του υδροηλεκτρικού σταθμού για παράδειγμα που έχει βουλιάξει περιλαμβάνει 150 τόνους βιομηχανικών λιπαντικών, όπως μετέδωσε ο Zelenskiy.
Πόσο μακριά θα φτάσει το οικολογικό αποτύπωμα της καταστροφής, δηλαδή;
Αναμένεται να επηρεαστεί η Ρουμανία, η Γεωργία, η Τουρκία και η Βουλγαρία. Σύμφωνα με την κυβέρνηση της Ουκρανίας, πρόκειται για τη «μεγαλύτερη περιβαλλοντική καταστροφή της τελευταίας δεκαετίας στην Ευρώπη, ίσως χειρότερη και από εκείνη του Τσερνόμπιλ το 1986».
Τα νερά που θα καταλήξουν στη Μαύρη Θάλασσα θα περιέχουν αγροχημικά και πετρελαϊκά στοιχεία, καταστρέφοντας τη βιοποικιλότητα και τις ισορροπίες οικοσυστημάτων. Ωστόσο, είναι ακόμη νωρίς για απολογισμό, όπως είπε ο Denys Tsutsaiev από τα κεντρικά της Greenpeace στη Guardian. Ίσως, διαπιστωθούν είδη που χάθηκαν για πάντα.
