Πώς κατάφερε η Σιγκαπούρη να νικήσει την πανδημία

Η εμπειρία της πόλης – κράτους της Νοτιοανατολικής Ασίας από τις πανδημίες του SARS το 2002 και της γρίπης του Η1Ν1 συντέλεσε στην άμεση λήψη μέτρων, όπως το κλείσιμο των συνόρων και την ανίχνευση των κρουσμάτων με δύο τρόπους.

Με πληροφορίες του βρετανικού WIRED, στα πρώτα στάδια της πανδημίας, παράλληλα με τις ενημερωτικές καμπάνιες στους σταθμούς των μέσων μαζικής μεταφοράς και των μηνυμάτων στο WhatsApp και το Telegram, οι αρχές ακολούθησαν την παραδοσιακή ιχνηλάτηση στενών επαφών του επιβεβαιωμένου κρούσματος με τεστ και τηλεφωνήματα. Η τακτική χαρακτηρίστηκε αποτελεσματική από ακαδημαϊκούς και επιστήμονες.

Ωστόσο, ήδη από τις 20 Μαρτίου, η Κυβέρνηση της Σιγκαπούρης προχώρησε στην ψηφιακή ιχνηλάτηση. Με τη βοήθεια της Κυβερνητικής Υπηρεσίας Τεχνολογιών της χώρας, το TraceTogether έγινε η πρώτη εφαρμογή ιχνηλάτησης παγκοσμίως. Αυτή τη στιγμή, μόνο πενήντα χώρες έχουν δημιουργήσει παρόμοιες εφαρμογές. Αναμεσά τους, η Κύπρος, η Βόρεια Μακεδονία και η Τουρκία.

Η εφαρμογή λειτουργεί ως εξής: ο χρήστης συμπληρώνει το νούμερό του και εγγράφεται στην εφαρμογή. Προτού βγει έξω από το σπίτι, είναι υποχρεωμένος να ανοίξει το Bluetooth του κινητού του. Το Bluetooth ανιχνεύει τους χρήστες που βρίσκονται σε απόσταση δύο και πέντε μέτρων από τον χρήστη και καταγράφει τις ψηφιακές τους ταυτότητες σε μια βάση δεδομένων. Αν ο χρήστης βρεθεί θετικός στον COVID-19, τότε στέλνεται σήμα από το Υπουργείο Υγείας, αποκρυπτογράφονται οι ψηφιακές ταυτότητες όλων όσων βρίσκονταν κοντά του και στέλνονται ειδοποιήσεις στα κινητά τους. Ουσιαστικά, η εφαρμογή χρησιμοποιεί μόνο τα τηλεφωνικά νούμερα των πολιτών. Με αυτόν τον τρόπο, η ιχνηλάτηση γίνεται γρηγορότερα και ακριβέστερα.

 

Μέχρι στιγμής, ο μισός πληθυσμός της Σιγκαπούρης χρησιμοποιεί την εφαρμογή, η οποία θα γίνει υποχρεωτική το 2021 για όλους τους πολίτες, παρά τον αρχικό εθελοντικό της χαρακτήρα. Οι πολίτες όμως προτιμούν την απόκτηση της φορητής συσκευής, καθώς η εφαρμογή καταναλώνει γρήγορα την μπαταρία του κινητού.

Αυτή η συσκευή είναι η εναλλακτική λύση για την καταγραφή των ιχνηλατήσεων των ευάλωτων ομάδων, των γηραιότερων και όσων δεν έχουν πρόσβαση σε ψηφιακές τεχνολογίες. Η κυβέρνηση δημιούργησε αυτή τη μικρή, φορητή συσκευή, η οποία έχει το σχήμα μάρκας και φέρνει κάπως σε Tamagotchi, στο διάσημο ηλεκτρονικό παιχνίδι τσέπης. Η συσκευή λειτουργεί όπως και η εφαρμογή, χάρη στο ενσωματωμένο Bluetooth και τον κωδικό QR που διαθέτει.

 

Ο κωδικός QR σχετίζεται με ένα άλλο βοηθητικό ηλεκτρονικό σύστημα, το οποίο ιχνηλατεί τις επαφές των θετικών κρουσμάτων σε κλειστούς χώρους. Το SafeEntry βρίσκεται στην είσοδο και την έξοδο οποιουδήποτε κλειστού χώρου – από τον χώρο εργασίας μέχρι τα εμπορικά καταστήματα. Οι πολίτες σκανάρουν με την εφαρμογή ή με τη συσκευή ή με την ταυτότητά τους τον κωδικό QR που βρίσκεται στην είσοδο και στην έξοδο. Αν κάποιος βρεθεί θετικός στον ιό, τότε ακολουθείται η ίδια διαδικασία με την εφαρμογή του TraceTogether.

 

Από την αρχή της πανδημίας, ανάμεσα στα 5,6 εκατομμύρια του πληθυσμού της πόλης – κράτους, διαγνώσθηκαν 58.341 θετικά κρούσματα και 22 ασθενείς κατέληξαν. Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Υγείας, η μεγάλη πλειοψηφία των κρουσμάτων (54.505) εντοπίστηκαν στους κοιτώνες των μεταναστών που ήρθαν στην χώρα για εργασία στον κατασκευαστικό και μηχανικό τομέα. Τα μικρά δωμάτια στα οποία στοιβάζονται από τους εργοδότες τους ευνόησε την εξάπλωση του ιού. Η κυβέρνηση δεσμεύτηκε μέχρι το τέλος της χρονιάς να διαθέσει στους νεαρούς εργάτες το δικό τους προσωπικό χώρο, μετά από ανησυχίες οργανισμών για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Από τα 54.505 κρούσματα, δύο νεαροί κατέληξαν, ενώ 29 ασθενείς βρίσκονται σε μονάδες εντατικής θεραπείας.

Η αντιμετώπιση της πανδημίας δεν οφείλεται μόνο στην τεχνολογική ανάπτυξη της Σιγκαπούρης. Το «έξυπνο κράτος» που οραματίζονται οι (κάπως αμφιλεγόμενοι) κυβερνώντες, οι δομές που από το 2014 προσπαθούν να το υλοποιήσουν μέσω των κρατικών δομών και η σχετικά υψηλή εμπιστοσύνη των πολιτών στους χειρισμούς της κυβέρνησης έχτισαν τη βάση για την ατομική ευθύνη των κατοίκων της πόλης – κράτους που χάρη σ’ αυτους αναχαιτίστηκε το κύμα του COVID-19, σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές χώρες.

Η αυστηρή κυβέρνηση της Σιγκαπούρης ωστόσο προκαλεί ανησυχία σε μερίδα πολιτών. Η χαλαρή νομοθεσία ως προς την προστασία των προσωπικών δεδομένων των κατοίκων της Σιγκαπούρης που επιτρέπει στο δημόσιο τομέα να συλλέγει πληροφορίες για λόγους ασφάλειας και υγείας θέτουν προβληματισμούς σχετικά με το όραμα του «έξυπνου κράτους».

Ο Simon Chesterman, καθηγητής δικαίου της προστασίας προσωπικών δεδομένων στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Σιγκαπούρης, αποσαφηνίζει στο Bloomberg πως «οι νόμοι προστασίας προσωπικών δεδομένων δε στοχεύουν στην προστασία των δικαιωμάτων του καθενός όσο στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που τα δεδομένα θα μεγαλουργήσουν».

Οι πολιτικές της πόλης – κράτους έχουν προκαλέσει τις αντιδράσεις εκείνων που διαφωνούν με την παρακολούθηση και την παραβίαση των προσωπικών τους δεδομένων και αντιδρούν με το χακάρισμα των συσκευών τους. Η αρνητική στάση σχετίζεται επίσης με τις παραβιάσεις των δεδομένων ενάμιση εκατομμυρίου πολιτών από ιστοσελίδες υπηρεσιών υγείας της χώρας.

Σε συνέντευξή του στο βρετανικό WIRED, ο αναπληρωτής γραμματέας του προγράμματος “Smart Nation” της Σιγκαπούρης, Kok Tam Yam δηλώνει πως η εφαρμογή έχει ρυθμιστεί έτσι, ώστε οι αρχές δημόσιας υγείας να αναγνωρίζουν τα θετικά κρούσματα και να μπορέσουν να εκτελέσουν αποτελεσματικά τον εντοπισμό επαφών.

«Είμαστε απολύτως σαφείς ότι αυτά τα δεδομένα χρησιμοποιούνται μόνο για σκοπούς παρακολούθησης επαφών. Υπάρχει η δουλειά της δημόσιας υγείας που πρέπει να γίνει. Θέλουμε να συλλέξουμε το ελάχιστο ποσό δεδομένων για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε σε αυτήν την αποστολή. Πέρα από την αντιμετώπιση του Covid-19, δεν βλέπουμε άλλο λόγο για την ύπαρξη της συσκευής και της εφαρμογής».

Για περισσότερες πληροφορίες για το κράτος της Σιγκαπούρης, το κανάλι του Geography Now στο YouTube προσφέρει μια σύντομη ανάλυση της ιστορίας και τις πολιτικής κατάστασης της νεόδμητης πόλης – κράτους.